Θάνος Βερέμης, Όρος των Ελαιών, εκδ. Καστανιώτη

 

Με τον συμβολικό τίτλο «Όρος των Ελαιών» επιλέγει να τιτλοφορήσει ο πολυγραφότατος συγγραφέας και ιστορικός Θάνος Βερέμης την αυτοβιογραφία του. Όπως μας εξομολογείται στον πρόλογο του βιβλίου του, πιστεύει πως κάθε άνθρωπος οφείλει, όταν φτάσει το πλήρωμα του χρόνου, να προβεί σε μία ανασκόπηση της ζωής του. Όπως μας λέει ο ίδιος:

 

«Τη σκέψη να ανατρέξω σε περασμένες στιγμές της ζωής μου, που μπορεί να ενδιαφέρουν περισσότερους από τα μέλη της οικογένειάς μου, μου την έβαλε στο μυαλό ο Νίκος Αλιβιζάτος με το βιβλίο του «Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω» (2020). Αποτελεί εξιστόρηση πτυχών της ζωής του που σχετίζονται με τον δημόσιο βίο και παράλληλα υπόμνηση μιας ολόκληρης εποχής που η δική μας γενιά, όσοι δηλαδή γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1943 και το 1953, έζησε από κοντά».

 

Το ίδιο ακριβώς πράττει και ο Βερέμης στην παρούσα αυτοβιογραφία του: δεν πρόκειται δηλαδή, για μία εξιστόρηση των πιο προσωπικών και οικογενειακών του στιγμών, αλλά για μία αφήγηση η οποία αφορά τις δημόσιες πτυχές του βίου του, θέματα δηλαδή που ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό. Πράγματι, ελάχιστες αυτοβιογραφίες έχουμε διαβάσει που να μην είναι εγωκεντρικές ούτε στο ελάχιστο, όπως η παρούσα. Ο Βερέμης δεν μιλά για τον εαυτό του, αλλά κυρίως για τους άλλους, για τους γύρω του, για σημαίνοντες ανθρώπους που σημάδεψαν τη ζωή του και που επηρέασαν και διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του, όπως για τον νονό του, τον διανοούμενο Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη, τον φίλο του ιστορικό Γιάννη Κολιόπουλο, τον λογοτέχνη Βασίλι Γκρόσμαν και άλλους.

 

Για την καθεαυτό ζωή του παραθέτει μονάχα κάποια μικρής εκτάσεως κεφάλαια που αφορούν τα σχολικά του χρόνια, την οικογένειά του, τις σπουδές του, τη στράτευσή του και άλλους σημαντικούς σταθμούς του βίου του. Όλα αυτά περιγράφονται, όμως, με αδρές λεπτομέρειες, δίχως πλατειασμούς και εκτενείς αναφορές. Εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι για τους αναγνώστες τα κεφάλαια που αφορούν τις σκέψεις και τις κρίσεις του συγγραφέα, τόσο για την τέχνη και την πολιτική, όσο και για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και την παιδεία γενικότερα. Έτσι ο κάθε ένας από τους αναγνώστες θα βρει κάτι που θα τον ενδιαφέρει στην παρούσα αυτοβιογραφία, είτε αυτό αφορά την πολιτική, είτε την παιδεία, είτε την Ιστορία του εικοστού αιώνα, είτε την τέχνη. Διότι, φυσικά, με την παρούσα αυτοβιογραφία επιχειρείται, παράλληλα, και μία μικρή ανασκόπηση ολόκληρου του εικοστού αιώνα και των πρώτων χρόνων του εικοστού πρώτου.

 

Γενικά μιλώντας, πρόκειται για μία εξαιρετικά θαρραλέα αυτοβιογραφία, στην οποία ο συγγραφέας δεν φοβάται να εκφέρει κρίσεις για οποιοδήποτε ζήτημα, να πει ανοιχτά τη γνώμη του, ακόμη και αν με αυτή του την τακτική δυσαρεστήσει κάποιους. Μία αυτοβιογραφία ενός ανθρώπου που έχει προσφέρει τα μέγιστα στην ιστοριογραφία και την επιστήμη της Ιστορίας, στην οποία, εν κατακλείδι, αξίζει να αφιερώσουμε τον χρόνο μας.