Γιώργος Δενδρινός, Είδες να μαδάνε την κότα, εκδ. Πατάκη, 2021,σελ. 421

 

https://www.patakis.gr/product/653128/vivlia-logotexnia-ellhnikh-logotexnia/Eides-na-madane-thn-kota/

Μια οικογενειακή  ιστορία και συγχρόνως την ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα μας αφηγείται ο συγγραφέας και γιατρός Γιώργος Δενδρινός στο βιβλίο του με τον κάπως αλλόκοτο τίτλο "Είδες να μαδάνε την κότα".

Το βιβλίο αποτελεί ουσιαστικά την αφήγηση της ζωής του πατέρα του Γιώργου, του Κώστα Δενδρινού. Ο συγγραφέας ανακάλυψε τυχαία εν έτει 1971-μας εξηγεί ακριβώς το πως συνέβη αυτό στην αρχή του βιβλίου του- ότι ο πατέρας του υπήρξε στα νιάτα του σεσημασμένος κομμουνιστής με αρκετά πλούσια δράση κατά τον Εμφύλιο. Μάλιστα δεν ανήκε μονάχα αυτός στο ΚΚΕ, αλλά και τα αδέλφια του, ο Σπύρος και η δασκάλα Φούλα. Η ανακάλυψη αυτή του κρυμμένου οικογενειακού "μυστικού" εξέπληξε τον συγγραφέα και τον παρότρυνε να γράψει τη βιογραφία του πατέρα του μετά από τον θάνατό του. Η αφήγηση του Γιώργου Δενδρινού βασίστηκε σε ημερολογιακές καταγραφές του πατέρα του.

Ο έξυπνος και κάπως αινιγματικός τίτλος του βιβλίου χρωστάει την πατρότητά του στον Διονύσιο Σολωμό. Συγκεκριμένα απαντάται στο έργο του "Η γυναίκα της Ζάκυνθος". Από το έργο αυτό δανείστηκε τον τίτλο ο συγγραφέας, " προδίδοντας" έτσι την επτανησιακή καταγωγή του. Η οικογένειά του έχει τις ρίζες του στην  Κεφαλλονιά, γι' αυτό και μεγάλο μέρος του βιβλίου για τη ζωή του πατέρα του διαδραματίζεται στο εν λόγω νησί, όπως και στην Κέρκυρα όπου ο Κώστας Δενδρινός έζησε μέρος των παιδικών του χρόνων.

Η βιογραφία δίνει έμφαση στα χρόνια του ελληνοϊταλικού πολέμου, οπότε και ο Κώστας πολέμησε στην Αλβανία, στην Κατοχή, οπότε βρισκόταν στην Κεφαλλονιά, αλλά και στα γεγονότα του Εμφυλίου και στο πως αυτά βιώθηκαν από τους Έλληνες των Επτανήσων. Μεγάλο μέρος του βιβλίου όμως είναι αφιερωμένο και στα παιδικά χρόνια του Κώστα, αλλά και στα νεανικά -φοιτητικά χρόνια του στην Αθήνα όπου σπούδασε μαθηματικός επί δικτατορίας του Μεταξά. 

Οι, συχνά ευτράπελες, εικόνες των παιδικών χρόνων του Κώστα Δενδρινού θα μας θυμίσουν αφηγήσεις από τη ζωή των παππούδων μας και αποτελούν μία γοητευτική βόλτα στα ήθη, τα έθιμα και την κοινωνικοπολιτική ζωή στα Επτάνησα κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Οι περιγραφές που ακολουθούν για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, βασισμένες σε ημερολογιακές καταγραφές αυτόπτων μαρτύρων συγκλονίζουν ορισμένες φορές και ιδιαίτερα η συγκινητική σκηνή της αυτοκτονίας των βασανισμένων και πληγωμένων μουλαριών που δεν άντεχαν άλλο την ταλαιπωρία και έψαχναν λύτρωση στα βάσανά τους.

Στα θετικά του βιβλίου συγκατελέγεται το γεγονός ότι δίνει έμφαση στα γεγονότα του Εμφυλίου στα Επτάνησα, μία περιοχή για την ιστορία της οποίας δεν γνωρίζαμε πολλά την περίοδο του Εμφυλίου.

Ακόμη, παρόλο που ο Γιώργος Δενδρινός συγγράφει τη βιογραφία του πατέρα του δεν αφηγείται γεγονότα που αφορούν μονάχα τη δική του ζωή. Προσφέρει επίσης πλούσια στοιχεία για τη ζωή των αδελφών του, ενός βενιζελικού παπά, αλλά και του κομμουνιστή Μεμά Δασαλέρνου, ο οποίος ήταν αυτός που μύησε τον Κώστα στον κομμουνισμό. 

Η αφήγηση των γεγονότων που αφορούν τη ζωή του Κώστα μετά τον γάμο του με τη μητέρα του συγγραφέα, τη Ρένα, το 1948 και μετά το πέρας του Εμφυλίου είναι συνοπτική.

Ο Γιώργος Δενδρινός, αν και θετικός επιστήμονας, διαθέτει εντούτοις αναμφισβήτητα το λογοτεχνικό χάρισμα, με αποτέλεσμα η αφήγησή του να ρέει εξαιρετικά ευχάριστα και να καθηλώνει τον αναγνώστη. 

Εν κατακλείδι, το "Είδες να μαδάνε την κότα" είναι ένα πολυδιάστατο ανάγνωσμα το οποίο θα μας εκπλήξει ευχάριστα με το πέρας της ανάγνωσής του και θα μας αφήσει με τις καλύτερες εντυπώσεις.

Κιμ Μαν Τσουνγκ, Το νεφελώδες όνειρο των εννέα, εκδ. Λέμβος, 2021, σελ.338, μετ. Ε. Κατσιώλη

 

Μία αλληγορία και ένα γοητευτικό παραμύθι ενδεδυμένο με τη μυστηριακή ατμόσφαιρα της Ανατολής και της ανατολικής φιλοσοφίας συνιστά "Το νεφελώδες όνειρο των εννέα" του Κορεάτη Κιμ Μαν Τσουνγκ. Συγχρόνως θα μπορούσαμε να πούμε ότι το έργο αυτό συνιστά και μύηση στον κόσμο της βουδιστικής θρησκείας.

Ο Κιμ Μαν Τσουνγκ έζησε από το 1637 ως το 1692 και ήταν Κομοφουκιανός λόγιος, πολιτικός και μυθιστοριογράφος. Εξορίστηκε δύο φορές για την πολιτική του δράση, έμεινε όμως στην Ιστορία ως ένας από τους καλύτερους Κορεάτες λογοτέχνες. Το έργο του "Το νεφελώδες όνειρο των εννέα" θεωρείται από πολλούς ως το καλύτερο έργο της κορεάτικης λογοτεχνίας, το οποίο γράφτηκε όμως μάλλον πρώτα στα κινέζικα και στη συνέχεια μεταφράστηκε και στα κορεάτικα.

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στην Κίνα της δυναστείας των Τανγκ, προς τα τέλη δηλαδή του 9ου μεταχριστιανικού αιώνα. Η εποχή αυτή ήταν μια εποχή ακμής για την Κίνα, τόσο για τον βουδισμό όσο και για τις τέχνες και τη δύναμη της χώρας.

Ο πρωταγωνιστής είναι ένας βουδιστής μοναχός ο οποίος υποκύπτει στους πειρασμούς που του θέτουν οκτώ νεράιδες και μετενσαρκώνεται σε κοινό θνητό. Στην πορεία αυτή των συναντήσεών του όμως θα έρθει εγγύτερα στο να κατανοήσει το βαθύτερο νόημα του βουδισμού. Οι οκτώ νεράιδες έχουν ονόματα παραμυθένια. Είναι δύο Πριγκίπισσες, η Συννεφένια, η Φεγγαρένια, η Χελιδόνα, η Αγριόχηνα, η Φοίνιξ και η Λευκή Κορφή. 

Μέσα από αυτή την πορεία του ήρωα προς την απόκτηση της αληθινής γνώσης, ο συγγραφέας αποσκοπεί στο να αναδείξει την ανωτερότητα του βουδισμού έναντι του ταοϊσμού και του κομφουκιανισμού, αλλά και να δώσει μια απάντηση στο θεμελιώδες ερώτημα: αν ζούσαμε τελικά τη ζωή που ονειρευόμαστε, θα ήμασταν πραγματικά ευτυχισμένοι;

Το σκηνικό είναι παραμυθένιο και θυμίζει μεσαιωνικά παραμύθια της Δύσης, τοποθετημένα όμως σε έναν κόσμο βουδιστών και ανατολικών χωρών γενικά. Στρατηγοί, Δικαστές, Βασιλιάδες και βασίλισσες, παλάτια, πόλεμοι, γλέντια και συζητήσεις, τι άλλοι θέλουμε προκειμένου να φέρουμε στον νου μας ένα μεσαιωνικό παραμύθι; Τίποτε δεν είναι τυχαίο, ούτε τα ονόματα, ούτε οι συναντήσεις με διάφορα πρόσωπα, αλλά ούτε και τα μέρη που επισκέπτεται ο ήρωας. Αντιθέτως όλα έχουν αλληγορική σημασία και θα γίνουν απολύτως κατανοητά μόνο από τους εξοικειωμένους αναγνώστες. Γι' αυτό και το έργο προσφέρεται για πολλαπλές αναγνώσεις. Στην αντίθετη περίπτωση, ο λιγότερο εξοικειωμένος με την ανατολική φιλοσοφία αναγνώστης θα μείνει στην πρώτη "παραμυθιακή" ανάγνωση, η οποία και πάλι θα είναι, όμως, πολύ ευχάριστη.

Η μουσική παίζει ιδιαίτερο ρόλο στο βιβλίο δίνοντας συνεχώς το παρόν μαζί με τις νεράιδες, τον χορό, τη φύση και τον μοναχισμό-διαλογισμό. Συχνά ο συγγραφέας αποδίδει με στιχάκια βαθύτερα κρυμμένα νοήματα, όπως με το τραγούδι της Ιτιάς, το οποίο επανέρχεται διαρκώς στο κείμενο με διάφορες μορφές:

"Άνεμοι του ουρανού περνούν μέσα από το πέτρινο πράσινο φλάουτο, μεγάλοι φτερωτοί θύσσανοι ανεβαίνουν και πλέουν μακριά. 

Άλλη μια βραδιά θα σηματοδοτήσει τη χαρούμενη συνάντησή μας, παρόλο που οι άγριες βροχές θα εμποδίσουν τον δρόμο της μοίρας".

Παρά το γεγονός ότι ο χρόνος τυπικά είναι ο 9ος μεταχριστιανικός αιώνας, ουσιαστικά είναι σαν να μην υπάρχει χώρος και χρόνος, ακριβώς δηλαδή όπως συμβαίνει στα παραμύθια. Οι διάλογοι, οι περιγραφές, η λιτή γλώσσα και τα πρόσωπα θυμίζουν επίσης περισσότερο παραμύθι και λιγότερο μυθιστόρημα.

"Η Τσιν Σι είπε: "Το τραγούδι της Ιτιάς σφραγίζει το συμβόλαιο που κάναμε εδώ και πολύ καιρό. Δεν ήξερα ότι μια μικρή  μεταξωτή βεντάλια θα ήταν απόδειξη της ένωσης που ολοκληρώθηκε σήμερα". Στη συνέχεια άνοιξε ένα λακαρισμένο κουτί έβγαλε τη βεντάλια, την έδειξε στον Στρατηγό Γιανγκ και του είπε: "Αυτό οφείλεται εξ ολοκλήρου στην καλοσύνη και την εύνοια της Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητας του Αυτοκράτορα και της Πριγκίπισσας Ορχιδέας".

Αν και κάπως δυσνόητο στον μέσο δυτικό αναγνώστη, "Το νεφελώδες όνειρο των εννέα" υπόσχεται, αφενός να μας ταξιδέψει σε ένα παραμυθένιο κόσμο και, αφετέρου, να μας προσφέρει μία πρώτη επαφή με την ανατολική φιλοσοφία και θρησκεία. Αν έχουμε ήδη κάποια ιδέα από το εν λόγω αντικείμενο και αν διαβάσουμε αργά και συνάμα με υπομονή και με προσοχή το μυθιστόρημα, θα αποκτήσουμε μία ακόμη καλύτερη ιδέα για όλα αυτά και θα αφήσουμε το βιβλίο στην άκρη όντας κάπως πιο σοφοί απ' ότι προηγουμένως.

Ζυράννα Ζατέλη, Ορατή σαν αόρατη, εκδ. Καστανιώτη, 2021,σελ.351

 

https://www.kastaniotis.com/xero-tis-hares-sou-ponhre-dhmiourge.html

Υπάρχουν ορισμένοι λογοτέχνες των οποίων την πορεία ακολουθούμε ανελλιπώς όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσα βιβλία κι αν μας χαρίσουν. Μία τέτοια "κλασική" πλέον συγγραφέας στη χώρας μας είναι η Ζυράννα Ζατέλη.

Το νέο της βιβλίο "Ορατή σαν αόρατη", που χωρίζεται σε πέντε μεγάλα κεφάλαια- ιστορίες, ολοκληρώνει την τριλογία "Με το παράξενο όνομα Ραδαμάνθις Ερέβους", διαβάζεται όμως ανεξάρτητα από τα άλλα δύο. Εδώ ξανασυναντάμε τη γνωστή πρωταγωνίστρια Λεύκα. Η Λεύκα εδώ συνυπάρχει σε αγαστή συνύπαρξη με τη... γλαύκα του εξωφύλλου, την κουκουβάγια της Νυφόπετρας και των παιδικών της χρόνων, που είναι πάντοτε "ορατή σαν αόρατη και αόρατη όπως ορατή".

Κουκουβάγιες, γάτες, σκύλοι, πουλιά, άλογα και γενικότερα τα ζώα παίζουν σπουδαίο ρόλο στο βιβλίο. Φαίνεται πως η Λεύκα, αλλά και η ίδια η συγγραφέας έχει μία ιδιαίτερη σχέση με τα ζωντανά, αλλά και τον χώρο που την -και τα -περιβάλλει, με όλα τα έμψυχα και, ενίοτε, και τα άψυχα όντα. Εξάλλου η γάτα είναι η καλύτερη παρέα ενός συγγραφέα-ένα αυτονόητο συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει όλοι οι συγγραφείς που έχουν την ευτυχία να συγκατοικούν με ένα τέτοιο συμπαθητικό τετράποδο.

Η κουκουβάγια είναι, όμως, εκείνη που θα σημαδέψει τα παιδικά χρόνια της Λεύκας, καθώς και τις σελίδες της πρώτης ιστορίας του βιβλίου-η γάτα της τελευταίας:

"Η τόσο ακριβοθώρητη, η οιονεί αόρατη, είχε το βλέμμα της σοφίας όσο να 'ναι, της μυστικής ζωής, όμως τι θλίψη ήταν αυτή. Μέλανα χολή την πότιζαν τα όσα κοίταζε, τα όσα ίσως συλλογιζόταν;..."

Διότι η Λεύκα είναι συγγραφέας, δεν το αναφέραμε, όπως και η Ζυράννα και μάλιστα όταν τελικά θα εκδώσει κάτι αυτό θα έχει τον τίτλο "Με το παράξενο όνομα Ραδαμάνθις Ερέβους", όπως ακριβώς δηλαδή και το όνομα της τριλογίας που κρατάμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας.

Το "Ορατή σαν αόρατη" είναι ένα βιβλίο για τη γραφή, τα βιβλία, τους συγγραφείς, αλλά και την ίδια αυτή καθεαυτή τη διαδικασία της συγγραφής και της αναπόφευκτης "αυτοενδοσκόπησης" του συγγραφέα. Εύλογα, επομένως, ο αναγνώστης θα αναρωτηθεί κατά πόσον και σε ποιον βαθμό το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό και πόσες ομοιότητες έχει άραγε η συγγραφέας Λεύκα με τη συγγραφέα Ζυράννα. Το ερώτημα μένει, φυσικά, αναπάντητο και το γεγονός αυτό αποτελεί μέρος και της γοητεία του βιβλίου.

Εκτός από μυθιστόρημα για τα βιβλία, το "Ορατή σαν αόρατη" είναι καθαρά ένα μυθιστόρημα ανθρώπινων χαρακτήρων, επικεντρωμένο στον άνθρωπο, τις σκέψεις, τις πράξεις του και τα συναισθήματά του. Τον πρώτο ρόλο έχει φυσικά η πρωταγωνίστρια Λεύκα, αλλά δίνεται χώρος και στον παππού Ντάφκο, τη Σισίνα, τον Αναστάση, την Εζμίρα με τις άριές της, την Αρμένισσα, τη Φρίκα, την Οφία, τον στραβό γείτονα Σάββα και τους τόσους άλλους ιδιαίτερους χαρακτήρες που υφαίνει με μαεστρία η πένα της συγγραφέως. Κάπου κάπου οι χαρακτήρες δύναται να μας θυμίσουν ελληνική ταινία, τόσο γοητευτικά δίνει η συγγραφέας την καρικατούρα τους.

 Ο χώρος, ο χρόνος και η Ιστορία απουσιάζουν επιδεικτικά σε αυτό το ανθρωποκεντρικό μυθιστόρημα και δίνουν το παρόν μόνο όπου είναι απολύτως απαραίτητο.

Η τριτοπρόσωπη αφήγηση είναι ευθύγραμμη και εκείνη του εξωτερικού παρατηρητή. Τίποτε δεν διαφεύγει από το άγρυπνο μάτι της συγγραφέως. Η γλώσσα είναι αυθόρμητη, έντονα περιγραφική και ο λόγος μακροπερίοδος με πολλά κόμματα και επίθετα. Αυτός ο πηγαίος και αυθόρμητος χαρακτήρας της γραφής της Ζατέλη όμως, είναι αναντίρρητα εκείνος που της χαρίζει όλη τη δροσιά και τη φρεσκάδα της.

"Ζούμε πάντα δύο φορές, μία για μας και μία γι' αυτά που γράφουμε", μας παραδίδει ο Αλμπέρ Καμύ σε μία διάσημη ρήση του, προκαλώντας μας να αναρωτηθούμε: γιατί γράφουμε, και κυρίως, για ποια πράγματα τελικά γράφουμε; Η συγγραφέας μας λέει ότι "τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε". 

Γιατί γράφει, λοιπόν, η Λεύκα-Ζυράννα;"Έγραφε για να διαβάσει τι έχει ζήσει; Διηγόταν τον εαυτό της να διηγείται ιστορίες; Μήπως γνώριζε απ' την κοιλιά της μάνας της πως, όπως χρειάζεται να έχεις "υπάρξει" καιρό πολύ πριν γεννηθείς, έτσι χρειάζεται να γράψει κανείς πολύ μέχρι να ξεκινήσει να γράφει;..."

Επιστροφή λοιπόν στις ρίζες μας, στον εαυτό μας και στη γραφή, τόσο για τη Λεύκα και τη Ζυράνα, όσο και για τους αναγνώστες, με άφθονη φαντασία και λογοτεχνική απόλαυση από μία μεγάλη πένα της ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτό είναι το "Ορατή σαν αόρατη".

Παμ Τζενόφ, Η ιστορία ενός ορφανού παιδιού, εκδ. Μίνωας, 2021, μετ. Α. Δεληγιάννη, σελ. 483

 

https://minoas.gr/product/i-istoria-enos-orfanoy-paidioy/

"Είναι τσακισμένο από την αμφιβολία. Πόσα θέλω να της πω για να την καθησυχάσω! Κινούμαι πιο κοντά της, περνώ το χέρι μου γύρω της. "Θα γίνεις μια υπέροχη μητέρα. Κάθε παιδί είναι μια ευλογία".

Τι σχέση μπορεί να έχει ένα τσίρκο με το Τρίτο Ράιχ; Κι όμως, ο υποψήφιος αναγνώστης για το βιβλίο "Η ιστορία ενός ορφανού παιδιού" θα εκπλαγεί αν μάθει ότι καθ' όλη τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχε ένα γερμανικό τσίρκο το οποίο έκρυβε Εβραίους. Και, εκτός από αυτό, υπάρχει και κάτι άλλο που δεν είναι ευρέως γνωστό: τα περίφημα τρένα για το Άουσβιτς, μια γνωστή όσο και αποτρόπαιη σε όλους εικόνα, φαίνεται πως δεν μετέφεραν μονάχα ενήλικες ανθρώπους και παιδιά προς τα στρατόπεδα εξόντωσης, αλλά και... μωρά!

Αυτές οι δύο "ανακαλύψεις" της Αμερικανίδας συγγραφέως Παμ Τζενόφ στα αρχεία του Γιαντ Βασέμ ήταν αυτές οι οποίες αποτέλεσαν και το έναυσμα για τη συγγραφή του εν λόγω βιβλίου. Την ιστορία, λοιπόν, του εν λόγω τσίρκου που έκρυβε Εβραίους κατά τη διάρκεια του πολέμου μας διηγείται η συγγραφέας στο παρόν πόνημα.

Παρά τον τίτλο, που υποδηλώνει ότι πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ένα ορφανό παιδί, πρωταγωνιστικό ρόλο στο βιβλίο δεν κρατάει ο μικρούλης Τεό, το ορφανό μωρό των Εβραίων που θα σώσει και θα μεγαλώσει η Νοά, αλλά δύο φίλες ακροβάτισσες του τσίρκου, η Ολλανδέζα Νοά και η Εβραία Άστριντ. Το βιβλίο αυτό δεν είναι ουσιαστικά παρά η ιστορία της φιλίας τους και της εξέλιξης της σχέσης τους, μιας σχέσης που ξεκινά από ανοιχτή εχθρότητα και εξελίσσεται σε μία βαθιά, ανιδιοτελή και ειλικρινή φιλία.

Η Νοά μένει έγκυος από έναν Ναζί και οι γονείς της την διώχνουν από το σπίτι. Αναγκάζεται να αποχωριστεί με πόνο ψυχής το μωρό που θα γεννήσει, αλλά δεν θα μπορέσει να μείνει αδιάφορη όταν ο δρόμος της θα τη φέρει στο βαγόνι με τα εβραιόπουλα για το Άουσβιτς. Η σωτηρία και η μοναδική πιθανότητα επιβίωσής της μετά από αυτό θα αποδειχθεί ότι είναι αυτό το τσίρκο, το οποίο θα περιοδεύσει στη Γαλλία.

Στο τσίρκο αυτό είναι ακροβάτισσα από χρόνια η επιδέξια Άστριντ. Στην αρχή θα δει τον ερχομό της Νοά πολύ ανταγωνιστικά. Στη συνέχεια όμως οι δύο γυναίκες θα ανακαλύψουν ότι έχουν περισσότερα να μοιράσουν παρά να χωρίσουν. Και η Άντριντ θα δεθεί εξίσου με τον υιοθετημένο Τεό της Νοά. 

Παράλληλα με όλα αυτά, άντρες τριγυρίζουν και πολιορκούν τις δύο γυναίκες, άνδρες του τσίρκου, ναζί, Γερμανοί και μη, καλώντας τις να επιλέξουν προσεκτικά τις πράξεις και τις κινήσεις τους. Τελικά, θα αποδειχτεί ότι η κοινωνία του τσίρκου δεν είναι παρά μια μικρογραφία της γερμανικής ναζιστικής κοινωνίας. Όσο σφίγγει όμως ο κλοιός της ανελευθερίας, τα πράγματα δυσκολεύουν για τις δύο γυναίκες ολοένα και περισσότερο.

Η συγγραφέας εστιάζει πιο πολύ στη ζωή των καλλιτεχνών εντός του τσίρκου, σε αυτόν τον μαγικό κόσμο των περιπλανώμενων, παρά στη ζωή στη ναζιστική Γερμανία εν έτει 1944. Τότε ο πόλεμος βαίνει προς το τέλος του και οι εκτελέσεις των Εβραίων στα στρατόπεδα του θανάτου εντείνονται. Αναπόφευκτα όμως υπάρχουν πολλές αναφορές στο ναζιστικό καθεστώς καθώς ο πόλεμος δεν ήταν δυνατό να αφήσει ανεπηρέαστη κάθε πτυχή ζωής των Γερμανών, ακόμη κι εκείνη των καλλιτεχνών ενός τσίρκου.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση είναι άκρως συναισθηματική, υποβλητική και ατμοσφαιρική. Οπωσδήποτε στοχεύει στην επίκληση των συναισθημάτων και όχι της λογικής του αναγνώστη- πόση λογική εξάλλου υπήρχε μεσούντος του πιο τρομερού πολέμου στην ιστορία στη Γερμανία;

Πέρα, όμως, από τα αμιγώς ιστορικά θέματα, το ζήτημα της μητρότητας δεσπόζει στο προσκήνιο στο συγκεκριμένο βιβλίο, όπως και το ζήτημα της υιοθεσίας, της φιλίας, του έρωτα και του αντισυμβατικού τρόπου ζωής.

"Υπάρχουν μωρά εδώ, μικρούλικα κορμιά τόσο πολλά που δεν μετριούνται, αφημένα πάνω στο σκεπασμένο με άχυρα πάτωμα του βαγονιού, στοιβαγμένα δίπλα δίπλα και το ένα πάνω στο άλλο. Τα περισσότερα δεν σαλεύουν και δεν μπορώ να καταλάβω αν είναι νεκρά ή αν κοιμούνται. Κι ανάμεσα  από την ακινησία έρχονται σπαρακτικές κραυγές ανακαταμένες με λαχανιάσματα και βόγκους, σαν από αρνάκια που βελάζουν".

Το παραπάνω απόσπασμα αποτελεί τη συγκλονιστική περιγραφή για τα εκτεθειμένα στο κρύο και την πείνα μωρά στο βαγόνι του τρένου προς το Άουσβιτς. Πρόκειται για μία εικόνα πιο σπαρακτική από αυτές που έχουμε συνηθίσει και η οποία θα κεντρίσει αμέσως το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Διαχρονικό σύμβολο της συγκεκριμένης ιστορίας, αλλά και του ναζισμού και των στρατοπέδων εξόντωσης, αποτελεί το τρένο. Μέσα σε αυτό η Νοά θα βρει τον εγκαταλειμμένο Τεό, σε σιδηροδρομικό σταθμό θα πιάσει δουλειά αρχικά η ίδια και με τρένο γίνονται οι μετακινήσεις των ανθρώπων του τσίρκου. Τα βαγόνια, επομένως, συμβολίζουν τη φυγή, τον θάνατο και τον αποχωρισμό.

 Οποιοσδήποτε αναγνώστης εξάλλου, κι αν αντικρίσει το εξώφυλλο του βιβλίου με το βαγόνι του τρένου που προοριζόταν κανονικά για μεταφορά εμπορευμάτων και ζώων, δεν υπάρχει περίπτωση να μην ανακαλέσει στη μνήμη του τις αποστολές θανάτου προς το Άουσβιτς και τα υπόλοιπα στρατόπεδα εξόντωσης. Πρόκειται για μία εικόνα βαθιά χαραγμένη στη συλλογική μας μνήμη και ταυτισμένης με τον θάνατο. 

Το θέμα των στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης και των διώξεων Εβραίων και αντιφρονούντων θίγεται εντέχνως στο βιβλίο, χωρίς όμως να αποτελεί αυτό το κεντρικό θέμα του. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το δυνατό σημείο του βιβλίου της Παμ Τζενόφ: στην πρωτοτυπία του και στον τρόπο με τον οποίο πραγματεύεται συνηθισμένα θέματα με ασυνήθιστο τρόπο. Γιατί ποιος θα σκεφτόταν άραγε να συνδυάσει μυθιστορηματικά τη ζωή στη ναζιστική Γερμανία με τη ζωή σε ένα τσίρκο;

Simon Read, Η μάχη του Ατλαντικού και η ήττα του γερμανικού στόλου, εκδ. Ψυχογιός, 2021, σελ. 378, μετ.Δ. Σταυρόπουλος

 

https://www.psichogios.gr/el/h-maxh-toy-atlantikoy-kai-h-htta-toy-germanikoy-stoloy.html

Η μάχη του Ατλαντικού είναι ένα από τα πιο παραμελημένα και πιο παρεξηγημένα θέματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Και αυτό διότι ο πόλεμος στη θάλασσα συνήθως έρχεται τελευταίος σε σημασία στο μυαλό μας όταν σκεφτόμαστε τον Πόλεμο σε σχέση με το Ανατολικό Μέτωπο, τον πόλεμο στην Αφρική ή τον Ειρηνικό. Κι όμως, η ήττα του γερμανικού στόλου στη μάχη του Ατλαντικού ήταν μία από τις καίριες που κατάφεραν οι Σύμμαχοι στις Δυνάμεις του Άξονα, αφού η ασφάλεια των βρετανικών νηοπομπών που διέσχιζαν τον ωκεανό ήταν κάτι παραπάνω από απαραίτητη, τόσο για τους ίδιους τους Βρετανούς, όσο και για τους συμμάχους τους Ρώσους κατά τη διάρκεια του Πολέμου.

Με αυτό ακριβώς το παραγκωνισμένο θέμα ασχολείται διεξοδικά στο βιβλίο του με τίτλο "Η μάχη του Ατλαντικού και η ήττα του γερμανικού στόλου" ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Simon Read, περιγράφοντας διεξοδικά όλες τις μεγάλες μάχες που δόθηκαν στο υγρό στοιχείο καθώς και τη σημασία τους.

Αρχικά οι Γερμανοί είχαν μεγάλη αυτοπεποίθηση, αφού βύθιζαν πληθώρα βρετανικών σκαφών, πλήττοντας καίρια τον βρετανικό ανεφοδιασμό και κάνοντας τον Τσόρτσιλ να χάνει κυριολεκτικά τον ύπνο του. Τα πιο γνωστά πλεούμενα των Γερμανών ήταν το "Μπίσμαρκ", το "Σάρνχορστ" και το "Γκναϊζενάου", καθώς και το θωρηκτό "Τίρπιτς". Ο Read μας αφηγείται λεπτό προς λεπτό την ιστορία βύθισης και εξουδετέρωσης όλων αυτών των γερμανικών πλοίων.

Αρχίζει όμως με μία ηχηρή βρετανική ήττα: τη βύθιση του "HMS Hund" στις 22 Μαΐου του 1941, τότε ακόμη που η νίκη του Άξονα φάνταζε βέβαιη και το ηθικό των Συμμάχων ήταν βυθισμένο στα Τάρταρα.

Από το επόμενο έτος όμως, οι Σύμμαχοι θα αρχίσουν να παίρνουν δειλά δειλά το προβάδισμα στον πόλεμο της θάλασσας, ένα προβάδισμα που θα φανεί καθαρά μετά το 1943. Η RAF, η Βασιλική Αεροπορία της Μεγάλης Βρετανίας έπαιξε και εκείνη σημαντικό ρόλο στη συμμαχική νίκη στον Ατλαντικό, επικουρώντας το έργο του Βρετανικού Ναυτικού.

Εκτός από τη βύθιση του "Hund", του "Σάρνχορστ", του "Τίρπιτς" και του ''Μπίσμαρκ", ο Read περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια στο βιβλίο του τη διεξαγωγή της επιχείρησης "Κέρβερος" των Γερμανών, αλλά και τη Ναυμαχία της θάλασσας του Μπάρεντς.

Οι αφηγήσεις του βασίζονται σε μαρτυρίες των επιζώντων και διηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων, σε επίσημα πολεμικά ημερολόγια, σε προσωπικές επιστολές και αναφορές μαχών.

Αυτό που θα συγκλονίσει τον αναγνώστη στις περιγραφές του Read είναι η αγριότητα που χαρακτήριζε τον πόλεμο στη θάλασσα, μια αγριότητα την οποία οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαμε ίσως ποτέ συνειδητοποιήσει. Οι λεπτομέρειες των περιγραφών είναι, πολλές φορές, πραγματικά φρικιαστικές, κάνοντάς μας να θαυμάσουμε το μεγαλείο και την αυτοθυσία όλων εκείνων των αντρών που ρισκάρισαν τη ζωή τους -και τελικά πολλοί την έχασαν- στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού. Διότι, οπωσδήποτε, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να είναι κάποιος επάνω σε ένα πλοίο που έχει μόλις χτυπηθεί από οβίδα, φλέγεται και βυθίζεται γοργά, ενώ γύρω του επικρατεί πανδαιμόνιο. Εμείς σήμερα δύσκολα μπορούμε να μπούμε στη θέση όλων αυτών των αντρών και να νιώσουμε τον φόβο που πρέπει να ένιωθαν καθώς βουτούσαν στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού για να σωθούν. Το βιβλίο του Read όμως θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε κάπως-έστω και ακροθιγώς- όλη εκείνη την απελπισία που βίωναν οι ναύτες εκείνες τις δύσκολες στιγμές.

Ο επίλογος του βιβλίου με τις αναφορές στην τύχη των απωλεσθέντων πλοίων, ορισμένα από τα οποία είναι ακόμη εκτεθειμένα σε κοινή θέα κάτω από το νερό, είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικός και συγκινητικός, αφού αποτίει φόρο τιμής σε όλους εκείνους τους άνδρες που βρίσκονται ακόμη στον υγρό τάφο τους.

Οι περιγραφές των μαχών του Read και της στιγμής βύθισης των πλοίων είναι ιδιαιτέρως κινηματογραφικές και γλαφυρές και οι λάτρεις της πολεμικής ιστορίας οπωσδήποτε θα τις λατρέψουν. Αυτές οι μυθιστορηματικές περιγραφές αποτελούν το δυνατότερο σημείο του βιβλίου. Ο συγγραφέας πολλές φορές μπαίνει ο ίδιος στη θέση τόσο των ναυάρχων, Γερμανών και Βρετανών, όσο και των απλών ναυτών και μας περιγράφει εναργώς τις ώρες της αγωνίας τους και τα συναισθήματα που έτρεφαν οι ίδιοι γι' αυτόν τον τόσο παράδοξο τρόπο πολέμου, ενός πολέμου, όμως που υπήρξε καθοριστικός στο να κερδηθούν όλες οι υπόλοιπες μάχες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

"Πάνω στο "Τίρπιτς" οι άντρες έτρεξαν προς τις θέσεις μάχης τους, ενώ ηχούσε ο συναγερμός. Τα πυροβόλα ανυψώθηκαν προς τον ουρανό καθώς όλα τα μάτια κοίταζαν ερευνητικά μες τη νύχτα. Στην πρύμνη του πλοίου οι ναύτες δούλευαν πυρετωδώς για να παραγάγουν το προπέτασμα καπνού. Χρησιμοποιούσαν μία μάνικα που συνέδεε δύο καπνογόνα κάνιστρα γεμάτα χλωροσουλφονικό οξύ σε κυλίνδρους συμπιεσμένου αέρα. Τα κάνιστρα και οι κύλινδροι τροφοδοτούσαν από κοινού σωλήνες που οδηγούσαν στις βαλβίδες καυσαερίων του εξωτερικού κύτους του πλοίου".

Λουίζ Φάιν, Η κόρη του Ράιχ, εκδ. Μίνωας, 2021, σελ.695, μετ. Φ.Πίπη

 

https://minoas.gr/product/people-like-us/?gclid=Cj0KCQiA5aWOBhDMARIsAIXLlkc7zwEaw9Yp3mgZ-n0maKNFFnZZiDtGlB6RjddwQfoAtRteHyPLsokaAki7EALw_wcB

Ένα από τα καλύτερα και πιο πρωτότυπα βιβλία που μεταφράστηκαν στα ελληνικά το 2021 είναι το μυθιστόρημα της πρωτοεμφανιζόμενης Αγγλίδας συγγραφέως Λουίζ Φάιν "Η κόρη του Ράιχ".

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από την οικογενειακή ιστορία της συγγραφέως, αλλά και από τους παραλληλισμούς που η Φάιν βρίσκει μεταξύ της δεκαετίας του '30 και της σημερινή εποχής. Συγκεκριμένα η οικονομική κρίση προκάλεσε άνοδο του εθνικισμού, τους εξτρεμισμού και της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, ακριβώς όπως συνέβη και σήμερα. Αυτή είναι και η αφορμή εξαιτίας της οποίας η συγγραφέας επιλέγει να μας διηγηθεί την ιστορία αυτή.

Η αφήγηση ξεκινά στα 1929 στην πόλη της Λειψίας. Πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η Χέτι Χάινριχ, κόρη ενός υψηλόβαθμου αξιωματικού των Ες Ες, η οποία ταλαντεύεται ανάμεσα στον φυλετικό ρόλο της ως Άρια Γερμανίδα στο νέο χιλιετές Ράιχ και στον απελπισμένο έρωτα που τρέφει για τον Βάλτερ, έναν Εβραίο φίλο από τα μικράτα της, στον οποίο οφείλει συγχρόνως και τη ζωή της, αφού εκείνος την έσωσε κάποτε από βέβαιο πνιγμό.

Μπορεί άραγε ένας τέτοιος απαγορευμένος έρωτας να ανθίσει μέσα σε ένα τόσο καταπιεστικό περιβάλλον; Είναι δυνατόν να υπάρχει κοινό μέλλον για έναν Εβραίο και μία Γερμανίδα; Θα μπορέσει η αγάπη να νικήσει τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία;

Ελάχιστα βιβλία απεικονίζουν καλύτερα από το παρόν πόνημα το νοσηρό και καταπιεστικό περιβάλλον της ναζιστικής Γερμανίας και τον ανερχόμενο αντισημιτισμό της δεκαετίας του '30. Το βιβλίο δεν εστιάζει, όμως, στα πολιτικά γεγονότα, αλλά στην καθημερινή ζωή των πρωταγωνιστών. 

Ο αναγνώστης θα συνειδητοποιήσει τον βαθμό της καταπίεσης και της ανελευθερίας που κυριαρχούσε στη ναζιστική Γερμανία, αλλά και το πόσο δύσκολο ήταν στην πράξη να εφαρμοστούν οι ρατσιστικές θεωρίες και ο αποκλεισμός των Εβραίων από τους ίδιους τους Γερμανούς. Οι τελευταίοι είχαν ζήσει για χρόνια μαζί με τους Εβραίους στον ίδιο τόπο και είχαν αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς φιλίας μαζί τους. Ήταν, επομένως, εξαιρετικά δύσκολο για κάποιους από αυτούς να βλέπουν πλέον ως εχθρούς όσους αντιμετώπιζαν προηγουμένως ως φίλους.

Επιπροσθέτως, το βιβλίο εστιάζει στις πολλές διαφορετικές απόψεις που υπήρχαν στη Γερμανία μεταξύ των Γερμανών τον καιρό που κυβερνούσε ο Χίτλερ: δεν ήταν όλοι αντισημίτες. Αντίθετα υπήρχαν πολλοί ανθρωπιστές, σκεπτόμενοι άνθρωποι, ακόμη και πυρήνες αντίστασης στο καθεστώς. Αναμφισβήτητα, όμως, ήταν εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να εκδηλώσει ανοιχτά την αντίδρασή του στο καθεστώς χωρίς να διακινδυνεύσει τη ζωή και την ελευθερία του.

Όλοι οι Γερμανοί, πάντως, ήταν πληγωμένοι από την αντιμετώπιση που έτυχε η χώρα τους από τους Συμμάχους μετά την ήττα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μια αντιμετώπιση που έθρεψε το τέρας του ναζισμού και τον ίδιο τον Χίτλερ.

"Η κόρη του Ράιχ" καταρρίπτει, επομένως, τον πολύ διαδεδομένο μύθο ότι όλοι οι Γερμανοί στήριξαν και αποδέχονταν τη διακυβέρνηση του Χίτλερ άνευ όρων. Η ταλάντευση που βιώνει στην ψυχή της η πρωταγωνίστρια Χέτι το αποδεικνύει αυτό περίτρανα: η υπακοή στον πατέρα και την οικογένεια και η συμπόρευση με τις απόψεις τους ή η υπακοή στους νόμους της καρδιάς που πρεσβεύουν έρωτα και συμπόνια, ο παραλογισμός του καθεστώτος με την ψυχρή λογική και το καυτό συναίσθημα για τον Βάλτερ. 

Υπακοή και ανυπακοή, ανθρωπιά και απανθρωπιά, συναίσθημα και λογική, αγάπη και μίσος, λογικό και παράλογο. Η Λουίζ Φάιν χτίζει ένα έξοχο μυθιστόρημα βασισμένο στα παραπάνω αντιθετικά ζεύγη και στην αληθινή οικογενειακή σπαρακτική και άκρως συγκινητική οικογενειακή της ιστορία το οποίο μας βοηθά να κατανοήσουμε τις ακρότητες και τον παραλογισμό της εποχής καλύτερα από πολλά αμιγώς ιστορικά βιβλία που κυκλοφορούν στην αγορά.

Ο αναγνώστης θα βιώσει στο πετσί του την αγωνία και την απόγνωση τόσο της Χέτι, όσο και των Εβραίων ηρώων του βιβλίου και θα νιώσει να ασφυκτιά από τον τρόπο με τον οποίο επέβαλλε το καθεστώς τις απόψεις του στους πολίτες του, αλλά και οι άντρες στις γυναίκες. Διότι οι τελευταίες δεν αντιμετωπίστηκαν από το Τρίτο Ράιχ παρά μονάχα ως τεκνοποιητικές μηχανές προορισμένες αποκλειστικά να δημιουργήσουν οικογένεια και να υπακούν στους συζύγους τους.

Η συγγραφέας βάζει τη Χέτι να αφηγείται να γεγονότα, προσφέροντας μια αφήγηση άκρως συναισθηματική. Ακολουθεί επίσης με συνέπεια τον βασικό κανόνα του μυθιστορήματος που θέλει την κορύφωση της δράσης λίγο πριν από το τέλος του βιβλίου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αποκορύφωμα της δράσης είναι η Νύχτα των Κρυστάλλων, στις 9 Νοεμβρίου του 1938, με τους προπηλακισμούς των Εβραίων στη Γερμανία και τις πυρπολήσεις των συναγωγών και των καταστημάτων τους. Οφείλω να πω δε, ότι η περιγραφή των αποτρόπαιων γεγονότων της εν λόγω νύχτας είναι από τις συγκλονιστικότερες που έχω διαβάσει. Το ίδιο ισχύει και για την έξοχη απεικόνιση του ψυχισμού των ανθρώπων της ταραγμένης εκείνης εποχής.

Εκτός από τη ζωή στη ναζιστική Γερμανία, τον αντισημιτισμό, τη λατρεία- ή την απέχθεια προς το πρόσωπο του Φύρερ, τη διαβίωση υπό καθεστώς ανελευθερίας, η συγγραφέας θίγει και άλλα θέματα, όπως η αδελφική αγάπη, ο απαγορευμένος έρωτας, η αγάπη προς την οικογένεια, το καθήκον, την ευγνωμοσύνη και τον ρατσισμό.

Η αφήγηση τερματίζεται με την αρχή του πολέμου και η συγγραφέας κλείνει το βιβλίο κάνοντας μία σύντομη αναφορά σχετικά με την τύχη των ηρώων της στον πόλεμο και μετά από αυτόν.

Μένιος Σακελλαρόπουλος, Το κορίτσι της στάχτης, εκδ. Ψυχογιός, 2021, σελ.406

 

https://www.psichogios.gr/el/to-koritsi-ths-staxths.html?gclid=CjwKCAiAn5uOBhADEiwA_pZwcKErrNMB42u5Y0Coyj4206q-5mStKgUBwI9m8nmyPJtaTV2feHg1sRoCLj8QAvD_BwE

 

 Ο συγγραφέας που αρέσκεται να ξετρυπώνει αληθινές ιστορίες και να τις προσφέρει με μυθιστορηματικό τρόπο στους αναγνώστες, ο Μένιος Σακελλαρόπουλος, επιστρέφει συγγραφικά με "Το κορίτσι της στάχτης". Εδώ μας αφηγείται αυτή τη φορά την ιστορία ενός κοριτσιού που έζησε από πρώτο χέρι το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων από τους ναζί, στις 13 Δεκεμβρίου του 1943. 

Εκείνη την ημέρα οι ναζί για λόγους εκδίκησης και αντίποινα για τη δράση των ανταρτών κορύφωσαν τη δράση τους εναντίον των κατοίκων του οικισμού- μία δράση που είχε ξεκινήσει ήδη από τις 4 του ίδιου μήνα- συγκεντρώνοντας όλους τους 800 περίπου άρρενες κατοίκους του χωριού και τους δολοφόνησαν όλους. Σώθηκαν μονάχα 13 άτομα που είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συγχωριανών τους. Τα γυναικόπαιδα τα είχαν κλείσει στο σχολείο, ενώ έβαλαν φωτιά σε όλα τα σπίτια του χωριού. Υπεύθυνος για τη σφαγή ήταν ο υποστράτηγος Καρλ φον λε Ζουίρ.

Η αφήγηση του Σακελλαρόπουλου για τη ζωή της μικρής τότε Παρασκευής Σταθούλια-Αντωνίου-Στεφάνου, ξεκινάει λίγες μέρες πριν από το τραγικό αυτό συμβάν, όταν η Παρασκευή θρήνησε τον πατέρα της στο Ολοκαύτωμα και η μητέρα της έμεινε χήρα με εννέα παιδιά.

Έκτοτε η δυστυχία απλώθηκε σαν πέπλο πάνω από τα Καλάβρυτα  και η ζωή των άτυχων Καλαβρυτινών γυναικών που θρήνησαν συζύγους, πατεράδες, ανιψιούς και γιους δεν επανήλθε ποτέ στους προηγούμενούς της ρυθμούς.

Η Παρασκευή διψάει για μόρφωση, αλλά στα χαροκαμένα Καλάβρυτα οι ευκαιρίες που θα είχε θα ήταν ελάχιστες αν δεν την επέλεγαν να σταλεί προς υιοθεσία σε μία εύπορη οικογένεια στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας και αν η μητέρα της δεν είχε το ψυχικό σθένος που χρειαζόταν προκειμένου να την αποχωριστεί.

Πράγματι, η εξάχρονη Παρασκευή βρίσκει τη δύναμη να εγκαταλείψει την οικογένειά της και να μετοικήσει σε έναν παντελώς άγνωστο για εκείνη τόπο, προστατευμένη όμως κάτω από τις δύο τρυφερές φτερούγες δύο εξαιρετικών ανθρώπων της ελληνικής κοινότητας του Σίδνεϊ, του Γιώργου και της Γεωργίας. Μεταμορφώνεται, λοιπόν, από Παρασκευή σε Βίβιαν και από παιδούλα σε μία θελκτική, μορφωμένη και αξιόλογη νεαρή κοπέλα που θα ζήσει στην Αυστραλία μέχρι τα είκοσι πέντε περίπου της χρόνια. Ακολούθως θα επιστρέψει στην Ελλάδα για να ξανανταμώσει τους δικούς της, να δημιουργήσει τη δική της οικογένεια, αλλά και να έρθει ξανά σε επαφή με τα φαντάσματα από  το παρελθόν που τη στοιχειώνουν επιστρέφοντας στη γενέτειρά της.

Μπορεί η ιστορία να ακούγεται κάπως φανταστική για να είναι αληθινή, κι όμως συνέβη πραγματικά. Τη διηγήθηκε η ίδια η Βίβιαν Στεφάνου στον συγγραφέα και εκείνος μας την παρέθεσε όπως του την υπαγόρευσε η ίδια η πραγματικότητα, διανθισμένη με τη φαντασία του, που συμπλήρωσε, όπως υποθέτουμε, τα κενά της ιστορίας.

Ο συγγραφέας ομολογεί ότι η ιστορία της σφαγής των Καλαβρύτων  ήταν κάτι που τον συγκινούσε εδώ και πολλά χρόνια, να λοιπόν που παρουσιάστηκε η κατάλληλη ευκαιρία για να ασχοληθεί και συγγραφικά με αυτήν.

"Το κορίτσι της στάχτης", η Βίβιαν Στεφάνου, είναι μία ιστορία απίστευτη, συγκινητική και βαθιά ανθρώπινη, σχετικά με το πως καταφέρνει ένας πληγωμένος άνθρωπος να ξορκίσει τους δαίμονες που τον στοιχειώνουν. Είναι η ιστορία μιας γυναίκας με μεγάλες ψυχικές αντοχές και δύναμη που κατάφερε να ξεπεράσει τα εμπόδια που βρέθηκαν στον δρόμο της και να φτάσει ψηλά. Μιας γυναίκας που γνώρισε και αγάπησε όχι δύο αλλά τέσσερις γονιούς, που γνώρισε από πρώτο χέρι τη μεγαλύτερη κτηνωδία που μπορεί να κάνει άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά και τη μεγαλύτερη αγάπη που μπορεί να δώσει ένας γονιός-πραγματικός ή μη-στο παιδί του. Οπωσδήποτε πρόκειται για ένα από τα πιο δυνατά αναγνώσματα του πολυδιαβασμένου συγγραφέα και δημοσιογράφου Μένιου Σακελλαρόπουλου.

Ασπασία Κράλλη, Σταμάτα να παριστάνεις τον Φασουλή και άλλα διηγήματα, εκδ. Βακχικόν, 2021, σελ. 178

 

https://ekdoseis.vakxikon.gr/shop/ekdoseis/ellhnikh-logotexnia/stamata-na-paristaneis-ton-fasouli-kai-alla-dihghmata/

Τελευταία συνήθως εκδίδονται βιβλία με διηγήματα σε μικρές φόρμες. Το βιβλίο της Ασπασίας Κράλλη, πηγαίνοντας κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα της εποχής που θεοποιεί το διήγημα μικρής φόρμας, αποτελεί μία, ευχάριστη, θα λέγαμε, εξαίρεση, στον συγκεκριμένο κανόνα, αφού εμένα προσωπικά μου θύμισε την ευχαρίστηση της ανάγνωσης μεγαλύτερων διηγημάτων με σαφή υπόθεση, αρχή, μέση και τέλος και με μία πιο συγκεκριμένη ιστορία, την οποία αξίζει κανείς να διηγηθεί. 

Τα διηγήματα της συλλογής με τίτλο "Σταμάτα να παριστάνεις τον Φασουλή" της Ασπασίας Κράλλη αριθμούν εννέα μεγαλούτσικα διηγήματα και δύο μικρότερης έκτασης, τα οποία αφορούν κυρίως παράθεση σκέψεων και συναισθημάτων.

Η Ασπασία Κράλλη έχει σπουδάσει ηθοποιός και ασκεί το επάγγελμα επί πολλά έτη. Η θεατρικότητα, λοιπόν, που τη διακρίνει στη ζωή της, θα λέγαμε ότι περνάει και στα διηγήματά της, με περιγραφές εξόχως παραστατικές που κάνουν τον αναγνώστη να νομίζει ότι παρακολουθεί θεατρική παράσταση.

Χάρη στην καλλιτεχνική φύση της συγγραφέως, τα θέματα των διηγημάτων της είναι, εκτός από οικογενειακές ιστορίες, εμπνευσμένα συγχρόνως με καλλιτεχνικά θέματα. Σε κάποια από αυτά, δηλαδή, ο κεντρικός ήρωας είναι είτε μουσικός, είτε ηθοποιός.

Πρόκειται για διηγήματα ρεαλιστικά, βγαλμένα από την ίδια τη ζωή, για μικρές καθημερινές ιστορίες που θα μπορούσαν να έχουν συμβεί στον καθένα από εμάς.  Εδώ ακριβώς έγκειται και η ομορφιά των διηγημάτων, στην αυθεντικότητα και την απλότητά τους, όπως και στις εναργείς περιγραφές τους.

Τα δύο πρώτα διηγήματα του βιβλίου αποτελούν ουσιαστικά τις βιογραφίες μιας γυναίκας και ενός άνδρα, όπως και τα δύο τελευταία του βιβλίου. Σε ένα από αυτά με τίτλο "Μπροστά στη βιτρίνα του δισκάδικου" ξεχωρίζει η αφηγηματική μέθοδος που ακολουθεί η συγγραφέας, δηλαδή η διήγηση της ίδιας ιστορίας από την πλευρά του αφηγητή-εξωτερικού παρατηρητή και από του ίδιου του πρωταγωνιστή, με την προσθήκη μίας επιπλέον παρένθεσης ενός άλλου προσώπου το οποίο απλά παραθέτει στην αρχή και το τέλος του διηγήματος τις παρατηρήσεις του.

"Πώς ήταν δυνατόν, σκεφτόταν, να υπάρχουν άνθρωποι που ζουν τόσο ανάλαφρα. Που δεν θυμούνται. Που δεν μετανιώνουν. Που ζουν δικαιωμένοι μέσα στο τίποτα. Που δεν απελπίζονται με την κατάντια του κόσμου και του εαυτού τους, που μιλούν μόνο για τα λάθη και τις ζωές των άλλων. Καθώς ο αφρός στη μπανιέρα άρχισε να αραιώνει και το νερό να κρυώνει, κατάλαβε ότι κατά βάθος ζήλευε κι ότι θα ήθελε κι αυτή επιτέλους να ξεκουραστεί από τον καταθλιπτικό και μονίμως σκεπτόμενο εαυτό της".

Σε καθαρά προσωπικό επίπεδο απόλαυσα την ανάγνωση των διηγημάτων της Ασπασίας Κράλλη, διότι είχα πολύ καιρό να πιάσω στα χέρια μου βιβλίο με διηγήματα τα οποία να μου προξενούν το ενδιαφέρον σχετικά με το πως θα εξελιχθεί και θα καταλήξει η υπόθεση. Γιατί, τελικά, πάνω απ' όλα κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης είναι να καταφέρνει ο συγγραφέας να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Και η Ασπασία Κράλλη με τις καθαρά ανθρώπινες και αληθινές ιστορίες της καταφέρνει αφενός να συγκινήσει και αφετέρου να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Kate Kirkpatrick, Πώς η Σιμόν έγινε η Μποβουάρ, Μια ολόκληρη ζωή, εκδ. Μεταίχμιο, 2021, σελ. 500, μετ. Σ. Κάσδαγλη

 

https://www.metaixmio.gr/el/products/%CF%80%CF%89%CF%82-%CE%B7-%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CE%BD-%CE%B5%CE%B3%CE%B9%CE%BD%CE%B5-%CE%B7-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%B1%CF%81-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%B7-%CE%B6%CF%89%CE%B7

 

 Πώς η Σιμόν έγινε η διάσημη Μποβουάρ; Έχουμε άραγε ανάγκη ως αναγνωστικό κοινό για μία νέα βιογραφία της συγγραφέως  του "Δεύτερου Φύλου"; Δεν έχουν ειπωθεί όλα για την τόσο ιδιαίτερη αυτή προσωπικότητα;

Κι όμως, πάντα υπάρχει περιθώριο για νέες ερμηνείες και πάντοτε βγαίνουν στο φως νέα στοιχεία, έτσι μας λέει τουλάχιστον η Tove Petteresen, καθηγήτρια φιλοσοφίας και τέως Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Σιμόν ντε Μποβουάρ. Σύμφωνα δε με την εισαγωγή της συγγραφέως του βιβλίου, της Kate Kirkpatric, επίσης καθηγήτριας της Φιλοσοφίας, η αινιγματική ζωή της Σιμόν επιδέχεται πολλές ερμηνείες και συνεχώς αναθεωρούνται τα υπάρχοντα στοιχεία που αφορούν πολλές αμφιλεγόμενες πτυχές της ζωής της. Υπάρχει, επομένως, η ανάγκη για μία νέα, αναθεωρημένη βιογραφία της Σιμόν.

Τη Σιμόν ντε Μποβουάρ είναι εύκολο να τη θαυμάσεις, μα δύσκολο να την κατανοήσεις. Το πιο δύσκολο κομμάτι που αφορά την πλήρη κατανόηση της προσωπικότητάς της είναι, αδιαμφισβήτητα, η σχέση της με τον διάσημο επίσης υπαρξιστή φιλόσοφο Ζαν Πωλ Σαρτρ. Σίγουρα δεν επρόκειτο για ένα κανονικό συμβατικό, ζευγάρι. Η απόφασή τους να συνάψουν ένα είδος "ελεύθερης" σχέσης, η οποία περιλάμβανε ακόμη και ομοφυλοφιλικές σχέσεις με άλλα άτομα, ήταν οπωδήποτε πρωτοποριακή για τα μέσα του 20ου αιώνα. 

Από την άλλη, δεν έχει γίνει γνωστή η έκταση της επιρροής που είχε η Σιμόν στις ιδέες του Ζαν-Πωλ, καθώς όλοι ασχολούνταν μέχρι τώρα με  την επιρροή που αυτός είχε σε αυτήν. Διότι, αναντίρρητα, η Σιμόν ντε Μποβουάρ ήταν κάτι πολύ περισσότερο απ' ότι μια απλή φεμινίστρια. Πάνω απ 'όλα ήταν μια γυναίκα ερωτευμένη όχι μονάχα με τον Ζαν-Πωλ, αλλά και με τα βιβλία, τη συγγραφή και με τη φιλοσοφία. 

Αριστεροί, υπέρμαχοι της ελευθερίας των εθνών και του λόγου, αλλά και της ισότητας των φυλών, υποστηρικτές της κατάργησης της αποικιοκρατίας και του δικαιώματος σε μια ελεύθερη ζωή  χωρίς συμβάσεις, αλλά και υπέρμαχοι της κατάργησης της οικογένειας, οι δύο μεγάλοι φιλόσοφοι υπήρξαν από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες που σφράγισαν με την παρουσία τους τον 20ο αιώνα.

Η Σιμόν γεννήθηκε το 1908 και προερχόταν από μεγαλοαστική οικογένεια. Από μικρή εκδήλωσε το πάθος της για τα βιβλία και τη φιλοσοφία. Οι σπουδές της στη φιλολογία και κατόπιν στη φιλοσοφία, αλλά και η διδασκαλία, αποτελούν σημαντικούς σταθμούς της ζωής της, όπως και η γνωριμία της με τον Σαρτρ.

Η Σιμόν υπήρξε πολυγραφότατη, αφού εκτός από το πασίγνωστο σε όλους "Δεύτερο φύλο", την αποκαλούμενη και "Βίβλο του φεμινισμού", έγραψε επίσης πάμπολλα μυθιστορήματα, αλλά και φιλοσοφικές πραγματείες, καθώς και πολλά βιβλία με αυτοβιογραφικό περιεχόμενο. Το "Δεύτερο φύλο" άσκησε τεράστια επίδραση στο φεμινιστικό κίνημα και η διάσημη ρήση της Μποβουάρ "Δεν γεννιόμαστε γυναίκες, γινόμαστε"έχει μείνει στην Ιστορία.

Τόσο εκείνη όσο και ο Σαρτρ διακατέχονταν από "πάθη", όπως το ποτό και το τσιγάρο, πάθη τα οποία απέβησαν μοιραία τελικά για τη ζωή τους. Ταξίδεψαν όμως πολύ σε Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία, αλλά και Ελλάδα και έζησαν μία πραγματικά γεμάτη ζωή "χωρίς συμβάσεις", ακριβώς όπως την ήθελαν.

Η παρούσα βιογραφία αφορά μία αρκετά ψύχραιμη και αποστασιοποιημένη καταγραφή του βίου της διάσημης φιλοσόφου, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, βασισμένης όμως, κατά κύριο λόγο, σε αδημοσίευτες, μέχρι τώρα, πηγές. Η συγγραφέας δεν κρίνει πουθενά τις επιλογές της Μποβουάρ, αλλά αφηγείται με ουδετερότητα τη ζωή της από τα παιδικά της χρόνια ως και τον θάνατό της, χωρίς να αφήνει απέξω καμία-ασήμαντη ή σημαντική- πτυχή του βίου της.

Η βιογράφος της δεν αφήνει απέξω από τη διήγησή της και πολλά στοιχεία που αφορούν τα πρόσωπα που περιέβαλαν την Μποβουάρ  και ιδίως τον Σαρτρ και τους διάφορους φίλους τους. Η Σιμόν, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι μοίραζε πραγματικά ισότιμα τον χρόνο της ανάμεσα στη συγγραφή, το διάβασμα και τους φίλους της-κάποτε και στη διδασκαλία. Ήταν μία γυναίκα με όραμα η οποία προσπάθησε να ζήσει με τρόπο συνεπή προς τις ιδέες που πρέσβευε. Τελικά θα μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε τόσο το νόημα του βιβλίου της Kirkpatrick όσο και το νόημα της ίδιας της ζωής της Σιμόν στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο:

"Η ζωή της Σιμόν ντε Μποβουάρ έγινε σύμβολο επιτυχίας για γενιές γυναικών που δεν αρκούνταν πια στο να "ονειρεύονται τα όνειρα των ανδρών". Η Μποβουάρ ήταν "η φεμινιστική φωνή του 20ου αιώνα"-μαι φιλόσοφος της οποίας η σκέψη αποδεδειγμένα άλλαξε την πορεία της νομοθεσίας αλλά και πολλές ζωές. Παρ' όλα, στην εκατονταετηρίδα της γέννησής της, στα 2008, η εφημερίδα Le Nouvel Observateur αποφάσισε να την τιμήσει-εκείνη, μια γυναίκα της οποίας το έργο περιλάμβανε καμπάνιες που θα καθιστούσαν παράνομες τις πορνογραφικές απεικονίσεις των γυναικών-δημοσιεύοντας μια γυμνή της φωτογραφία".

Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, Το κλίμα είμαστε εμείς, εκδ. Κέδρος, 2021, σελ.323, μετ.Σκάρου-Σφακιανάκης

 

https://www.kedros.gr/product/9111/klima-eimaste-emeis-swtiria-planiti-xekinaei.html

 

 Κι αν το κλίμα είμαστε πράγματι εμείς και οι δικές μας διατροφικές επιλογές και όχι μονάχα οι επιβλαβείς για το περιβάλλον πολυεθνικές εταιρείες ορυκτών καυσίμων, τις οποίες αρεσκόμαστε να κατηγορούμε προκειμένου να αποσοβήσουμε τη δική μας ευθύνη για την όλη κατάσταση;

Αυτό είναι, διατυπωμένο σε μία μονάχα πρόταση, το βασικό νόημα και το μήνυμα που θέλει να περάσει ο Αμερικανοεβραίος συγγραφέας Τζόναθαν  Σάφραν Φόερ με το βιβλίο του "Το κλίμα είμαστε εμείς".

Ο Τζόναθαν επιδίδεται σε μία  διαφορετική προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κοινού, σχετικά με το τόσο σημαντικό αυτό για τη ζωή μας ζήτημα, σε σχέση με άλλα βιβλία που κυκλοφορούν γραμμένα για το ίδιο θέμα. Δεν προτείνει κατά βάση πολλές διαφορετικές λύσεις, αλλά μία. Και αυτή δεν είναι παρά το γεγονός ότι οφείλουμε να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες αν θέλουμε να έχουμε το πλανήτη μας ζωντανό και βιώσιμο- όχι όπως ήταν μέχρι τώρα φυσικά, αλλά έστω και κάπως προς το χειρότερο αλλαγμένο.

Το πιο σημαντικό από όλα όσα μπορεί να κάνει ο καθένας μας ξεχωριστά και σε ατομικό- προσωπικό επίπεδο για τη γη μας δεν είναι ούτε να κάνει λιγότερα αεροπορικά ταξίδια, να χρησιμοποιεί λιγότερο το αυτοκίνητο και το κλιματιστικό του και να κάνει λιγότερα παιδιά, -πράγματα και αυτά απαραίτητα μεν, αλλά όχι τα πιο καίρια- αλλά να καταναλώνει λιγότερο κρέας και λιγότερα ζωϊκά προϊόντα βιομηχανοποιημένης κτηνοτροφίας. Αυτό μπορεί να ακούγεται δύσκολα εφαρμόσιμο για τους περισσότερους από εμάς, καθώς και εξαιρετικά δυσάρεστο, όμως είναι πέρα για πέρα η αλήθεια. Οι γενιές των δυτικών βιομηχανοποιημένων κοινωνιών έζησαν σε επίπεδα προωτοφανούς ευημερίας και κατανάλωσης μετά το 1960 και δυστυχώς τώρα οι νεότερες γενιές καλούνται να πληρώσουν τον λογαριασμό.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι μεγάλη καταστροφή έχει ήδη συντελεσθεί και ότι τώρα θα πρέπει να αγωνιστούμε ενωμένοι προκειμένου να αποσοβήσουμε τα χειρότερα.Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλες οι μεγάλες εταιρείες που θεωρούμε ότι  καταστρέφουν τον πλανήτη δεν ικανοποιούν παρά τις δικές μας επιθυμίες και καταναλωτικές απαιτήσεις. Επομένως εμείς οι ίδιοι ως άτομα είμαστε αυτοί που θα πρέπει να κάνουν πρώτοι την αλλαγή. Αλλάζοντας τις-επιβλαβείς για το περιβάλλον- συνήθειές μας, θα αναγκάσουμε και τις εταιρείες να αναθεωρήσουν και αυτές τις πολιτικές τους. Πολύ απλά δηλαδή, αν επιλέξουμε να αγοράζουμε -και να καταναλώνουμε- από εδώ και μπρος πολύ λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα- μόνο για ένα γεύμα την ημέρα-και αυτό από φάρμες ελεύθερης και όχι βιομηχανοποιημένης γεωργίας, τότε θα οδηγήσουμε πολλές από τις επιζήμιες αυτές μονάδες στο κλείσιμο. "Μα, μήπως όμως αυτό συνεπάγεται ανεργία;" θα ρωτούσε κανείς εύλογα. "Όχι, εφόσον νέες "πράσινες "θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν".

Ο Φόερ εστιάζει με το βιβλίο του στην ψυχολογία μας και στον τρόπο μπορούμε να ευαισθητοποιηθούμε για ένα θέμα το οποίο νομίζουμε ότι δεν μας αφορά. Δυστυχώς η  ευαισθητοποίηση δεν είναι εύκολη, καθότι έχουμε επίγνωση, αλλά δεν έχουμε ενσυναίσθηση για την όλη κατάσταση.

Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε ενότητες και περιλαμβάνει εκτενείς σημειώσεις, βιβλιογραφία, αρθρογραφία και παράρτημα προς τεκμηρίωση των λεγομένων του συγγραφέα. Το μεγαλύτερο μέρος του εστιάζει στο πως βλέπουμε εμείς το πρόβλημα και το πως μπορούμε να αλλάξουμε τον εκούσιο "στρουθοκαμηλισμό" μας. Υπό το πρίσμα αυτό, το παρόν πόνημα είναι το πρώτο από τα βιβλία που αφορούν την κλιματική αλλαγή και ρίχνουν τόσο φως στη δική μας οπτική των πραγμάτων, όσο και στο γιατί αρνούμαστε την αλλαγή που τόσο επίμονα ο πλανήτης μας ζητάει.

Ο Φόερ παραθέτει επίσημα στοιχεία και χρησιμοποιεί παραστατικά παραδείγματα προκειμένου να πείσει τους αναγνώστες για τα λεγόμενά του. Κάτι που συγκινεί ιδιαίτερα και πετυχαίνει εν πολλοίς τον στόχο του, είναι η εκτενής και φανταστική συζήτηση μεταξύ του ίδιου και της ψυχής που εγκιβωτίζει στο έργο του. Αυτή αποτελεί καθαρά μία επίκληση τόσο στο συναίσθημα, όσο και στη λογική του αναγνώστη, αφού παραθέτει και πάλι επίσημα στοιχεία.

Ένα διαφορετικό βιβλίο, επομένως, σχετικά με την κλιματική αλλαγή, αποτελεί το παρόν πόνημα του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, ένα πόνημα που καλό θα ήταν να διαβάσουμε όλοι και να αναλάβουμε επιτέλους την απαραίτητη δράση!

"Δεν γίνεται να συνεχίσουμε να τρώμε τα ίδια γεύματα και να συνεχίσουμε να έχουμε τον ίδιο πλανήτη. Θα πρέπει είτε να εγκαταλείψουμε κάποιες διατροφικές συνήθειες είτε να εγκαταλείψουμε τον πλανήτη. Είναι τόσο απλό και τόσο κρίσιμο. Εσείς πού βρισκόσασταν όταν πήρατε την απόφασή σας;"

 

ΧΟΡΟΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ…ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΕΝΟΥΣ ΕΝ ΕΤΕΙ 1956!

 

Όσοι από εμάς νομίζουν ότι τα μέτρα που παίρνουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο οι κυβερνήσεις για είσοδο σε χώρους εστίασης μόνο σε όσους έχουν εμβολιαστεί κατά του COVID-19, πλανώνται κατά βάση οικτρά! Θα μας φανεί ίσως παράξενο, αλλά στα 1956, ένα κίνημα εφήβων στις ΗΠΑ υπέρ του νέου τότε εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας, είχε αποφασίσει να κάνει το ίδιο πράγμα ακριβώς προκειμένου να πείσει τους  νέους να εμβολιαστούν κατά του θανατηφόρου ιού. Συγκεκριμένα, προκειμένου να προωθήσουν το εμβολιαστικό κίνημα οι νέοι είχαν ιδρύσει μία ομάδα που λεγόταν Teens Against Polio, στρατολογούσαν κόσμο για να εμβολιαστεί και διοργάνωναν χορούς  μόνο για εμβολιασμένους! Ας κάνουμε όμως μία αναδρομή προκειμένου να δούμε τι συνέβη ακριβώς με το συγκεκριμένο εμβόλιο εναντίον μίας από τις χειρότερες ασθένειες που ταλαιπώρησαν την ανθρωπότητα.

 

Το πρώτο αδρανοποιημένο με φορμαλίνη εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας ανακαλύφθηκε από τον Τζόνας Σολκ το 1954 στις ΗΠΑ. Μετά από μία συντομότατη περίοδο δοκιμών- πολύ μικρότερη απ’ ότι έγινε σήμερα για το εμβόλιο του COVID-19, τον Απρίλη του 1955 το εμβόλιο ήταν έτοιμο προς χρήση. Λίγα χρόνια όμως μετά ο Άλμπερτ Σάμπιν, το 1959-1960, ανέπτυξε ένα άλλο εμβόλιο το οποίο χορηγούταν από το στόμα και εγκρίθηκε το 1962. Αυτό συνέβαλε εξίσου στην εξάλειψη της νόσου, με το εμβόλιο του Σολκ.

 

Ο ίδιος ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο 33^ος στη σειρά Πρόεδρος των ΗΠΑ, που έπασχε από πολιομυελίτιδα, είχε συμβάλει τα μέγιστα στη δημιουργία του εμβολίου, με τη δημιουργία το 1938 ενός οργανισμού, του March of Dimes, που χρηματοδότησε κατά κύριο λόγο την έρευνα για την ασθένεια.  Παρ’ όλη τη μεγάλη διάδοση της νόσου όμως που γνώρισε η νόσος στην Αμερική τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα-ας θυμηθούμε ότι η πρώτη εμφάνιση της πολιομυελίτιδας ήταν το 1881 στη Σουηδία- ο κόσμος εμβολίαζε κυρίως τα παιδιά του, μετά την ανακάλυψη του εμβολίου, καθώς πίστευε ότι η νόσος αφορούσε κατά κύριο λόγο τα παιδιά. Το ποσοστό των εφήβων που εμβολιαζόταν παρέμεινε χαμηλό ως το 1956, οπότε ο αστέρας του μουσικού αμερικανικού στερεώματος της Αμερικής, Έλβις Πρίσλεϊ, φωτογραφήθηκε την ώρα που εμβολιαζόταν κατά της πολιομυελίτιδας. Μετά από τη δημοσιότητα που δόθηκε στο γεγονός σημειώθηκε θεαματική αύξηση των εμβολιασμών, συγκεκριμένα από το 0,6% στο 60% μέσα σε έξι μόλις μήνες!

 

Η πολιομυελίτιδα μπορεί να μην γνώρισε, όπως την ευλογιά, την καθολική εξάλειψη από τον πλανήτη μας μέχρι σήμερα, όμως επιβιώνει μονάχα στα πιο φτωχά μέρη του κόσμου, κι αυτό χάρη στα εμβόλια. Οι αναλογίες που βρίσκει κανείς στην αντιμετώπιση και την πορεία κάθε πανδημίας που ενσκήπτει στον πλανήτη, μας υπενθυμίζουν ότι, αφενός, κάθε νέα νόσος που εμφανίζεται οφείλει να κάνει τον κύκλο της και να μεταλλαχθεί και, αφετέρου, ότι χάρη στα εμβόλια και τα όπλα που μας δίνει σήμερα η επιστήμη, μπορούμε να ξεπεράσουμε τις επιπτώσεις από μία πανδημία ευκολότερα, γρηγορότερα και με λιγότερα θύματα απ’ ότι στο παρελθόν. Φτάνει μόνο να είμαστε ενωμένοι και λογικοί!

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, Το κλίμα είμαστε εμείς, εκδ. Κέδρος

 

-Frank M.Snowden, Επιδημίες και Κοινωνία, εκδ. Πατάκη

1821 Από την επανάσταση στο κράτος, εκδ. Παπδόπουλος 2021, σελ.434

 

https://www.epbooks.gr/shop/biblia-gia-enilikes/istoria-martyries/1821-apo-tin-epanastasi-sto-kratos/

 

Το "1821 Από την επανάσταση στο κράτος" αποτελεί μία συλλογή από ιστορικές μονογραφίες που αφορούν όχι αυτή καθεαυτή την επανάσταση του 1821, αλλά τη μετάβαση από το επαναστατημένο στο εθνικό κράτος, τους στόχους που υλοποιήθηκαν, αλλά και αυτούς που απέτυχαν να πραγματοποιηθούν.

Υπό αυτή την έννοια πρόκειται για ένα βιβλίο διαφορετικό από την πληθώρα των πονημάτων που εκδόθηκαν το 2021 στη χώρα μας, δηλαδή τη χρονιά της επετείου της Παλιγγενεσίας, αφού η θεματική του δεν εστιάζει σε καμία πτυχή της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά σε διαθεματικές προσεγγίσεις που αφορούν τόσο την ίδια την επανάσταση, όσο και την κατάσταση στη χώρα μας κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν την Παλιγγενεσία.

Συγκεκριμένα, το εύρος του εκτείνεται στα πρώτα χρόνια ζωής του ελληνικού κράτους, τα οποία περιλαμβάνουν και την Ελληνική Επανάσταση, δηλαδή από το 1821 έως και το 1922, τότε που τοποθετείται οριστικά η κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας και η διάψευση των όποιων ελπίδων διατηρούσαν οι Έλληνες για περαιτέρω επέκταση του κράτους τους.

Την επιμέλεια του ανά χείρας τόμου κρατούν οι Σωτήρης Ριζάς και η Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου, διαπρεπείς ιστορικοί της χώρας μας. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις ενότητες-πτυχές, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν από τέσσερις ιστορικές μονογραφίες η κάθε μία.

Η πρώτη είναι αφιερωμένη στο ίδιο το κράτος, τη δημιουργία του  και τη μετεξέλιξή του. Πιο συγκεκριμένα, ο Κώστας Π. Κωστής εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο το νεοσυσταθέν κράτος μας μετεξελίχθηκε από αυτοκρατορικό σε μοναρχικό και, εν συνεχεία, σε νεωτερικό εθνικό κράτος. Με τους θεσμούς του ελληνικού κράτους ασχολείται στο δικό του κείμενο ο Σωτήρης Ριζάς, το κατά πόσον, δηλαδή, αυτοί εκσυγχρονίστηκαν ή όχι κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, έχοντας ως αφετηρία τους θεσμούς των τοπικών ελίτ της οθωμανικής εποχής. Η Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου αναλύει κατόπιν την προβληματική συνεργασία που είχε το ελληνικό έθνος με τα υπόλοιπα Βαλκάνια κατά την προσπάθειά όλων των βαλκανικών εθνών να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό, αφού οι ενδοβαλκανικοί ανταγωνισμοί γρήγορα κέρδισαν έδαφος και τα αντικρουόμενα συμφέροντα των εθνών τορπίλισαν την οποιαδήποτε πιθανότητα συνεργασίας. Έτσι οι Έλληνες στράφηκαν κυρίως στις Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες καθόριζαν τις εξελίξεις στην περιοχή. Τέλος, οι Αδαμάντιος Συρμαλόγλου και Μιχάλης Ψαλιδόπουλος εξετάζουν την εξέλιξη του φορολογικού συστήματος από τη δεκάτη της Τουρκοκρατίας ως τον φόρο εισοδήματος του 1909.

Η δεύτερη ενότητα-πτυχή είναι αφιερωμένη στην εξωτερική πολιτική του κράτους και στην ύπαρξη της Μεγάλης Ιδέας, η οποία σε μεγάλο βαθμό την καθόρισε. Ο Δημήτρης Μαλέσης ασχολείται στη μελέτη του με τον αλυτρωτισμό και την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας, μέσω των στρατιωτικών κινητοποιήσεων του 19ου αιώνα. Κατόπιν, ο Μιχάλης Ψαλιδόπουλος εντρυφά στην οικονομική διάσταση της Μεγάλης Ιδέας και στον οικονομικό προστατευτισμό και φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα. Ο Γεώργιος Καλπαδάκης παρουσιάζει τη διπλωματική πολιτική του πρώτου Κυβερνήτη της χώρα, του Ιωάννη Καποδίστρια, μία επιτυχημένη πολιτική η οποία κατάφερε με πολύ κόπο να μεγαλώσει τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας. Την τελευταία μονογραφία της εν λόγω ενότητας υπογράφει ο Κωνσταντίνος Κούμας εξετάζοντας την πολεμική διάσταση των ετών 1821-1913, από την Επανάσταση δηλαδή, ως   και τους Βαλκανικούς Πολέμους, καθώς και την εμπλοκή των Μεγάλων Δυνάμεων σε αυτές.

Η τρίτη πτυχή-ενότητα ασχολείται με τη εθνική ολοκλήρωση του κράτους μας  σε ό,τι αφορά τους θεσμούς και την κοινωνία. Το θέμα της εκπαίδευσης και της παιδείας μελετά στη μονογραφία του ο Θανάσης Χρήστου αναλύοντας τις γαλλικές και τις γερμανικές επιδράσεις που δέχτηκαν οι εκπαιδευτικοί θεσμοί της χώρας μας καθώς και τη μετεξέλιξή τους υπό τη διακυβέρνηση του Καποδίστρια, των Βαυαρών και του Όθωνα, και, τέλος του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στη συνέχεια η Ελπίδα Βόγλη ασχολείται με τις περιπέτειες που γνώρισε το θέμα της ιθαγένειας στη χώρα μας και τη γνωστή διαμάχη αυτοχθόνων-ετεροχθόνων. Ο Νικόλαος Αναστασόπουλος αναλύει το φαινόμενο της ληστείας και της ασφάλειας κατά τις πρώτες δεκαετίες ζωής του ελληνικού κράτους, ένα φαινόμενο που είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις και, τέλος, ο Θανάσης Μπαρλαγιάννης εξετάζει την εξέλιξη του συστήματος υγείας προς το κράτος της πρόνοιας που αναπτύχθηκε μεταπολεμικά, εν τέλει, στη χώρα μας.

Εν κατακλείδι, το εν λόγω βιβλίο είναι ένα βιβλίο Ιστορίας το οποίο εστιάζει κυρίως σε ερωτήματα του τύπου "γιατί" και "πώς" παρά τα συνήθη "πότε" και "ποιος" και αυτή φυσικά είναι και η γοητεία του. Ασχολείται με πολλά επιμέρους ζητήματα του 19ου αιώνα όπως η ταυτότητα του κράτους , η εφαρμογή του κοινοβουλευτισμού, η αποστασιοποίηση από τη βαλκανική ταυτότητα και η άνοδος της ταυτότητας του "Έλληνα", αλλά και με όψεις της οικονομίας, του στρατού, της υγείας, της εκπαίδευσης, της επιρροής των Μεγάλων Δυνάμεων και των πολεμικών συρράξεων που ακολούθησαν την Ελληνική Επανάσταση. Πρόκειται, επομένως, για ένα πόνημα κατανόησης της Ιστορίας και όχι για απλή παράθεση γεγονότων, το οποίο μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στην καλύτερη κατανόηση τόσο της ίδιας της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά και του ίδιου του σύγχρονου κράτους μας από τους αναγνώστες.

Ευγενία Μακαριάδη, Το ράγισμα, εκδ. Βακχκόν, 2021, σελ.115

 

https://ekdoseis.vakxikon.gr/shop/ekdoseis/ellhnikh-logotexnia/to-ragisma/

"Τα μάτια μου κλειστά, στριφογυρίζουν στο σκοτάδι. Οι αισθήσεις μου ένα σύμπλεγμα που ασφυκτιά. Άγρια κύματα με χτυπούν στο πρόσωπο συμπαρασύροντας και πολλούς άλλους. Οι φωνές τους ανάκατες με το βουητό του ποταμού. Τα μάτια μου τη βλέπουν σε μεγάλη απόσταση".

Διηγήματα υπερρεαλιστικά ή διηγήματα που ανήκουν στον χώρο του μαγικού ρεαλισμού περιλαμβάνει το εν λόγω απάνθισμα διηγημάτων της Ευγενίας Μακαριάδη. Η συγγραφέας έχει διακριθεί σε διαγωνισμό διηγήματος και διηγήματά της έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε τοπικές εφημερίδες και διαδικτυακά περιοδικά. Έχει εκδώσει όμως και ένα μυθιστόρημα το Μύριαμ και Χάννα (εκδ. Λιβάνη, 2001).

Τα διηγήματα που περιλαμβάνονται στη συλλογή με τίτλο "Το ράγισμα" είναι διηγήματα προερχόμενα κατευθείαν από τον πλούσιο εσωτερικό κόσμο της συγγραφέως. Πρόκειται για διηγήματα που ρίχνουν το βάρος στα συναισθήματα και την έκφρασή τους, διηγήματα περιγραφικά και λεπτομερή, μα συνάμα και αμφίσημα και αντιφατικά. Ο αναγνώστης δεν θα πιάσει μεμιάς το νόημά τους, καθώς πρόκειται για αναγνώσματα που θα τον βάλουν σε σκέψη.

Κάποια αποτελούν ένα είδος βιογραφίας-όχι της συγγραφέως, αλλά κάποιων φανταστικών ηρώων. Άλλα αναφέρονται στον βίο μιας μοναχικής γυναίκας, σε αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων, ή αποτελούν απανθίσματα σκέψεων ποικίλων. Περιλαμβάνονται ακόμη ιδιαίτερες οικογενειακές ιστορίες ή ταξίδια με πλοίο. Όλα πάντως περιέχουν αρκετά κρυμμένα νοήματα.

Αξίζουν αναφοράς δύο από τα διηγήματα που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο και αγγίζουν τα αμφιλεγόμενο θέμα της ευθανασίας, στα οποία η συγγραφέας παρουσιάζει εντέχνως τις απόψεις όλων των πλευρών. Το δυστοπικό διήγημα "Πλημμυρικά φαινόμενα" χρήζει επίσης ιδιαίτερης μνείας, όπως και το αλληγορικό "Ζεστή σοκολάτα" και το "Πρίμα μπαλαρίνα", το οποίο περιέχει αναφορές στη σημερινή πανδημία.

Στην αρχή τα περισσότερα ξεκινούν με μία ρεαλιστική εικόνα, η οποία όμως γρήγορα εξελίσσεται σε ουτοπία. Στην ουσία, λοιπόν, τίποτε από όσα περιλαμβάνονται στα διηγήματα δεν υπήρξε ποτέ, ούτε θα υπάρξει ποτέ στ' αλήθεια, καθώς όλα είναι συγκερασμός φαντασίας και πραγματικότητας. Οι αφηγηματικές τεχνικές της συγγραφέως είναι ιδιαίτερες και περιλαμβάνουν, εκτός από τα συνηθισμένα, επιπλέον συνθέσεις σαν ελεύθερο ποίημα αλλά και ημερολογιακές καταγραφές και φωτογραφικά στιγμιότυπα.

Οι θεματικές, η γραφή και τα πρόσωπα ποικίλουν, με τα τελευταία να περιλαμβάνουν αφηγήσεις σε πρώτο, δεύτερο, αλλά και τρίτο ενικό. Η γραφή είναι πυκνή και το λεξιλόγιο πλούσιο. Πάντως πρόκειται για γραφή που συνδυάζει πολλά ετερόκλητα στοιχεία.

Είκοσι έξι διηγήματα καταγραφής των σκέψεων της συγγραφέως, είκοσι έξι διηγήματα που δεν περιέχουν μία εμφανή και ευδιάκριτη υπόθεση με αρχή, μέση και τέλος, περιμένουν τους αναγνώστες να αποκρυπτογραφήσουν τα κρυφά νοήματά τους στη συλλογή της Ευγενίας Μακαριάδη.

"Αγαπήσαμε τον έρωτα, τον πόνο κι εγώ ιδιαίτερα την αφοσίωσή της σε μένα μέχρις εσχάτων, αφού, είκοσι μέρες τώρα, ξαπλωμένος στην αναπαυτική μου μπερζέρα είμαι νεκρός και εκείνη χωμένη στην αγκαλιά μου".

Kώστας Αρκουδέας, Η νόσος της αδράνειας, εκδ. Καστανιώτη, 2021, σελ.345

 

https://www.kastaniotis.com/catalog/product/view/id/15929/s/i-nosos-tis-adraneias/

Ένα απάνθισμα διηγημάτων του Κώστα Αρκουδέα γραμμένα από το 1981 μέχρι και το 2020 αποτελεί το βιβλίο με τίτλο "Η νόσος της αδράνειας".

Τα διηγήματα παρατίθενται με σειρά από το πιο πρόσφατο ως το πιο παλαιά γραμμένο, με το πρώτο να δανείζει τον τίτλο του και στο ίδιο το βιβλίο. Η νόσος της αδράνειας έχει μία αναφορά στη σημερινή πανδημία, ένα θέμα στο οποίο ο συγγραφέας επανέρχεται, όμως, μονάχα στον επίλογο του βιβλίου του. Τα υπόλοιπα διηγήματα, όλα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, άπτονται διαφόρων θεμάτων τα οποία κυμαίνονται από πιο εκτενή διηγήματα που εκτυλίσσονται σε άλλους τόπους με σαφή υπόθεση, μέχρι πιο σύντομα τα οποία ρίχνουν το βάρος στην απόδοση συναισθημάτων. Κάποια είναι αφιερωμένα σε γνωστά ή συγγενικά πρόσωπα του συγγραφέα.

Αξιοπρόσεκτος είναι ο χωρισμός των διηγημάτων, διατηρώντας, όπως είπαμε, την ανάποδη χρονολογική σειρά σε τέσσερις ομάδες που δανείζονται τα ονόματά τους από τα τέσσερα στοιχεία της φύσης: Νερό, Φωτιά, Γη και Αέρας, με τα δύο τελευταία στοιχεία-κεφάλαια να εμπεριέχουν περισσότερα διηγήματα από τα δύο πρώτα.

Τα διηγήματα του Νερού χρονολογούνται από το 2020-2011 και είναι τα πιο συναισθηματικά του βιβλίου, με ποικίλες προεκτάσεις. Εδώ κυριαρχεί ο έρωτας ως θέμα και διατηρείται η αίσθηση της αέναης κίνησης του νερού. Θέση έχει εδώ επίσης ένα καθαρά ερωτικό διήγημα εν μέσω πανδημίας, αλλά και ένας άνθρωπος που αγαπούσε πολύ. Το επόμενο διήγημα διαδραματίζεται στην πιο υγρή πόλη του κόσμου, τη Βενετία, μετά από μία μικρή διηγηματική παρένθεση ενός σύντομου διηγήματος που αφορά τις φάλαινες. Το τελευταίο αποτελεί την έκπληξη του εν λόγω κεφαλαίου, καθώς αποτελεί μία ιστορική αναδρομή σε όλη της Ιστορία της χώρας μας, εν είδει ιστορικού αφηγήματος. Ο Αρκουδέας, μέσω αυτής της αναδρομής, επιχειρεί να δώσει την απάντηση στο ερώτημα πως οι Έλληνες κατέληξαν να γίνουν ένας ξενοφοβικός λαός-με τη βοήθεια της Χρυσής Αυγής φυσικά σήμερα, στης οποίας την δράση υπάρχουν αναφορές στο διήγημα.

Τα διηγήματα της Φωτιάς γράφτηκαν την περίοδο 2010-2001. Εδώ η φαντασία του συγγραφέα οργιάζει ευχάριστα και περιπλανιέται σε πρωτότυπους ατραπούς με ιδιαίτερα και πιο σύνθετα νοήματα. Η κλοπή του Μπιγκ Μπεν είναι το πρώτο από τα διηγήματα της φωτιάς, το οποίο μας αφηγείται ακριβώς αυτό που περιγράφει ο τίτλος του: τι θα συνέβαινε αν πράγματι ένα ωραίο πρωί έλειπαν τα ρολόγια από το Μπιγκ Μπεν. Οι σκέψεις για τα παιδιά και τον γονεϊκό ρόλο που ακολουθούν στο επόμενο, συγκινητικό κάπως, διήγημα, αναμφισβήτητα μας προσγειώνουν κάπως. Το ρίγος μας προσφέρει εικόνες από τη ζωή ενός μοναχού στην Ιταλία. Στο διήγημα Ο τρίτος πελάτης η φαντασία απογειώνεται και πάλι σε αυτό που νομίζω ότι αποτελεί ένα από τα πιο ιδιαίτερα και πρωτότυπα διηγήματα του βιβλίου. Όσο για το επόμενο, το οποίο αποτελεί μία ερωτική επιστολή στην ιδανική γυναίκα, είναι τόσο ρεαλιστικό όσο υπάρχει και η ιδανική, και συγχρόνως τέλεια, γυναίκα γύρω μας.

Η ενότητα της Γης περιέχει διηγήματα πιο απλά και καθημερινά, πιο γήινα θα λέγαμε, σταχυολογημένα από το 2000 ως το 1991 . Εδώ υπάρχει μία πρωτοπρόσωπη αφήγηση και η βιογραφία μίας ηθοποιού. Ο Πρώσος αξιωματικός κάνει την έκπληξη και αποκαλύπτει τη γυναικεία του ταυτότητα και στο επόμενο διήγημα ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει ποια είναι η λεπτομέρεια που μας κρατάει στη ζωή. Το επόμενο περιέχει μια επιλεκτική βιογραφία και μια φιλοσοφημένη στάση ζωής. Τελικά, πάντως, αυτό που μένει θα είναι οι αναμνήσεις από τα παιδικά μας χρόνια, όπως και τα παιδικά καμώματα στην ύπαιθρο σε παλιές εποχές.

Στην ενότητα Αέρας περιλαμβάνονται τα παλαιότερα διηγήματα, ήτοι από το 1990 μέχρι και το 1981. Σε πολλά από αυτά είναι έντονο το παραμυθιακό, φαντασιακό, αλλά και εξωτικό στοιχείο. Σαν λόγια του αέρα, τα διηγήματα αυτά αποτελούν κάπως πιο άυλες και άπιαστες δημιουργίες. Το πρώτο είναι πραγματικά σαν παραμύθι, το δεύτερο μας αφηγείται μία ιδιότυπη τηλεφωνική συνομιλία και το τρίτο μας ταξιδεύει σε τόπους εξωτικούς. Το ύφος του Οδυσσέα μας μιλά για μία κάμπια που μεταμορφώθηκε σε... συγγραφέα και το επόμενο και πάλι για ταξίδια θαλασσινά. Ακολουθεί το μυστήριο μίας βάφτισης, ένας αθλητικός αγώνας και μία διαδήλωση. Το επόμενο έχει στυλ θεατρικού έργου. Ακολούθως αποτυπώνεται η αίσθηση της Νέας Υόρκης και η αίσθηση ενός καλοκαιρινού πάρτι.

Ιστορίες που μιλούν για όλα, ιστορίες ανθρώπων οι οποίοι πάνω διαβιούν σε συνθήκες πραγματικές ή φανταστικές, ιστορίες συναισθηματικές που μας ταξιδεύουν στον χρόνο και πέρα από αυτόν. Εν ολίγοις όλη η μαγεία της γραφής και η δουλεμένη γραφή τριάντα χρόνων συμπυκνωμένη σε 33 διηγήματα-αν προσθέσουμε και το επιλογικό διήγημα σε αυτά.