Γιούρι Πάινς, Η αιώνια αυτοκρατορία, ΠΕΚ

 

 

             Η κινεζική αυτοκρατορία ιδρύθηκε το 221 π.Χ. και διήρκησε ως το 1912 μ.Χ., όταν αντικαταστάθηκε από την κινεζική δημοκρατία. Μιλάμε, επομένως, για την πιο μακραίωνη αυτοκρατορία της γης και της Ιστορίας, εφόσον καμία άλλη αυτοκρατορία στον πλανήτη μας δεν επέζησε τόσο πολύ. Πώς ακριβώς και γιατί συνέβη αυτό το μικρό θαύμα; Αυτό ακριβώς είναι και το κεντρικό ερώτημα στο εν λόγω βιβλίο με τίτλο «Η αιώνια αυτοκρατορία» στο οποίο ο ιστορικός και συγγραφέας Γιούρι Πάινς επιχειρεί να δώσει απάντηση.

Αναντίρρητα πρόκειται για αυστηρά επιστημονικό πόνημα που αναλύει με κάθε λεπτομέρεια την αυτοκρατορική κουλτούρα και την πολιτική ιδεολογία μιας χώρας με πιο μακραίωνο πολιτισμό ακόμα και από την Ελλάδα. Κι ενώ οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν τον πολιτικό κατακερματισμό στα χρόνια της αρχαιότητας, οι Κινέζοι, εν τούτοις, ήδη από το 2221 π.Χ. γνώριζαν τι θα πει αυτοκρατορική ενότητα.

Ποια ήταν, επομένως, τα κοινά σημεία της κινεζικής ιδεολογίας που μπόρεσαν να κρατήσουν τη συνοχή της αυτοκρατορίας διά μέσου τόσων πολλών αιώνων; Η γραφειοκρατία της, το εκπαιδευτικό της σύστημα, η παντοδυναμία και η ιερότητα του μονάρχη, η διευρυμένη οικογένεια και η μεγάλη σημασία της, η σημαντική κοινωνική κινητικότητα, παρά τη μεγάλη σημασία της ιεραρχίας, αλλά και η ομοιομορφία στη γλώσσα σε μία έκταση τόσο αχανή όσο σχεδόν οι στέπες της Ασίας.

Η αυτοκρατορική αντίληψη των Κινέζων συνοψίζεται, εν ολίγοις, στην παρακάτω αρχή:  τα πάντα υπό τον Ουρανό οφείλουν να είναι ενωμένα υπό έναν μόνο και μοναδικό μονάρχη. Ο Κινέζος αυτοκράτορας είχε μεγάλο ρόλο σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής, πολιτιστικής και οικονομικής ζως, αλλά και στον τομέα της θρησκείας, καθότι θεωρούταν ιερό πρόσωπο.

Η επιρροή των λογίων, όπως, για παράδειγμα του Κομφούκιου, υπήρξε πολύ σημαντική στη διαμόρφωση της αυτοκρατορικής ιδεολογίας και στην αντίληψη ότι κράτος και οικογένεια οφείλουν να παραμένουν ενωμένα. Οι λόγιοι πλαισίωναν τον αυτοκράτορα και λάμβαναν δημόσια αξιώματα, όπως και οι ευγενείς, μετά από αυστηρές εξετάσεις. Αριστοκράτες επομένως, αλλά και λόγιοι, συμμαχούν με τους εκάστοτε αυτοκράτορες, είναι όμως και οι διαμεσολαβητές μεταξύ μονάρχη και λαού. Τι γίνεται όμως με αυτόν τον τελευταίο;

Ο λαός πολλές φορές ανέτρεψε δυναστείες στη μακραίωνη κινεζική ιστορία μέσω λαϊκών εξεγέρσεων, οι οποίες, όμως, αντί να υπονομεύσουν την αυτοκρατορική εξουσία, εν τέλει, τη δυνάμωναν, δια μέσου της αλλαγής των δυναστειών και της εκτόνωσης της όποιας έντασης.

Εκτός από τους προλόγους του εκδότη και του συγγραφέα και την εισαγωγή, το βιβλίο χωρίζεται σε έξι κεφάλαια που εξετάζουν χωριστά κάθε έναν από τους πυλώνες της πολιτικής αυτοκρατορικής ιδεολογίας της Κίνας: Το ιδεώδες της Μεγάλης Ενότητας, Ο μονάρχης, Οι λόγιοι, Οι τοπικές ελίτ, Ο λαός, Η αυτοκρατορική κουλτούρα στη νεότερη εποχή.

Στο τελευταίο κεφάλαιο  ο συγγραφέας εξετάζει πως έφθινε σταδιακά η αυτοκρατορική κουλτούρα κάτω υπό την επιρροή της ιδεολογίας του κομμουνισμού κατά τον εικοστό αιώνα. Βέβαια, στις μέρες μας, ακόμη και η επιρροή του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας μειώνεται σταδιακά.

Το έργο συμπληρώνει η παράθεση εκτενών σημειώσεων,  βιβλιογραφίας και ένα χρήσιμο ευρετήριο.