Δημήτρης Στεφανάκης, Πάντα η Αλεξάνδρεια, εκδ. Μεταίχμιο

 

Αναμνήσεις σε τόνους αλεξανδρινούς…

 

Ήμουν μικρή σχετικά σε ηλικία όταν διάβασα το «Μέρες Αλεξάνδρειας» του Δημήτρη Στεφανάκη και ομολογώ ότι ήταν ένα βιβλίο που με σημάδεψε και το θυμόμουν κατόπιν με αγαλλίαση, κυρίως για την υπέροχη γραφή του και την ατμόσφαιρα νοσταλγίας που περιέκλειε στις σελίδες του. Δεν θα μπορούσα, επομένως, να μην διαβάσω και την επίσης πολύ νοσταλγική συνέχειά του, το νέο μυθιστόρημα του Δημήτρη Στεφανάκη με τίτλο «Πάντα η Αλεξάνδρεια», έναν τίτλο που υποδηλώνει ότι  η Αλεξάνδρεια είναι ένας τόπος που στοιχειώνει όσους τον ζουν από κοντά και που δεν απωθείται εύκολα στα χρονοντούλαπα της μνήμης…

Στο νέο αυτό μυθιστόρημα του μεγάλου συγγραφέα Δημήτρη Στεφανάκη θα συναντήσουμε ξανά τη Δάφνη Χάραμη, την κόρη του μεγάλου καπνοβιομήχανου από την Αλεξάνδρεια, Κώστα Χάραμη, αλλά και τον αρραβωνιαστικό της, τον Φιλίπ  Ζακό, γόνο μιας «αντίπαλης» αστικής οικογένειας της Αλεξάνδρειας με καταγωγή από τη Γαλλία.

Χρονικά το «Πάντα η Αλεξάνδρεια» συνεχίζει ακριβώς εκεί όπου σταμάτησε το «Μέρες Αλεξάνδρειας», δηλαδή στη δεκαετία του 1950 με τις εθνικοποιήσεις του Νάσερ και τις διώξεις του ξένου και κοσμοπολίτικου στοιχείου της πόλης.

Κομβικό γεγονός στο μυθιστόρημα αυτό που αποτελεί ένα ψηφιδωτό αναμνήσεων είναι ο θάνατος του Κώστα Χάραμη και ο τρόπος που η κόρη του, Δάφνη, αντιμετωπίζει τον θάνατο αυτόν. Πρόκειται για το τέλος, όχι μόνο της ζωής ενός σημαίνοντος ανθρώπου, αλλά για το τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Ο θάνατος του Κώστα Χάραμη συμπίπτει με την απόφαση των αλεξανδρινών αρχών να δημεύσουν το σπίτι της οικογένειας Χάραμη, τη βίλα στην οδό Αββασιδών. Μετά από τα δύο αυτά κομβικής σημασίας γεγονότα  η  Δάφνη θα δει πως δεν έχει πλέον επιλογές και πως πρέπει να εγκαταλείψει για πάντα την αγαπημένη της πόλη.

Το βιβλίο δεν ακολουθεί γραμμική αφήγηση. Αντίθετα, με την αφορμή του θανάτου του Κώστα Χάραμη και της δήμευσης της οικογενειακής περιουσίας της, η Δάφνη θα προβεί σε μία ανασκόπηση της ζωής της στην Αλεξάνδρεια, των παλιών καλών ευτυχισμένων ημερών και της γνωριμίας της με τον Φιλίπ. Θα μας μιλήσει για την παλιά εκείνη πολυπολιτισμική Αλεξάνδρεια που ανήκει πλέον στο παρελθόν, για τις μέρες της δόξας της πόλης αυτής, όταν η ελληνική και η λεβαντίνικη κοινότητα άκμαζαν. Θα μας μιλήσει επίσης για την οικογένεια του Φιλίπ, για τη μητέρα του, τη διάσημη γαλλίδα ζωγράφο, αλλά και για τη δικής της μητέρα, την εβραία Χάικε, που τους εγκατέλειψε όταν η Δάφνη ήταν μικρή.

Η αφήγηση είναι ολοζώντανη, παρ’ όλο που δεν διαθέτει πρόζα σε μεγάλη έκταση. Ο συγγραφέας, αντίθετα, αρέσκεται να προβαίνει σε πάμπολλες κρίσεις για τη ζωή, σε αναλογία με τα όσα περνούν οι πρωταγωνιστές του. Όλα αυτά δια μέσω ενός ανεπιτήδευτου και πολύ εύρυθμου λόγου, σχεδόν μουσικού, που μεταφέρει ατόφια τη νοσταλγία για εκείνη την παλιά Αλεξάνδρεια του ελληνισμού που δεν υπάρχει πλέον…