Αλέξανδρος Μαραγκουδάκης, Πύλη Μετρό, εκδ. Βακχικόν

 

 

Ένα εξαιρετικά πρωτότυπο θεατρικό με πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα υπόθεση και με φινάλε που ξαφνιάζει τους αναγνώστες υπογράφει ο  γεννημένος στην Αθήνα Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού Αλέξανδρος Μαραγκουδάκης. Το θεατρικό αυτό είναι το πρώτο βιβλίο που εκδίδει και τιτλοφορείται ως «Πύλη Μετρό».

 

Η ιστορία του εκτυλίσσεται το 2011, την εποχή των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης, όταν τρεις άνδρες συναντιούνται τυχαία στον, άδειο εκείνη την ώρα εξαιτίας των ταραχών και των επεισοδίων στον κέντρο της Αθήνας, σταθμό του Συντάγματος στο μετρό. Πρόκειται για τον τριανταπεντάχρονο μεγαλοδικηγόρο Δημήτρη Στάμου, τον διάσημο καρδιοχειρουργό Άγγελο Ρήγα, που διανύει τον τεσσαρακοστό ένατο έτος της ζωής του και για τον Γιάννη Μπενέα, τον πενηνταπεντάχρονο Υφυπουργό Οικονομικών και βουλευτή στην Α΄ Αθηνών. Οι τρεις άνδρες είναι εξαιρετικά διεφθαρμένοι και, συζητώντας όσο περιμένουν τον συρμό νούμερο 11, τον μοναδικό που μπορεί να τους βγάλει από εκεί καθώς το ασανσέρ είναι εκτός λειτουργίας, ανακαλύπτουν τα κοινά τους σημεία και ότι έχουν και οι τρεις κοινή στάση ζωής.

 

Κομβικό σημείο στη συζήτησή τους αποτελεί ο οδοκαθαριστής Αλέξανδρος ο οποίος φτάνει ξαφνικά με το ασανσέρ στο σταθμό. Αυτός θα συζητήσει μαζί τους και θα τους αποκαλύψει ότι τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται. Έτσι οι τρεις άνδρες θα αρχίσουν αν αμφιβάλουν για τα πάντα. Ένας από τους τρεις όμως θα αποδειχθεί πιο διεφθαρμένος και πιο αμετανόητος από όλους. Και αυτός δεν θα είναι άλλος από τον πολιτικό της παρέας στον οποίο ο συγγραφέας θα επιρρίψει και τη μεγαλύτερη ευθύνη για όσα κακώς κείμενα ταλανίζουν τη σκληρή  ελληνική πραγματικότητα.

 

Το θεατρικό είναι ο τρόπος του συγγραφέα να καταγγείλει τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα χρησιμοποιώντας την πάγια ιδέα της ανταμοιβής και της τιμωρίας των πεπραγμένων μας μετά θάνατον. Το εφεύρημα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας θα ξαφνιάσει ευχάριστα τους αναγνώστες και θα οδηγήσει την περιέργειά τους σχετικά με την κατάληξη της ιστορίας στο ζενίθ. Οι παθογένειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος, εξαρτημένο από τα συμφέροντα των μεγαλοκαρχαριών που βασανίζουν τον κοσμάκη αποτελούν το κεντρικό σημείο του θεατρικού που δημιουργεί ο Αλέξανδρος Μαραγκουδάκης σε μία οπτική της πλευρά των αδυνάτων, μία οπτική που στρέφεται κατά της πλουτοκρατίας και των συμφερόντων. Στα θετικά του πρέπει να συγκαταλεγεί το γεγονός ότι διαβάζεται ευχάριστα και γρήγορα, ενώ η γραφή του Μραγκουδάκη είναι καθαρά θεατρική και γλαφυρή, διευκολύνοντας τον αναγνώστη να μπει στο κλίμα. Οι συζητήσεις μεταξύ των τριών κεντρικών χαρακτήρων θα είναι εξαιρετικά διαφωτιστικές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα πράγματα στους κύκλους των μεγάλων χρηματοοικονομικών συμφερόντων στα οποία οι πολιτικοί κάνουν μονίμως «πλάτες».

Zoulfa Katouh-Όσο οι λεμονιές ανθίζουν, εκδ. Διόπτρα

 

Ένα από τα πιο καλογραμμένα και συγκινητικά βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ για τα δεινά των αμάχων σε καιρό πολέμου υπογράφει η Συριοκαναδή συγγραφέας Katouh.Τολμώ δε να πω απερίφραστα ότι ήταν  μακράν ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα μέσα στο τρέχον ημερολογιακό έτος. Λίγα βιβλία καταφέρνουν να διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα με μία συγκινητική και άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία, παρέχοντας του όμως παράλληλα και πολύτιμες ιστορικές, λαογραφικές και κοινωνικές πληροφορίες σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο κατά τον οποίο διαδραματίζεται η υπόθεση, χωρίς να εκπίπτουν, δηλαδή, στη λογοτεχνική κατηγορία του ρομάντζου.

 

Η υπόθεση του βιβλίου διαδραματίζεται στη σπαρασσόμενη από τον πρόσφατο εμφύλιο πόλεμο Συρία. Συγκεκριμένα στην πόλη Χομς, η οποία πολιορκείται και βομβαρδίζεται διαρκώς από τον στρατό του δικτάτορα Αλ-Άσαντ, κατοικεί η Σαλάμα, μία νεαρή κοπέλα που έχει χάσει τους γονείς και τον αδελφό της από τον πόλεμο. Η μόνη που της έχει απομείνει είναι η γυναίκα του αδελφού της, η Λέιλα, η οποία είναι έγκυος επτά μηνών στο παιδί του αδελφού της. Η Σαλάμα πριν τον πόλεμο σπούδαζε φαρμακευτική, αλλά τώρα έχει μάθει να πραγματοποιεί εγχειρίσεις στο νοσοκομείο της Χομς, το οποίο τις μέρες αυτές προσιδιάζει περισσότερο προς την κόλαση παρά στην πραγματική ζωή. Η ψυχή της ταλανίζεται από το δίλημμα να μείνει να πολεμήσει για την επανάσταση ή να φύγει από τη χώρα φυγαδεύοντας τη νύφη της με ασφάλεια και τηρώντας τον όρκο που είχε δώσει στον αδελφό της να προστατεύσει τις ζωές τους;

 

Τότε θα γνωρίσει τον Χάουφ και ο έρωτας θα της χαμογελάσει μέσα σε αυτή τη δυστοπική καθημερινότητά της. Ο Χάουφ έχει αναλάβει να κινηματογραφεί τις βιαιότητες του κυβερνητικού στρατού και να ανεβάζει βίντεο στο u-tube, προκειμένου να μάθει όλος ο κόσμος το δράμα που βιώνουν οι Σύριοι που πολεμούν τον δικτάτορα. Οι δύο νέοι ταλαντεύονται ανάμεσα στο καθήκον και την επιθυμία να συνεχίσουν κανονικά τη ζωή τους.  Η επιθυμία για να κάνουν το καθήκον τους είναι ισχυρή, η φυγή είναι μία δύσκολη, ακριβή και επίπονη διαδικασία, μα συγχρόνως και πολλά υποσχόμενη για το μέλλον των δύο ερωτευμένων. Και όλα αυτά ενώ τα  πράγματα για τον ελεύθερο συριακό στρατό χειροτερεύουν διαρκώς, όπως και για την ίδια την πόλη.

 

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας προσφέρει στους αναγνώστες της ένα πραγματικό αριστούργημα το οποίο δικαίως απέσπασε το βραβείο του καλύτερου βιβλίου της χρονιάς από την Washington post, από την Amazon, αλλά και από τη Δημόσια βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Πρόθεσή της ήταν να καταστήσει γνωστά  στον δυτικό κόσμο τα δεινά των αμάχων  στη Συρία, αλλά και, κατ’ επέκταση, σε κάθε πόλεμο. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο ασχολείται περισσότερο με τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών της, δίχως, όμως,  να αγνοεί και τα γεγονότα.

 

Ο Έλληνας και ο δυτικοτραφής αναγνώστης θα απορήσει, ίσως, με τη σεμνοτυφία των πρωταγωνιστών, με την εμμονή που τρέφει η Σαλάμα σχετικά με το χιτζάμπ της-το μαντήλι που πρέπει να καλύπτει πάντοτε και σχεδόν εμμονικά το κεφάλι της,- όμως δεν θα μπορέσει να μείνει ασυγκίνητος μπροστά στο δράμα των αμάχων και του πόθου τους για ελευθερία και για μια καλύτερη ζωή. Ένα βιβλίο με δυνατές σκηνές, φρικιαστικές πολλές φορές, το οποίο είναι, δυστυχώς, και εξαιρετικά επίκαιρο τη στιγμή αυτή που πόλεμος συμβαίνει τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στις παρυφές της Ευρώπης.

Ιωάννα Παπασιδέρη, Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί, εκδ. Βακχικόν

 

Με έναν τίτλο –«Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί»- που μας θυμίζει έντονα το γεγονός ότι η άλλοτε ακμάζουσα ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας δεν υπάρχει πλέον,  τιτλοφορείται η συλλογή διηγημάτων της πρωτοεμφανιζόμενης στον ελληνικό λογοτεχνικό στίβο συγγραφέως Ιωάννας Παπασιδέρη.

 

 Η Παπασιδέρη γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ειδικεύεται στις ξένες γλώσσες. Ως παιδί της ομογένειας, επομένως,  είναι λογικό και αυτονόητο πολλά από τα διηγήματα του βιβλίου της να διαδραματίζονται στην Αλεξάνδρεια και να έχουν παραστάσεις από τη ζωή των Ελλήνων ομογενών εκεί. Το βιβλίο περιέχει τριάντα τέσσερα διηγήματα μικρής έκτασης, τα οποία παρουσιάζουν αρκετά μεγάλη ποικιλία τόσο ως προς τη θεματολογία τους, όσο και προς τον τρόπο και το πρόσωπο γραφής. Τα διηγήματά της αιχμαλωτίζουν στιγμιότυπα από τις ζωές των ανθρώπων και προσπαθούν να προσφέρουν στους αναγνώστες έναν τρόπο κατανόησης του κόσμου που μας περιβάλλει. Η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών πολιτισμών, η ορφάνια, η προσφυγιά, η μετανάστευση, η διασπορά, οι κοινωνικοί συμβιβασμοί, η απώλεια, η σχέση γονιού-παιδιού, οι οικογενειακές μνήμες και τα καλά κρυμμένα οικογενειακά μυστικά είναι ορισμένα μόνο από τα θέματα που θίγονται με πρωτότυπο και διαφορετικό σε κάθε διήγημα τρόπο.

 

Σε ένα διήγημα για την κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια η συγγραφέας ξεδιπλώνει όλη την περιγραφική της ικανότητα και παρέχει συγχρόνως και ιστορικές  πληροφορίες:

 

«Ωστόσο, υπήρχε μία αρμονική συνύπαρξη των ιθαγενών όπως τους λέγαμε, με μάς, τους ξένους. Ίσως γιατί ήμασταν Έλληνες και με τους Έλληνες οι Αιγύπτιοι είχαν ανέκαθεν μια οικειότητα. Δεν ξέρω. γεγονός όμως είναι πως ο Νάσερ, διώχνοντας σταδιακά άμεσα ή έμμεσα τους ξένους, έλεγε: «Το ρωμαίικο τυρί θα μείνει για το τέλος», υπονοώντας πως οι Έλληνες θα έφευγαν τελευταίοι. Πολλοί Αιγύπτιοι στην Αλεξάνδρεια μιλούσαν ελληνικά, πράγμα που στο Κάιρο δεν συνέβαινε τόσο, ίσως γιατί εκεί ο ελληνικός πληθυσμός διαχέοταν στον υπεράριθμο αιγυπτιακό».

 

Ξεχωρίζουν επίσης τα διηγήματα που διατηρούν μία επιστολική-εξομολογητική μορφή σε δεύτερο ενικό και πληθυντικό πρόσωπο. Αυτά αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία και μόνα τους, στα οποία συνήθως γονείς απευθύνονται στα παιδιά τους ή και το αντίθετο. Τα οικογενειακά προβλήματα, οι αρρώστιες και, γενικά, οι δύσκολες καταστάσεις αποτελούν επίσης το κεντρικό θέμα πολλών διηγημάτων. Κάποια αφορούν απλώς αντικείμενα, ένα  πετσετάκι ή άσπρα παντοφλάκια, τα οποία γίνονται αφορμή για ένα διήγημα. Όπως και να χει, το συναίσθημα δίνει παντού έντονα το παρόν. Κάποια διηγήματα, τέλος, διατηρούν μία κάπως χιουμοριστική χροιά, ενώ ο έρωτας, παραδόξως, αν και φαίνεται να απασχολεί τη συγγραφέα, δεν πρωταγωνιστεί σε πολλά από τα διηγήματα.

Λάζαρος Αλεξάκης, Σκιές του Νότου, εκδ. Διόπτρα

 

Ένα νουάρ μυθιστόρημα που ασχολείται με τον κόσμο και τον υπόκοσμο της νύχτας υπογράφει ο Κρητικός συγγραφέας Λάζαρος Αλεξίου, ο οποίος έχει εκδώσει ήδη έως τώρα άλλα δύο μυθιστορήματα και τρεις συλλογές διηγημάτων, μία εκ των οποίων βραβεύτηκε το 2016 από τα βιβλιοπωλεία Public.

 

Η ιστορία στις «Σκιές του Νότου» εκτυλίσσεται εν έτει 1987 σε μία επαρχιακή πόλη, της οποίας ο συγγραφέας δεν προσδιορίζει την ταυτότητα. Σε μία παραλιακή οδό της πόλης αυτής υπάρχει ένα φημισμένο μπαρ-ανάμεσα σε πολλά άλλα της ίδιας οδού βέβαια-, ο «Νότος». Στο μπαρ αυτό είναι ιδιοκτήτης ο Γιώτης, ένας «περπατημένος» άντρας της πιάτσας, αλλά παρ’ όλα αυτά έντιμος, δίκαιος και αρκετά ανθρωπιστής ώστε να  μην διστάσει να αναμετρηθεί με αδίστακτους ανθρώπους του υποκόσμου προκειμένου να βοηθήσει τη Μαρλίνα, μία νεαρή δημοσιογράφο στην εξιχνίαση ενός παράξενου ατυχήματος με θύμα ένα νεαρό βαποράκι.

 

Η Μαρλίνα είναι φίλη με την Έλλη, την αδελφή του θύματος, του δεκαεξάχρονου Χάρη που βρίσκεται στο νοσοκομείο χαροπαλεύοντας  μετά από ένα μυστηριώδες ατύχημα που είχε με το μηχανάκι του στον δρόμο. Βασικός ύποπτος είναι ο «Νικόκας», ένας επικίνδυνος άνθρωπος που έχει αρκετά ύποπτα πάρε δώσε και «λερωμένη» τη φωλιά του. Θα καταφέρουν οι ήρωες να εξιχνιάσουν το μυστηριώδες ατύχημα χωρίς να κινδυνεύσουν οι ίδιοι από τις σκοτεινές δυνάμεις του υποκόσμου και τους παράνομους ανθρώπους της νύχτας;

 

Το μυθιστόρημα του Αλεξάκη κινείται σε γρήγορο ρυθμό και διαθέτει μια ολοζώντανη και γλαφυρότατη πρόζα.  Οι διάλογοι καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου, εξασφαλίζοντας έναν γρήγορο ρυθμό εξέλιξης της πλοκής που διατηρεί αμείωτη την αγωνία του αναγνώστη. Η γλώσσα την οποία ο συγγραφέας βάζει τους ήρωές του να μιλούν είναι η αργκό του υποκόσμου και της καθομιλουμένης, στοιχείο το οποίο προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη αληθοφάνεια, κινηματογραφικότητα και ζωντάνια στο πόνημα. Το φινάλε είναι ανάλογο της όλης δράσης του πονήματος, δηλαδή καταιγιστικό.

 

Ο χώρος στον οποίο διαδραματίζονται οι περισσότερες σκηνές του βιβλίου είναι τα μπαρ της παραλιακής οδού, το σπίτι του Γιώτη και, φυσικά, ο «Νότος». Μέσα σε αυτόν δρουν οι «σκιές» του υποκόσμου, οι ήρωες δηλαδή του Αλεξάκη. Φλιπεράκια, ξενύχτια, ναρκωτικά, τσιγάρα, φουσκωμένοι μπράβοι, αθώα βαποράκια, αδύναμες και όμορφες γυναίκες που ψάχνουν τρόπο βιοπορισμού, χαρτοπαίκτες, νταήδες με αστεία προσωνύμια, διακίνηση κόκας, παράνομες δοσοληψίες  χρημάτων, διεφθαρμένοι αστυνομικοί, όλα αυτά είναι που συνθέτουν τον κόσμο του τρίτου μυθιστορήματος του Λάζαρου Αλεξάκη. Η αφήγηση γίνεται με τρόπο ανάλαφρο, ελαφρά ειρωνικό και χιουμοριστικό, εν ολίγοις δηλαδή, με τρόπο απολύτως κατάλληλο προς το περιγραφόμενο θέμα, στον δρόμο που χάραξε ο μετρ του είδους Τσαρλς Μπουκόφσκι.

Αιμίλιος Σολωμού, Κράτα την ανάσα σου, εκδ. Καστανιώτη

 

Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα, που φλερτάρει ίσως με την ιδέα του ψυχολογικού θρίλερ, υπογράφει ο βραβευμένος συγγραφέας Αιμίλιος Σολωμού. Το πόνημά του με τίτλο «Κράτα την ανάσα σου» περιγράφει τις αλλαγές στη ζωή ενός καθηγητή ιστορίας σε σχολείο, ο οποίος κατηγορείται άδικα για σεξουαλική παρενόχληση.

 

Ο Ιωάννης Καλλέργης είναι ένας, ομολογουμένως, εξαιρετικός καθηγητής, που χρησιμοποιεί πρωτοποριακές μεθόδους για τις παραδόσεις του. Είναι κοντά στα παιδιά και ενδιαφέρεται για αυτά, αλλά και για το μάθημά του. Όλα αυτά όμως δεν θα καταφέρουν να κάνουν τους συναδέλφους τους να τον υπερασπιστούν όταν θα ξεσπάσει η μπόρα. Όπως γίνεται συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν κάποιος κατηγορείται για κάτι-τι σημασία έχει αν είναι δίκαια ή άδικα;- όλος ο περίγυρος απομακρύνεται από αυτόν. Έτσι συμβαίνει και με τον Ιωάννη, ο οποίος γίνεται κατευθείαν το μαύρο πρόβατο του σχολείου, αλλά και της γειτονιάς. Και οι σχέσεις του με τη γυναίκα του, όμως, διαταράσσονται ανεπανόρθωτα εξαιτίας της καταγγελίας της μαθήτριας.

 

Η μόνη λύση για τον Ιωάννη είναι η φυγή. Αποφασίζει να καταφύγει στο πατρικό του, σε ένα ορεινό χωριό, έως ότου ξεχαστεί το όλο ζήτημα- όπως άλλωστε και συμβαίνει τελικά. Εξάλλου ο ίδιος ήταν αθώος και το γνώριζε, το θέμα ήταν να το καταλάβουν και οι υπόλοιποι.

 

Στο χωριό του θα ανταμώσει με τη Ρίτα, έναν παλιό, εφηβικό του έρωτα. Οι οικογενειακές και οι ερωτικές μνήμες, οι παιδικές αναμνήσεις και οι αναμνήσεις της νιότης, παλιά μυστικά και ενοχές, όλα θα ξυπνήσουν μέσα στον Ιωάννη, σε συνδυασμό με την ηρεμία της φύσης που θα τον γαληνέψει. Και τελικά ο Ιωάννης θα αλλάξει. Θα γίνει ένας αρχέγονος άνθρωπος ανακαλύπτοντας αυτό που είχε πάνω από όλα ανάγκη τόσα χρόνια δίχως να το γνωρίζει: την επαφή με τη φύση, αλλά και με το βαθύτερο εγώ του.

 

Ο συγγραφέας εστιάζει στον ψυχολογικό αντίκτυπο που έχει η όλη ιστορία για τον Ιωάννη, καθώς και στην αντιμετώπιση την οποία ο περίγυρος επιφυλάσσει προς αυτόν. Βλέπουμε, επομένως, τη φοβερή δύναμη της συκοφαντίας, πως κάποιος ο οποίος μα είχε Θεούς μέχρι χτες, μπορεί ξαφνικά να μας αποκαθηλώσει από το βάθρο μας και να αρχίσει και ο ίδιος να μας κατηγορεί, απλά και μόνο επειδή πίστεψε μία φήμη και μία κατηγορία-η οποία δεν είναι καν αληθινή. Ο Ιωάννης θα αισθανθεί το δίκιο να τον πνίγει και την ίδια αίσθηση θα έχει και ο αναγνώστης καθώς θα γυρίζει, κρατώντας την ανάσα του, τις σελίδες του ιδιαίτερα καλογραμμένου βιβλίου του Σολωμού. Η γλώσσα του είναι λυρικότατη, αισθαντική και εσωτερική και κυλάει αβίαστα. Οι περιγραφές τόσο της φύσης όσο και του εσωτερικού κόσμου του Ιωάννη και των συναισθημάτων του, προσεγμένες, δίχως να είναι όμως μακροσκελείς και κουραστικές, αποτελούν ένα από τα δυνατότερα σημεία του βιβλίου. Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα εξαιρετικό πόνημα, ιδιαίτερο και πρωτότυπο, που αξίζει να διαβαστεί.