Χ.Α. Χωμενίδης, Πανδώρα, εκδ. Πατάκης

 

 

Μία νεαρή σε ηλικία ηρωίδα σε ένα μυθιστόρημα με καταιγιστική δράση και σουρεάλ στοιχεία από τον πολυγραφότατο και πασίγνωστο συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη

 

«Λαχτάρισα να πλάσω μία ηρωίδα συνομήλικη με τον 21^ο αιώνα», μας λέει ο ίδιος ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του. Και πράγματι, δεν έμεινε μόνο στα λόγια, αλλά και στα έργα. Μετά τη «Νίκη», επομένως, την κατεξοχήν ηρωίδα του 20^ου αιώνα και τα τελευταία του πονήματα που είχαν ήρωες άνδρες, δηλαδή τα μυθιστορήματα «Ο Τζίμης στην Κυψέλη» και «Η δίκη Σουάρεφ», αλλά και το εν μέρει αυτοβιογραφικό «Ξέρει η πάπια που είναι η λίμνη», ο Χωμενίδης δημιουργεί μία ηρωίδα απόλυτα σύγχρονη, ένα νέο κορίτσι του αιώνα μας, την «Πανδώρα». Η επιλογή του ονόματος, προφανώς, δεν είναι τυχαία, ιδίως αν αναλογιστούμε την Πανδώρα της ελληνικής μυθολογίας και της καταστροφικές επιλογές της…

Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως τα φοβερά λάθη που έκανε η Πανδώρα της ελληνικής μυθολογίας τα επαναλαμβάνει και η Πανδώρα Σταφυλά του Χωμενίδη: είναι ένα νέο κορίτσι, τελειόφοιτος του Πολυτεχνείου Αθηνών που ζει όπως ένα νέο κορίτσι του σήμερα και αντιμετωπίζει τις προκλήσεις και τα διλήμματα που απασχολούν όλους τους νέους σήμερα. Αλλάζει τους γκόμενους στο κρεβάτι της σαν τα πουκάμισα και αρέσκεται να βγαίνει με την κολλητή της, συγχρόνως, όμως, δεν παύει να ονειρεύεται το μέλλον της, να προσπαθεί να χτίσει την καριέρα της, αλλά και να βρει τρόπο να κερδίζει περισσότερα χρήματα. Δεν φοβάται διόλου τη σκληρή δουλειά- εξάλλου, πρόκειται για μία μαθηματική διάνοια που πέρασε έβδομη στο Πολυτεχνείο.

Η ζωή της μοιάζει καθ’ όλα στρωμένη, στην αρχή του μυθιστορήματος. Ο συγγραφέας έχει φροντίσει να μας αποκαλύψει, εντέχνως, μερικές γαργαλιστικές λεπτομέρειες για το παρελθόν της και την οικογενειακή της κατάσταση που θα σχηματίσουν μπροστά στα μάτια του αναγνώστη ένα πλήρες πορτρέτο του χαρακτήρα της. Όλα αυτά έως ότου σκάσει ξαφνικά η βόμβα: ένας θείος εμφανίζεται ξαφνικά κυριολεκτικά από το πουθενά, από το μακρινό παρελθόν της οικογένειας του πατέρα της, και της υπόσχεται ότι, αν εκπληρώσει τις επιθυμίες στη διαθήκη του δικού του πατέρα,- αν καταφέρει, δηλαδή, να εκλεγεί βουλευτής στη γενέτειρά της, όπως πολλοί πρόγονοί της που είχαν ασχοληθεί με την πολιτική-τότε θα κληρονομήσει ένα πολυκατάστημα στο κέντρο των Αθηνών με μηνιαίο ενοίκιο είκοσι έξι χιλιάδες ευρώ. Ποιος από εμάς, άραγε, θα έμενε ασυγκίνητος μπροστά στην προοπτική του να λύσει το βιοποριστικό του πρόβλημα δια βίου; Η Πανδώρα μας, πάντως, ενώ φάνηκε αρχικά διστακτική, εντούτοις, αποφασίζει να το τολμήσει.

Εξαφανίζεται, λοιπόν, από την Αθήνα και καταφεύγει στη γενέτειρά της, την οποία άλλοτε απέφευγε όπως ο διάβολος το λιβάνι, τη φανταστική Σταφιδούπολη, εν Πελοποννήσω. Εκεί, ο τοπικός βουλευτής θα προσπαθήσει να την μυήσει στον βρώμικο χώρο της πολιτικής και να την κάνει φαβορί για να βγει στις επόμενες εκλογές. Μία μικρή λεπτομέρεια σε όλο αυτό είναι ότι, ενώ ως τότε η Πανδώρα εντασσόταν ιδεολογικά στον χώρο της άκρας αριστεράς, τώρα, προκειμένου να εκλεγεί, δεν διστάζει να ταχθεί με ένα δεξιό κόμμα, λησμονώντας αρχές και ιδεολογίες. Και φυσικά εδώ δεν μπορούμε παρά να διακρίνουμε ένα καλά συγκαλυμμένο σχόλιο του συγγραφέα προς τον σύγχρονο πολιτικό κόσμο και τους ανθρώπους δίχως αρχές που αλλάζουν τις ιδεολογίες τους εν μέσω μίας νυχτής σαν τα πουκάμισα.

Και ενώ όλα φαίνεται να βαίνουν καλώς και ότι η Πανδώρα θα καταφέρει τελικά να εκλεγεί βουλευτίνα και να γίνει εισοδηματίας, συμβαίνει το απρόσμενο και τα όνειρά της γκρεμίζονται σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Κατόπιν και ενώ φαίνεται να έχει παραιτηθεί εντελώς από τη ζωή, ο έρωτας θα της χαμογελάσει. Και εδώ, όμως, διακρίνεται και  πάλι η μεγάλη μαεστρία του συγγραφέα στην επινόηση της πλοκής, αφού η υπόθεση θα μας ξαφνιάσει με μία νέα ανατροπή, λίγες μόνο σελίδες πριν από το τέλος…

Ο βουλευτής Αρέστης, η Ρίτα στο πολιτικό του γραφείο, ο πατήρ-θείος Γεβράσιος, Μητροπολίτης Μεξικού, ο λογιστάκος πατέρας της Πανδώρας, ήτοι ο Στέλιος Σταφυλάς, η τρελή μητέρα της, ήτοι η Δήμητρα, η φιλενάδα Σάντρα, η γιαγιά Χαριτίνη και ο καλλιτέχνης Νεκτάριος, όλοι τους παρουσιάζουν σουρεάλ στοιχεία, και είναι πλασμένοι, αναντίρρητα, με κάποια δόση λογοτεχνικής υπερβολής-όπως άλλωστε και η ίδια η Πανδώρα- είναι, όμως, συγχρόνως και ήρωες του σήμερα, άνθρωπου του καιρού τους, με όλες τις αδυναμίες, τα πάθη, αλλά και τα προτερήματά τους.

Η Πανδώρα Σταφυλά, φτιαγμένη στο πρότυπο της «Μαρίας Νεφέλης» του Οδυσσέα Ελύτη και της «Παράξενης κοπέλας» του Μανώλη Χιώτη, είναι μία ηρωίδα που όλοι θα αγαπήσουμε, τόσο οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αναγνώστες για τη φρεσκάδα της νιότης της και τον αυθορμητισμό της, όσο και οι νεώτεροι αναγνώστες που θα αναγνωρίσουν κομμάτια του χαρακτήρα και του τρόπου σκέψης τους σε αυτήν.

Για άλλη μία φορά ο Χωμενίδης αποδεικνύει ότι μπορεί να δημιουργεί κάθε φορά ένα πόνημα εντελώς διαφορετικό από τα προηγούμενά του, με μία ενδιαφέρουσα μυθιστορηματική πλοκή η οποία ενσωματώνει σύγχρονους προβληματισμούς για την ελληνική κοινωνία του σήμερα, διατηρώντας παράλληλα και μία δροσερή και καλοδουλεμένη πρόζα, διανθισμένη με μία αδιόρατη απόχρωση ειρωνείας.