Λία Νικολάου, Θύματα, εκδ. Βακχικόν, 2022, σελ.347

 https://ekdoseis.vakxikon.gr/shop/ekdoseis/ellhnikh-logotexnia/thymata/

H Λία Νικολάου έχει αποδείξει ήδη από το πρώτο της πόνημα, το "Να μ' αγαπάς", ότι εμπνέεται από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα στις γραφές της και ότι ασχολείται με τα σημερινά κοινωνικά προβλήματα. Έτσι λοιπόν και στο δεύτερο βιβλίο της με τον τίτλο "Θύματα" εμμένει στην ίδια θεματική, αυτή τη φορά μέσα από τη διήγηση πολλών διαφορετικών ιστοριών για ανθρώπους που υπήρξαν, με οποιονδήποτε τρόπο θύματα... Θύματα της κοινωνίας μας, θύματα των συνανθρώπων τους, θύματα της διαφορετικότητάς τους.

Το βιβλίο παρουσιάζει το εξής παράδοξο χαρακτηριστικό: όταν το παίρνει κάποιος στα χέρια του διαπιστώνει ότι δεν πρόκειται ακριβώς για ενιαίο μυθιστόρημα, αλλά για πολλές διαφορετικές ιστορίες. Τελικά όμως διαπιστώνει κατά την ανάγνωση ότι οι ιστορίες συνδέονται και ότι δεν είναι στην πραγματικότητα πολλές αλλά μία και εκφράζουν όλες τους τις πολλές διαφορετικές και πολλαπλές πλευρές της βασικής θεματικής του βιβλίου: του ρατσισμού, του σεξισμού, της ομοφοβίας, της βίας και της ενδοοικογενειακής βίας.

Μια ιστορία αιμομιξίας, αδελφική αγάπη, κρυμμένα μυστικά που όταν βγουν στο φως απειλούν να αλλάξουν οριστικά και αμετάκλητα τις ζωές των εμπλεκόμενων ανθρώπων, νέες γυναίκες που καταλήγουν πόρνες μην έχοντας άλλη διέξοδο στη ζωή, μια ιστορία κρυμμένης ομοφυλοφιλίας, νέες γυναίκες που φτάνουν στο σημείο να γίνουν φονιάδες, προβληματικοί γάμοι, παιδιά που επισκέπτονται ψυχολόγους και άνδρες που κακοποιούν τις γυναίκες τους.

Πίσω από όλες αυτές τις μικρές ιστορίες που συνθέτουν το παζλ των "Θυμάτων" ξεχωρίζει η προσοχή που δίνει η συγγραφέας στο φαινόμενο της μετανάστευσης: στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αυτή κατά την προσαρμογή τους, στην προκατάληψη που έχουν οι γηγενείς εναντίον τους και στη διαφορετικότητά τους, η οποία αποτελεί συχνά και την πηγή όλων των προβλημάτων για αυτούς.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται επίσης στο φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο φαίνεται να απασχολεί έντονα τη συγγραφέα. Εξάλλου σε σημείωμα στο τέλος του βιβλίου η συγγραφέας προτρέπει όσους έχουν ζήσει ανάλογα περιστατικά να μη διστάσουν να τα καταγγείλουν.

Τελικά, μετά από ένα σωρό δυστυχίες, δυσκολίες, ανατροπές και προβληματισμούς όμως, η Νικολάου επιλέγει να τελειώσει αισιόδοξα το πόνημά της, μέσω ενός happy end, που διακηρύσσει, εν τέλει, την ομορφιά της ζωής, η οποία πάντοτε υπάρχει παρά τις δυσκολίες.

Αφετηρία επομένως σύγχρονων προβληματισμών αποτελεί το νέο βιβλίο της Λίας Νικολάου που μας μιλάει για όλους τους αδικημένους, τους περιθωριοποιημένους, τα θύματα της σημερινής άπονης και απρόσωπης, πολλές φορές κοινωνίας μας, τα οποία γίνονται όμως ενίοτε και θύτες απέναντι σε άλλους συνανθρώπους τους...

Άννα Γαλανού, Άλλη θάλασσα εκεί, εκδ. Διόπτρα, 2022, σελ. 534

 https://www.dioptra.gr/vivlio/elliniki-logotexnia/alli-thalassa-ekei/

 Εμείς οι άνθρωποι κρύβουμε συχνά τη δική μας προσωπική αλήθεια από τους γύρω μας. Κρύβουμε αυτό που αληθινά είμαστε είτε από ντροπή, είτε από αμηχανία, είτε από απλή ματαιοδοξία, είτε από κάποια άλλη αιτία. Ελάχιστοι άνθρωποι γύρω μας είναι τόσο ανοιχτοί όπως τα βιβλία και παίρνουν καθημερινά τη δύσκολη απόφαση να μην προσποιούνται και να ξεγυμνώνουν άφοβα την ψυχή τους μπροστά στα μάτια των συνανθρώπων τους. Γιατί συμβαίνει άραγε αυτό; Γιατί έχουμε την τάση να κρυβόμαστε μονίμως από την αλήθεια;

Στο παραπάνω ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει η πολυγραφότατη Άννα Γαλανού με το νέο της βιβλίο που τιτλοφορείται "Άλλη θάλασσα εκεί" και αποτελεί τον πρώτο τόμο της διλογίας με τίτλο "Το τίμημα της αλήθειας".

Πρόκειται για ένα βιβλίο θαλασσινό και "αφιερωμένο", θα μπορούσε να πει κανείς, στον μεγάλο ποιητή Νίκο Καββαδία, αγαπημένο ποιητή της συγγραφέως. Η αγάπη της Γαλανού για τον Καββαδία ήταν αυτή που την ενέπνευσε στη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου. Αυτή η ιδέα, όπως μας καταθέτει στο εισαγωγικό του σημείωμα, άργησε να ωριμάσει μέσα της προκειμένου να υλοποιηθεί υπό μορφή βιβλίου, για έξι ολόκληρα χρόνια. Άντλησε υλικό από τη ζωή του ποιητή μέσα από τα γραπτά του προκειμένου να υλοποιήσει την ιδέα της.

Και ιδού, επομένως, ο βασικός άξονας του βιβλίου- ο οποίος είναι όμως φανταστικός και δεν αποτελεί αληθινό περιστατικό από τη ζωή του ποιητή: ένας άτυχος νεαρός-ο πρωταγωνιστής του βιβλίου Διονύσης Μαλτέζος- αλληλογραφεί περιστασιακά με τον ποιητή μετά από μία σύντομη γνωριμία μαζί του. Η αλληλογραφία αυτή αποτελεί κομβικό σημείο για την ανάλυση της ψυχοσύνθεσης του ταλαιπωρημένου από τη ζωή και τον έρωτα Διονύση.

Ο Διονύσης Μαλτέζος είναι ένας άνθρωπος που κρύβει την αλήθεια από τον φίλο του τον ποιητή, αλλά και από όλους τους άλλους γύρω του, οχυρωμένος πίσω από μία ερωτική απογοήτευση που βίωσε κατά το παρελθόν.

Η Κατερίνα είναι μία ανόητη και πλούσια νεαρή η οποία αρέσκεται να κρύβει και αυτή τα αληθινά της αισθήματα. Η Βασιλική πάλι είναι μία κοπέλα από χωριό και φτωχή οικογένεια που επιθυμεί διακαώς να γίνει ηθοποιός και θα κάνει τα πάντα προκειμένου να πραγματοποιήσει την επιθυμία της: μέχρι και να αποκρύψει την αληθινή της ταυτότητα.

Η δομή του βιβλίου της Γαλανού δομείται πάνω στον άξονα των σχέσεων του Διονύση με όλα τα παραπάνω πρόσωπα: τη Βασιλική, την Κατερίνα και τον ποιητή Καββαδία. Το αποτέλεσμα είναι ένα διαφορετικό βιβλίο, ποτισμένο με τη θαλασσινή αύρα και με τις ανησυχίες των πρωταγωνιστών που αγωνίζονται να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους μέσα από τη ρέουσα, στρωτή και καθηλωτική αφήγηση της Γαλανού.

 Είναι άραγε δυνατόν ένας άνθρωπος να μην μπορεί να νιώσει την αγάπη; Είναι αυτό κάτι που διδάσκεται και μαθαίνεται; Μπορούν οι δυσκολίες και οι πίκρες της ζωής να κάνουν έναν άνθρωπο κυνικό και αναίσθητο μέχρι αηδίας; Αν μας πληγώσουν κάποιοι με τη συμπεριφορά τους γινόμαστε πάντοτε θηρία ανήμερα; Και, τέλος, πώς μας επηρεάζουν όλα όσα βιώνουμε;

Το βιβλίο της Γαλανού είναι κάτι πολύ περισσότερο από μία απλή ερωτική ιστορία, ένα φαινομενικά συνηθισμένο ρομάντζο. Κι αυτό διότι σπανίως κατορθώνει ένας συγγραφέας να διεισδύσει τόσο βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή, να απεικονίσει σε όλες τις διαστάσεις της τις βαθιές αλλαγές της σε βάθος χρόνου καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει και να στριφογυρίσει τόσο επιδέξια τις πράξεις των πρωταγωνιστών του γύρω από μία κεντρική έννοια-στη συγκεκριμένη περίπτωση την αλήθεια. Για όλους αυτούς τους λόγους επομένως, αξίζει να διαβάσουμε το εν λόγω βιβλίο. Αναμένουμε λοιπόν τη συνέχεια...

Stephanie des Horts, Τζάκι και Λι, εκδ. Ελληνικά γράμματα, 2022, σελ.277

  

"Οι αδελφές Μπουβιέ είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Η Τζάκι είναι ψηλή και ευθυτενής. Το πρόσωπό της έχει γωνίες και το δέρμα της θυμίζει μάρμαρο Καρράρα. Έχει έντονα ζυγωματικά και τα μάτια της, που έχουν μεγάλη απόσταση το ένα από το άλλο, της δίνουν μια παράξενη όψη που σε υπνωτίζει. Τα μαλλιά της είναι κατάμαυρα και αναδεικνύουν την ψυχρότητά της. Από την άλλη, η Λι είναι η επιτομή της λεπτότητας. Μοιάζει με αναρριχητικό φυτό. Έχει βλέμμα ελαφίνας και τα μάτια της λάμπουν. Το στόμα της είναι αισθησιακό, τα μαλλιά της ατίθασα. Η Λι είναι θηλυκή, αέρινη. Είναι πολύ πιο όμορφη από τη Τζάκι. Κι όμως, όλοι βλέπουν τη Τζάκι".

Έτσι περιγράφει η Stephanie des Horts τις αδελφές Μπουβιέ, τις τελευταίας πριγκίπισσες της Ευρώπης, που κατάφεραν να αποπλανήσουν με τη γοητεία τους πρίγκιπες, πολιτικούς, καλλιτέχνες και διάφορους άλλους διάσημους άνδρες της εποχής τους.

Η Τζάκι Μπουβιέ, εκείνη που επρόκειτο αργότερα να γίνει η Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ήταν κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερη από τη Λι, πιο δύστροπη και ψυχρή. Η μικρότερη Λι ήταν πάντοτε πιο θηλυκή και προσιτή. Όπως ήταν, λοιπόν, επόμενο, η σχέση μεταξύ των δύο αδελφών ήταν ιδιαιτέρως ανταγωνιστική. Οι δυο τους γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη Νέα Υόρκη και αγαπούσαν παθολογικά τον χρηματιστή πατέρα τους.

Η ζωή της Τζάκι, η οποία παντρεύτηκε τον Τζάκ Κένεντυ και κατόπιν τον Αριστοτέλη Ωνάση είναι πάνω κάτω γνωστή. Λιγότερα γνωρίζουμε για τη ζωή της Λι. H τελευταία παντρεύτηκε αρχικά τον Αμερικανό διπλωμάτη Μάικλ Τεμπλ, στη συνέχεια τον Πολωνό πρίγκιπα Ράτζβιλ και, τέλος, τον Αμερικανό ηθοποιό Χέρμπερτ Ρος. Ήταν όμως γνωστή για τους διάσημους εραστές της, τον Άντι Γουόρχολ, τον Μικ Τζάγκερ και τον Τρούμαν Καπότε.

Οπωσδήποτε η ζωή τους υπήρξε ευτυχέστερη από εκείνη που διήγαγαν εν τέλει οι αδελφές Λιβανού. Ζωή πολυτάραχη, πολυτελής, με άφθονους έρωτες, αλλά και πίκρες και απογοητεύσεις. Το βιβλίο που γράφτηκε γι' αυτές, εκτός από βιογραφία τους είναι και ένα χρονικό των μέσων του εικοστού αιώνα.

Γρηγόρης Φεϊζατίδης, Ο Θεός πίσω από την ντουλάπα, εκδ. Βακχικόν, 2022, σελ.209

 

https://ekdoseis.vakxikon.gr/shop/ekdoseis/ellhnikh-logotexnia/o-theos-piso-apo-thn-ntoulapa/

 

Βγαλμένα από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και με αφετηρία πάντοτε τον έρωτα -ή έστω την απλή παρουσία του- είναι τα εννέα διηγήματα που συγκεντρώνει στον τόμο με τίτλο "Ο Θεός πίσω από την ντουλάπα" ο βραβευμένος διηγηματογράφος Γρηγόρης Φεϊζατίδης, οδοντίατρος στο επάγγελμα.

Σε κάποια από αυτά επιλέγει να αρχίσει την αφήγηση με μια σκηνή από το τέλος και μετά να εξηγήσει στους αναγνώστες του τι έχει συμβεί χρησιμοποιώντας την τεχνική της αναδρομής. Πρόκειται για απεικονίσεις της καθημερινής ζωής στο νεοελληνικό περιβάλλον πολλών και διαφορετικών προσώπων, δοσμένες με μια φυσική, στρωτή και καλοδουλεμένη γραφή.

 "Βηματίζει ξανά στον μικρό διάδρομο. Όταν έμπαινε αισθανόταν ότι βυθίζεται σε πηγάδι που καταλήγει σε κολαστήριο, τώρα νιώθει ότι ανεβαίνεισ το φως κλεισμένη μέσα σε ένα μικροσκοπικό κορμί, χωρίς βάρος, ένα κορμί που δεν χωράει ούτε τις σκέψεις της ούτε τις μεγάλες ανάσες που φουσκώνουν το στήθος της".

Το πρώτο από τα διηγήματα ξεχωρίζει αφού ο αφηγητής δεν είναι άλλος από ένα μικρό παιδί, το οποίο βιώνει την εμπειρία μιας οικογενειακής κηδείας, η οποία όμως θα σταθεί αφορμή για να βγουν στη φόρα κρυμμένα μυστικά συναισθηματικής φύσεως της θανούσας θείας Όλγας. Το ενδιαφέρον στο διήγημα αυτό είναι η απόδοση της οπτικής του μικρού παιδιού στον κόσμο των μεγάλων.

Το δεύτερο διήγημα είναι αυτό που δίνει στο βιβλίο τον τίτλο του και μας μιλάει για έναν πολιτικό μηχανικό, τον Ιάσονα, και τις συναισθηματικές του ατασθαλίες, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να κάνουν τη Φωνή του Θεού να τρυπώσει στο σπίτι του- συγκεκριμένα πίσω από τη ντουλάπα-υπό μορφή τύψεων.

Ακολουθεί μία ιστορία έρωτα αλλά και βίας, κυρίως βίας καθώς και η ιστορία του Σάκη, της Νόρας και του Ντόνα που έχει τον αλλοπρόσαλλο τίτλο "Κοιτάζοντας από το Έβερεστ".

Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η εξομολόγηση ενός μουσικού σε έναν ψυχολόγο σχετικά με τον έρωτά του για τη Μάρθα και η αναπάντεχη συνάντηση που έχει ένας εβδομηντάχρονος, καταμεσίς στο κατακαλόκαιρο, κατά τη διάρκεια της καθημερινής περιπατητικής του άσκησης. Αυτή θα τον κάνει να δει τα πράγματα με άλλο μάτι.

Το προτελευταίο διήγημα του βιβλίου αφορά το δράμα μιας γιατρού με κατάκοιτο πατέρα που αγωνίζεται να απολαύσει τη ζωή και τον έρωτα παρά τις αντιξοότητες. Πρόκειται για το πιο συγκλονιστικό διήγημα του βιβλίου που θίγει εμμέσως και το ζήτημα της ευθανασίας.

Εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το τελευταίο διήγημα το οποίο αφορά τον βίο και την πολιτεία μιας ανύπαντρης μητέρας που δουλεύει ως σερβιτόρα. Το τέλος του διηγήματος θα μας καταπλήξει, δεν είναι όμως μονάχα εδώ που ο συγγραφέας καταφέρνει να ξαφνιάσει τους αναγνώστες του.

Συνολικά, πρόκειται για διηγήματα ρεαλιστικά, ανθρώπων της διπλανής πόρτας που διαβάζονται ευχάριστα, χωρίς να είναι δυσνόητα. Γι' αυτό και αξίζει να τα διαβάσουμε.

Θεοδώρα Παπαδοπούλου-Χαμουζά, Η νύφη που δεν γέλασε, εκδ. Βακχικόν, 2022, σελ.209

 https://ekdoseis.vakxikon.gr/shop/ekdoseis/ellhnikh-logotexnia/i-nyfi-pou-den-gelase/

Η νύφη που δεν γέλασε ποτέ είναι η Βιολέτα, μία γερασμένη στην ψυχή και το σώμα γυναίκα, βασανισμένη από το οικογενειακό και συζυγικό της παρελθόν. Τη Βιολέτα θα γνωρίσει και θα αγαπήσει η Ελπίδα, μία πολλά υποσχόμενη φοιτήτρια της Κοινωνιολογίας στην Αθήνα με καταγωγή από το μαγευτικό νησί του Ζάντε, γεμάτη με όνειρα και προσδοκίες από τη ζωή.

Ο σύζυγος της Βιολέτας, ο Άγγελος ήταν πάντοτε αδιάφορος απέναντι στην ευαίσθητη και ευγενική σύζυγό του, χώρια τις παροιμιώδεις συζυγικές απιστίες του, οι οποίες μονάχα πόνο προξενούσαν στο σπιτικό τους. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ένας ταραχώδης γάμος και μία ανώμαλη συζυγική ζωή, κοινή μόνο κατ' όνομα. Η Βιολέτα, ήδη πληγωμένη από τη συμπεριφορά των γονιών και των αδελφών της απέναντί της, βιώνει και πάλι την απόρριψη.

 Αυτό δεν είναι και το ιδανικότερο περιβάλλον για να μεγαλώσουν παιδιά. Από τα δύο αγόρια της οικογένειας λοιπόν, ο ένας είναι παντρεμένος με παιδιά, μα ο άλλος, πληγωμένος από τις άσχημες μνήμες της παιδικής του ηλικίας, έχει εξοβελίσει απ' τη ζωή του δια παντός τον έρωτα. Αυτός είναι ο Άνθιμος, ένας άντρας που δεν έχει μάθει να ζει με αγάπη, και αυτόν θα ερωτευτεί η Ελπίδα, διαταράσσοντας τη "στρωμένη" σχέση που έχει με τη Βιολέτα, τη μητέρα του. Είναι άραγε δυνατός να μπορέσει να καρποφορήσει ένας τέτοιος, μονόπλευρος σχεδόν, έρωτας;

Αυτή είναι σε αδρές γραμμές η υπόθεση στο πρώτο βιβλίο της Διδάκτωρ της Ψυχολογίας Θεοδώρας Παπαδοπούλου-Χαμουζά με τίτλο "Η νύφη που δεν γέλασε". Πρόκειται για ένα βιβλίο που εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις, την ψυχολογία των προσώπων και τα συναισθήματά τους, κάτι διόλου παράξενο αν σκεφτεί κανείς την ειδικότητα της συγγραφέως.

Από τη εξέλιξη της υπόθεσης αποδεικνύεται περίτρανα ότι τα τραύματα της παιδικής ηλικίας και το ταραγμένο οικογενειακό παρελθόν μονάχα προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει στη ζωή ενός ενήλικα.

Η Χαμουζά δίνει το πλήρες ιστορικό όλων των ηρώων του βιβλίου της σχετικά με το παρελθόν της, της Βιολέτας, του συζύγου της Άγγελου, αλλά και της νεαρής Ελπίδας, η οποία ευτύχησε να μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον διαποτισμένο με αγάπη και σταθερότητα. Αυτή λοιπόν, ως η μόνη μη πληγωμένη προσωπικότητα του βιβλίου, θα αναλάβει να "βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά" για λογαριασμό των άλλων, της αλλοπρόσαλλης οικογένειας του δειλού Ανθίμου.

Ως ψυχογράφημα, αλλά και κοινωνικό μυθιστόρημα μπορούμε να χαρακτηρίσουμε, επομένως, την πρώτη συγγραφική απόπειρα της Χαμουζά, η οποία περιπλανιέται στις μυστηριώδεις ατραπούς του ασυνείδητου, αυτού που ενίοτε βγάζει στην επιφάνεια όλες τις κρυφές σκέψεις και τις καταπιεσμένες επιθυμίες των πρωταγωνιστών.

Αντρέι Κούρκοφ, Γκρίζες μέλισσες, εκδ. Καστανιώτη, 2022, σελ. 424, μετ.Δ. Τριανταφυλλίδης

 

https://www.kastaniotis.com/catalog/product/view/id/16081/s/gkrizes-melisses/

 Όλα είναι γκρίζα στη γκρίζα ζώνη στο Ντονμπάς στην Ουκρανία. Γκρίζες ζωές, γκρίζοι άνθρωποι, γκρίζες σκέψεις, γκρίζες ζωές. Και γκρίζες μέλισσες. Όλα ήταν ήδη γκρίζα από το 2014, και ακόμη νωρίτερα, όπως φαίνεται, αλλά εμείς στη Δύση δεν είχαμε δώσει τη σημασία που έπρεπε στο γεγονός.

Οι "Γκρίζες μέλισσες" αποτελούν την κραυγή αγωνίας του επιφανέστερου Ουκρανού συγγραφέα-ο οποίος γράφει όμως στη ρωσική γλώσσα-του Αντρέι Κούρκοφ. Ο Κούρκοφ γεννήθηκε στο Λένινγκραντ αλλά έζησε και μεγάλωσε στο Κίεβο με αποτέλεσμα να θεωρεί τον εαυτό του Ουκρανό. Είναι επομένως ο πλέον κατάλληλος για να γράψει ένα μυθιστόρημα σχετικό με την ανώμαλη κατάσταση που δημιούργησε η ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία το 2014. Για τους δύο αδελφούς λαούς που αυτή τη στιγμή αλληλοσπαράζονται μετά τη ρωσική εισβολή στη χώρα.

Ο σαρανταεννιάχρονος μελισσοκόμος Σεργκέι, παλιός εργάτης των ορυχείων που πάσχει από πυριτίαση, χωρισμένος που ζει παρέα με τις αναμνήσεις του, είναι ο μοναδικός κάτοικος του χωριού Μάλαγια Σταρογκράντοφκα στην αποκαλούμενη γκρίζα ζώνη της ανατολικής Ουκρανίας μαζί με τον παλιό συμμαθητή του τον Πάσκα. Οι παλιοί γνώριμοι δεν έχουν και πολλούς λόγους να συμπαθούν ο ένας τον άλλον, αφού ο ένας συντάσσεται με την πλευρά των ρωσόφωνων αυτονομιστών και ο άλλος με την Ουκρανία. Όμως οι δύσκολες συνθήκες που βιώνουν καθημερινά- ζουν χωρίς ηλεκτρικό και με το σφυροκόπημα των βομβών-θα τους φέρουν εγγύτερα.

Οι μέλισσες του Σεργκέι, τις οποίες κυριολεκτικά λατρεύει, είναι κλεισμένες στις κυψέλες τους εξαιτίας του παγερού και παρατεταμένου χειμώνα. Εν όψει, όμως, της άνοιξης, ο Σεργκέι θα επιχειρήσει ένα ταξίδι προς τον νότο, προκειμένου να τις αφήσει ελεύθερες για να συλλέξουν τη γύρη τους μακριά από τις βόμβες της γκρίζας ζώνης. Δεν φαντάζεται όμως τις δυσκολίες που θα συναντήσει, όλες αποτέλεσμα του αποτρόπαιου πολέμου και της βαθιάς διαίρεσης και της καχυποψίας που βασιλεύει μεταξύ των κατοίκων.

Στην υπό ρωσική κατοχή Κριμαία οι Ρώσοι καταδιώκουν τους μουσουλμάνους στο θρήσκευμα Τατάρους. Εκεί, ο Σεργκέι θα προσγειωθεί απότομα στην πραγματικότητα όταν οι κάτοικοι εκεί θα του απευθύνονται νομίζοντας ότι είναι Ρώσος, ενώ ο ίδιος δηλώνει Ουκρανός. Τον θεωρούν παντού πρόσφυγα και δεν είναι πουθενά καλοδεχούμενος. Η επιστροφή του στην "γκρίζα" πατρίδα θα σημάνει άραγε την κάθαρση ή θα αποτελέσει αφορμή για μία νέα Οδύσσεια;

Το μυθιστόρημα, αν το δει κανείς από τη σκοπιά αυτών που συμβαίνουν τώρα στην Ουκρανία, είναι προφητικό. Η μοίρα της χώρας είναι στην καλύτερη περίπτωση αβέβαιη. Η γλώσσα του Κούρκοφ εστιάζει στον ψυχισμό και τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή και είναι έντονα περιγραφική. Το αποτέλεσμα είναι ένας λόγος που εστιάζει στο συναίσθημα του αναγνώστη, συγκλονίζει και συγκινεί. Παρά τις φαινομενικά στατικές και ήρεμες σκηνές του βιβλίου, η υπόθεση δεν βαλτώνει και ο αναγνώστης προσμένει με αγωνία τις εξελίξεις.

Η επιλογή του επαγγέλματος του Σεργκέι και των μελισσών δεν είναι διόλου τυχαία. Το επάγγελμα του μελισσοκόμου, ένα άκρως ειρηνικό επάγγελμα, είναι σε αγαστή αρμονία με τη φύση, με τη φύση της ουκρανικής γης, η οποία όμως βιάζεται και δοκιμάζεται καθημερινά από τις βόμβες του πολέμου. Οι μέλισσες είναι ολάκερη η ζωή του Σεργκέι. Χαίρονται, υποφέρουν, κάνουν υπομονή κι αυτές μαζί του μέχρι να τελειώσει το κακό. Η κραυγή αγωνίας του Σεργκέι προς αυτές στο δυνατό φινάλε του βιβλίου πραγματικά συγκλονίζει: "Γιατί κάνετε σαν τους ανθρώπους;"τους λέει. Διότι, εν τέλει, και οι μέλισσες είναι ακριβώς σαν τους ανθρώπους. Και όταν η πολιτική καταφέρνει και διαιρεί μια ολόκληρη χώρα τότε όλοι υποφέρουν, άνθρωποι και μέλισσες...

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα από τα καλύτερα και, οπωσδήποτε, συγκλονιστικότερα μυθιστορήματα που εκδόθηκαν τη φετινή χρονιά, το οποίο καταγγέλει, μέσω μιας άρτιας λογοτεχνικής γλώσσας και μιας καταιγιστικής ιστορίας το δράμα των κατοίκων στην ανατολική Ουκρανία, τη διαίρεση των ανθρώπων, αλλά και την πολιτική της βίας που ασκεί η ολοκληρωτική Ρωσία. Αν το διαβάσουμε θα εκτιμήσουμε καλύτερα όλα όσα απολαμβάνουμε στην ευρωπαϊκή δύση, δηλαδή την ειρήνη και τη δημοκρατία. Και θα έχουμε απολαύσει πραγματικά μερικές από τις καλύτερες στιγμές της σύγχρονης ουκρανικής λογοτεχνίας.

Anne Applebaum, Το λυκόφως της δημοκρατίας, η σαγήνη του απολυταρχισμού, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2022, σελ.220, μετ. Μ. Αστερίου

 

 

 

Ένα έξοχο δοκίμιο υπογράφει αυτή το φορά η διακεκριμένη ιστορικός που ειδικεύεται στη ρωσική ιστορία  του εικοστού αιώνα, η  Anne Applebaum με σκοπό να μας κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τον κίνδυνο εξάπλωσης των απολυταρχικών καθεστώτων ανά την υφήλιο, αλλά και την Ευρώπη, πιο συγκεκριμένα.

 

Η Applebaum είναι η συγγραφέας των βραβευμένων βιβλίων για τον σοβιετικό ολοκληρωτισμό «Γκουλάγκ» και «Ο Κόκκινος Λιμός» (και τα δύο κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια στην ελληνική γλώσσα). Έχοντας εντρυφήσει, επομένως, στο φαινόμενο της απολυταρχίας στον εικοστό αιώνα, προβαίνει τώρα στο παρόν πόνημά της με τίτλο «Το λυκόφως της δημοκρατίας, η σαγήνη του απολυταρχισμού» σε μία επισκόπηση της εξάπλωσης των αυταρχικών καθεστώτων στην Ευρώπη του εικοστού πρώτου αιώνα.

 

Υποστηρίζει πως οι κίνδυνοι για τη δημοκρατία μας δεν ελλοχεύουν μονάχα στην ανατολή σε χώρες όπως η Τουρκία, η Βόρεια Κορέα, η Κίνα και η Ρωσία, αλλά και πιο κοντά, στη γειτονιά μας, όπου χώρες όπως η Ουγγαρία, η Γαλλία, η Πολωνία ή η Ισπανία φλερτάρουν επικίνδυνα με τον ολοκληρωτισμό. Αλήθεια, παρουσιάζει άραγε η εποχή μας εμφανείς αναλογίες με τη δεκαετία του ’30 όταν οι δικτατορίες εξαπλώνονταν σαν φωτιά στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου;

 

Η Applebaum πιστεύει πως, δυστυχώς για μας, η Ιστορία φαίνεται να κάνει κύκλους και προειδοποιεί ότι η απόσταση από τη δημοκρατία στην απολυταρχία δεν είναι και τόσο μεγάλη. Φτάνει μόνο να βρεθούν οι πρόσφορες συνθήκες. Και, δυστυχώς και πάλι για εμάς, το μεταναστευτικό και το προσφυγικό πρόβλημα, ο πόλεμος, η πανδημία, η οικονομική, περιβαλλοντική και ενεργειακή κρίση προσφέρουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη του εθνικισμού, ενός κινήματος που αναπτύχθηκε αρχικά ως κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και για την ανάπτυξη πολλών θεωριών συνωμοσίας και τη διόγκωση του παραλογισμού που παρατηρούμε στις μέρες μας. Από εκεί και έπειτα, η γραμμή προκειμένου να φτάσει κανείς κοντά στην απολυταρχία δεν είναι διόλου μακριά.

Γιατί όμως είναι τόσο ελκυστικές στο ευρύ κοινό οι συνωμοσίες; Όπως μας λέει η συγγραφέας «Η συναισθηματική ελκυστικότητα μιας θεωρίας συνωμοσίας είναι η ίδια η απλότητά της. Απορρίπτει τα πολύπλοκα φαινόμενα, τα τυχαία συμβάντα και τα ατυχήματα, ενώ προσφέρει στον πιστό το αίσθημα της ικανοποίησης ότι έχει προνομιούχα πρόσβαση στην αλήθεια». Και αυτό είναι αρκετό για κάποιον για να αναπτύξει την όποια ξενοφοβία, εβραιοφοβία του και να επιρρίψει την ευθύνη για την κατάντια της χώρας του ή τη δική του δεινή θέση σε κάποιον ανύπαρκτο εχθρό.

 

Η Applebaum δεν διστάζει να κατονομάσει ευθέως όσους φλερτάρουν με την απολυταρχία στην Ευρώπη και να επιρρίψει ευθύνες σε συγκεκριμένα άτομα, λαμβάνοντας υπόψη παραδείγματα από την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Ισπανία, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Αγγλία.

 

Ο αυταρχισμός και οι στρατευμένοι σε αυτόν γραφιάδες κάθε λογής απειλούν τον πολιτισμό μας, τα ιδανικά του Διαφωτισμούς, της Ευρώπης και της Δημοκρατίας, εν ολίγοις όλα εκείνα για τα οποία αγωνίστηκαν οι Ευρωπαίοι στους νεώτερους χρόνους. Στο χέρι μας είναι, επομένως, να αντιδράσουμε στον παραλογισμό της εποχής και να  διαφυλάξουμε τα αγαθά αυτά αλώβητα για τις επόμενες γενιές.

Κανή Καραβά, Το τέρας μέσα τους, εκδ. Κέδρος, 2021, σελ. 359

 

https://www.kedros.gr/product/9131/teras-mesa-toys.html

 

Ένα ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα σε τόνους αστυνομικού νουάρ καταθέτει η δημοσιογράφος και συγγραφέας Κανή Καραβά από τη Δράμα, το οποίο εκτυλίσσεται στην Αθήνα και το Βερολίνο τα έτη πριν από το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποιος  φόνος προς εξιχνίαση, αλλά αντίθετα μία μυστηριώδης εξαφάνιση και μία εξίσου αινιγματική εύρεση μίας γυναίκας, θύματος του ναζιστικού πογκρόμ της Νύχτας των Κρυστάλλων, τον Νοέμβριο του 1938. Δεν πρόκειται, επομένως, για αμιγώς αστυνομικό μυθιστόρημα.

Κεντρικός ήρωας είναι ο αξιωματικός της γερμανικής αντικατασκοπείας, ο Βίγκο Μπέργκερ και η Ελληνίδα Κασσάνδρα, η κόρη του αστυνομικού διοικητή στην Αθήνα Δημήτρη Μαρινάκη. Η Κασσάνδρα θα βρεθεί στο Βερολίνο στις παραμονές του πολέμου και ο Μπέργκερ θα είναι αυτός που θα την βοηθήσει να επιστρέψει σώα στην πατρίδα της, όταν αυτή θα βρίσκεται όμως υπό γερμανική πλέον κατοχή.

Ό,τι αξίζει στο βιβλίο είναι η έξοχη παρουσίαση της καθημερινής ζωής στο Βερολίνο στο λυκαυγές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η πόλη βρίσκεται υπό την εξουσία των ναζί. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι πολλοί αξιωματικοί των ναζί, ιδιαίτερα τα μέλη της Αμπβέρ, της γερμανικής υπηρεσίας αντικατασκοπείας, δεν ήταν ιδιαίτερα πιστοί στον Χίτλερ, τον οποίο μάλιστα, απεχθάνονταν πολλές φορές, όπως ο επικεφαλής της υπηρεσίας και προϊστάμενος του Βίγκο, Βίλχελμ φον Κανάρις. Πολλοί από αυτούς τέθηκαν στην υπηρεσία των ναζί όχι επειδή το ήθελαν και επειδή συμμερίζονταν τις ρατσιστικές και φυλετικές αντιλήψεις τους, αλλά επειδή δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς.

Μέσα από τις νυχτερινές περιπλανήσεις του Βίγκο και τις γνωριμίες του με τις διάφορες "πεταλούδες της νύχτας", ο αναγνώστης σχηματίζει μία πολύ καλή εικόνα για το Βερολίνο του Χίτλερ και την καθημερινότητα των απλών πολιτών, τον ψυχισμό και τους φόβους τους.

Η συγγραφέας εμπλουτίζει με χρήσιμες υποσημειώσεις το κείμενό της, το οποίο περιέχει εξάλλου και αρκετές ιστορικές πληροφορίες για τους ναζί και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από την Αθήνα των τελευταίων δεκαετιών του '30 στο Βερολίνο της ίδιας εποχής και πάλι πίσω στην Αθήνα της Κατοχής, η Κανή Καραβά αναπαριστά γλαφυρά το προπολεμικό και το πολεμικό κλίμα της εποχής, αποδεικνύοντας ότι όλοι οι άνθρωποι εκείνη την εποχή έκρυβαν τελικά ένα "τέρας" μέσα τους, το οποίο περίμενε απλά τις κατάλληλες περιστάσεις προκειμένου να ανέλθει στην επιφάνεια.

Όσο για τον υπότιτλο που συνοδεύει το βιβλίο "εκεί  που καίνε βιβλία, μετά θα καίνε και ανθρώπους", τη ρήση του Χάινριχ Χάινε αποδεικνύεται πέρα ως πέρα αληθινός και δίνει εξαρχής το στίγμα του πονήματος της Καραβά.

Bill Brison, Όλη η αλήθεια για τη ζωή του Σαίξπηρ, εκδ. Μεταίχμιο, 2022, σελ. 203, μετ.Ε. Βαχλιώτη

 

Μία διαφορετική βιογραφία από τις συνηθισμένες του μεγαλύτερου δραματουργού των αιώνων μας προσφέρει ο αγαπημένος συγγραφέας Bill Bryson στο παρόν πόνημα.

Ο Bryson είναι γνωστός για το μεγάλο αφηγηματικό του χάρισμα και τον πραγματικά εντελώς ιδιαίτερο -και ιδιόρρυθμο πολλές φορές- τρόπο που ασχολείται με την Ιστορία.

Έτσι και η παρούσα βιογραφία του Σαίξπηρ δεν θα μπορούσε παρά να διαφέρει τα μέγιστα απ' όλες τις άλλες βιογραφίες που έχουν γραφτεί ως τώρα για τον μεγάλο δραματουργό.

Η ιδιαιτερότητά της έγκειται ακριβώς στην επικέντρωσή της στην αλήθεια: παρά τα όσα έχουν κατά καιρούς γραφτεί περί θεωριών συνωμοσίας και αμφιλεγόμενων γεγονότων που συνδέονται με τη ζωή του Σαίξπηρ, ο συγγραφέας επιλέγει εδώ να αναφερθεί μονάχα τα γεγονότα της ζωής του Σαίξπηρ τα οποία γνωρίζουμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι είναι πραγματικά αληθινά. Ο Bryson αναφέρεται μόνο στα αληθινά γεγονότα της ζωής του Σαίξπηρ και αποφεύγει επιμελώς παρακινδυνευμένες εικασίες ή την υιοθέτηση αμφίβολων θεωριών και εικασιών. Έτσι ανασκευάζει πειστικά στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του τις εντελώς ανυπόστατες θεωρίες ότι πίσω από τον Σαίξπηρ κρυβόταν ο Μπέικον ή ο Μάρλοου και παραδέχεται ευθέως ότι υπάρχουν κάποια χαμένα χρόνια στη ζωή του (συγκεκριμένα τα χρόνια από το 1585-1592) κατά τα οποία δεν ξέρουμε πραγματικά που βρισκόταν.

Και δεν είναι μόνο αυτά. Η αλήθεια είναι ότι γνωρίζουμε πραγματικά ελάχιστα επιβεβαιωμένα γεγονότα για τη ζωή του μεγάλου συγγραφέα.  Εκτός όμως από την κάπως, αποσπασματική, αναγκαστικά βιογραφία του Σαίξπηρ, ο Bryson ασχολείται εκτενώς και με την ελισαβετιανή εποχή κατά την οποία έζησε ο συγγραφέας. Αναλύει σε βάθος τις συνθήκες της εποχής, τις συνήθειες και περιγράφει εκτενώς τα θέατρα της εποχής, τις καινοτομίες που εισήγαγε ο Σαίξπηρ σε αυτά μέσα από τα έργα του, αλλά παρουσιάζει συγχρόνως και μία ολοκληρωμένη εικόνα του ελισαβετιανού Λονδίνου.

Τελικά αποδεικνύεται ότι ούτε για τη μορφή του Σαίξπηρ, του ανθρώπου-φάντασμα δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Τα έργα του, ενώ απέχουν πολύ από το να είναι τέλεια, αφού περιέχουν τα λαθάκια τους, τόσο γλωσσικά όσο και γεωγραφικά, αποτελούν ωστόσο μνημεία εμπλουτισμού της αγγλικής γλώσσας, αφού ο Σαίξπηρ αποδείχτηκε ότι ήταν τελικά μέγας γλωσσοπλάστης και εφευρέτης φράσεων. Χωρίς τον Σαίξπηρ αναμφίβολα η εμβέλεια και η παγκοσμιότητα της αγγλικής γλώσσας δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα.

Εν κατακλείδι, η βιογραφία αυτή ξεχωρίζει ακριβώς για το γεγονός ότι αγνοεί ανεξακρίβωτες πληροφορίες, θεωρίες συνωμοσίας κτλ και επικεντρώνεται στην καθαρή αλήθεια. Κάποια ερωτήματα σχετικά με τη ζωή του θα μείνουν φυσικά αναπάντητα στο μυαλό μας μετά από την ανάγνωση του παρόντος πονήματος, ωστόσο όταν κλείσουμε το βιβλίο θα έχουμε γνωρίσει λίγο καλύτερα τον ποιητή-φάντασμα, την εποχή και το έργο του.

Μανόλης Κούμας, 1936 Η επιβολή της δικτατορίας Μεταξά, εκ. Μεταίχμιο, 2022, σελ.331

  https://www.metaixmio.gr/el/products/1936

Το χρονικό των πολιτικών γεγονότων της δεκαετίας 1926-1936 ως τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, αλλά και των αιτιών που οδήγησαν σε αυτήν περιγράφει ο ιστορικός και επίκουρος καθηγητής της Ιστορίας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών Μανώλης Κούμας στο βιβλίο του με τίτλο "1936 Η επιβολή της δικτατορίας  Μεταξά".

Ο συγγραφέας αναιρεί τη θέση ότι η επιβολή της μεταξικής δικτατορίας ήταν μονόδρομος για τους μπερδεμένους πολιτικούς της εποχής και επεξηγεί ότι η επιβολή της ήταν αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων, όπως συμβαίνει εξάλλου πάντοτε στην Ιστορία.

Ο Κούμας αφιερώνει το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του στην επεξήγηση των πολιτικών γεγονότων και της κατάστασης που επικρατούσε στην Ευρώπη κατά τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Δίνει έτσι, παράλληλα, και το χρονικό των γεγονότων που οδήγησαν στο ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατόπιν επικεντρώνεται στην Ελλάδα της δεκαετίας 1925-1935.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή η αμηχανία του πολιτικού κόσμου εκφράστηκε μέσα από αλλεπάλληλα στρατιωτικά κινήματα, άλλα επιτυχημένα και άλλα αποτυχημένα, και από τη συνέχιση του επώδυνου Εθνικού Διχασμού, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.'Όλα αυτά, επομένως, δεν ήταν διόλου περίεργο που οδήγησαν στην πολιτική ανωμαλία του 1936.

Ο ίδιος ο Μεταξάς και ο βασιλέας Γεώργιος  Β΄ φαίνεται να πέρασαν στον πολιτικό κόσμο της εποχής ότι η επιβολή της δικτατορίας ήταν μονόδρομος εξαιτίας του κομμουνιστικού κινδύνου, κάτι το οποίο δεν ήταν, όμως, αληθές.

Στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας συνέβαλαν ελάχιστα γεγονότα  όπως η δημιουργία άλλων δικτατορικών καθεστώτων στην Ευρώπη και το κραχ του '29. Περισσότερο αυτή υπήρξε αποτέλεσμα του Εθνικού Διχασμού, της κρίσης των πολιτικών θεσμών καθ' όλα τα χρόνια που ακολούθησαν τη Μικρασιατική Καταστροφή και ιδίως κατά τη διάρκεια των ετών 1935-1936, αλά και της πολιτικής ανοχής και των πολιτικών λαθών του Γεωργίου Β΄.  Ο πολιτικός κόσμος της εποχής, τόσο ο αντιβενιζελικός όσο και ο βενιζελικός, δεν είναι, φυσικά, άμοιρος ευθυνών, για την ανοχή που επέδειξε στον Μεταξά.

Τέλος, ο Κούμας αναιρεί τη θέση της παλιάς ιστοριογραφίας ότι η δικτατορία Μεταξά ήταν ένα αμιγώς φασιστικό καθεστώς και εξηγεί ότι αυτή τελικά ήταν φασιστική μονάχα σε ό,τι αφορά τα εξωτερικά της χαρακτηριστικά. Παραθέτει για το σκοπό αυτό όλα τα συμπεράσματα της νεότερης ιστοριογραφίας και τα πορίσματα των νεότερων μελετών. 

Ο Μεταξάς, εν τέλει, δεν ήταν τόσο ισχυρός όσο ο Χίτλερ ή ο Μουσολίνι, ούτε είχε υιοθετήσει τις αντισημιτικές και τις φυλετικές πρακτικές του πρώτου. Ωστόσο σε ό,τι αφορά συνήθειες και πρακτικές, ή την καταστολή των αντιφρονούντων, αναμφίβολα το καθεστώς του υπήρξε ιδιαίτερα καταπιεστικό. Αυτό βασιζόταν όμως κυρίως στους συντηρητικούς και τους πατριαρχικούς πυλώνες της ελληνικής κοινωνίας και όχι τόσο πολύ στη φασιστική ιδεολογία.

Εν κατακλείδι, το "1936 Η επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά"  του Μανόλη Κούμα είναι έργο το οποίο απευθύνεται τόσο σε ειδήμονες ιστορικούς, όσο και σε φοιτητές πανεπιστημίων, αλλά και απλούς ιστοριοδίφες και αξίζει να διαβαστεί. Ας σημειωθεί τέλος, πως εντάσσεται στη σειρά που έχουν δημιουργήσει οι εκδόσεις Μεταίχμιο για τις χρονιές που αποτέλεσαν σταθμούς στην ελληνική ιστορία, μαζί με το 1940, το 1909 και το 1974.

Μάρω Βασιλειάδου, Ελευθέριος Βενιζέλος, ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία, εκδ. Διόπτρα, 2022, σελ.83

 

https://www.dioptra.gr/vivlio/paidika-vivlia/eleutherios-venizelos/

 

Τον πιο προσιτό τρόπο για να μιλήσει κανείς στα μεγάλα παιδιά και τους εφήβους για κάποιες σημαντικές πτυχές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας βρήκε η Μάρω Βασιλειάδου, δημοσιογράφος και συγγραφέας, μαζί με την εικονογράφο Θέντα Μιμηλάκη και τις εκδόσεις Διόπτρα μέσα από το βιβλίο της "Ελευθέριος Βενιζέλος, ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία".

Μετά το βιβλίο "1821, ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία", η Μάρω Βασιλειάδου προσφέρει αυτή τη φορά μία γρήγορα, μα συνάμα εκ βαθέων γνωριμία με τον σπουδαιότερο πολιτικό της Ελλάδας, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και την εποχή του.

Η συγγραφέας προέβη σε μία επιλογή από τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του μεγάλου πολιτικού, επιλέγοντας να αγνοήσει ό,τι δεν ήταν τόσο σημαντικό ή δύσκολο στην κατανόηση από τα παιδικά και τα νεανικά αυτιά, με σκοπό να καταθέσει όχι μια πλήρη βιογραφία του πολιτικού, αλλά περισσότερο μία επεξηγηματική βιογραφία του Βενιζέλου και των πράξεών του. Ρίχνει δε ιδιαίτερο βάρος στην εξιστόρηση των γεγονότων της εποχής προκειμένου τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα τις πράξεις του μεγάλου πολιτικού και το πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασε.

Το βιβλίο χωρίζεται θεματικά σε κάθε δισέλιδο, με αυτό να αφορά κάθε φορά και ένα συγκεκριμένο γεγονός ή θέμα της ζωής του πολιτικού ή της εποχής του, συνοδευόμενο κάθε φορά από εικονογράφηση που συνάδει με τις φωτογραφίες και τις εφημερίδες της εποχής.

Έτσι λοιπόν, τα παιδιά θα πληροφορηθούν με εύληπτο και ευχάριστο τρόπο εκτός από τους μεγάλους σταθμούς στην προσωπική ζωή του μεγάλου πολιτικού και  σπουδαία γεγονότα των τελών του 19ου και των αρχών του εικοστού αιώνα, όπως την Κρητική Επανάσταση του 1866, την ίδρυση της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας το 1897, τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Εθνικό Διχασμό, αλλά και τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Κάποιες φορές η συγγραφέας καταφεύγει και στη βοήθεια της Λογοτεχνίας προκειμένου να αναπαραστήσει καλύτερα το κλίμα της εποχής, παραθέτοντας, για παράδειγμα, αποσπάσματα από τα "Μυστικά του Βάλτου" της Πηνελόπης Δέλτα, η οποία ήταν, εξάλλου, και στενή φίλη του Βενιζέλου.

Η συγγραφέας δεν αγνοεί επίσης και όλο το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, αφού, εκτός από τα μείζονα πολιτικά γεγονότα της εποχής, δεν διστάζει να αναφερθεί και στη διαμάχη των δημοτικιστών και των οπαδών της καθαρεύουσας, αλλά και στα καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά τεκταινόμενα της εποχής.

Τέλος, οφείλει να αναφερθεί ότι το βιβλίο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από τους εκπαιδευτικούς ως βοήθημα στη διδασκαλία της Ιστορίας, τόσο στην πρωτοβάθμια, όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Μάκης Τσίτας, Έρχεται ο γίγαντας, εκδ. Μεταίχμιο, 2022

 

 

Τη δύναμη των fake news και των συμφερόντων που έχουν κάποιοι για να τα διασπείρουν προσπαθεί να εξηγήσει με τρόπο απλό και κατανοητό στα πολύ μικρά παιδιά ο πολυγραφότατος συγγραφέας Μάκης Τσίτας στο βιβλίο του "Έρχεται ο γίγαντας".

Το βιβλίο εντάσσεται στη σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο "Μικρές καληνύχτες" , η οποία περιλαμβάνει μικρά βιβλιαράκια με παραμύθια διάρκειας δέκα περίπου λεπτών στην ανάγνωσή τους με πλούσια, συγχρόνως, και πολύχρωμη εικονογράφηση. Η σειρά αποσκοπεί στο να συμβάλει στην παγίωση της συνήθειας να διαβάζει ο γονιός το βράδυ στο παιδί του πριν κοιμηθεί, κάτι το οποίο, αποδεδειγμένα, έχει θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις τους και, φυσικά, στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας των παιδιών.

Το συγκεκριμένο βιβλίο του Τσίτα εξάπτει άμεσα τη φαντασία και την περιέργεια των παιδιών μόνο και μόνο από τον τίτλο του, αφού αμέσως το παιδί σκέφτεται: "Τι θα συμβεί άραγε τώρα που έρχεται ο φοβερός κακός γίγαντας;"

Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, υπήρχε κάπου στον κόσμο μία ήσυχη πόλη. Οι κάτοικοί της ήταν πάντα χαρούμενοι και γελαστοί. Μέχρι που, ένα πρωινό, έμαθαν όλοι ότι ένας τρομερός γίγαντας θα έφτανε στην πόλη τους, ο Αγκουραγκάν. Τότε όλοι κατατρόμαξαν  κι έσπευσαν να οχυρωθούν στα σπίτια τους και να κρυφτούν.

Τι θα συμβεί, άραγε, στους κατοίκους της μικρής πόλης όταν φτάσει ο γίγαντας στην πόρτα τους;

Το ερώτημα μένει μετέωρο έως ότου ο  συγγραφέας δίνει μια αναπάντεχη λύση στο μυστήριο. Η επιλογή του γίγαντα δεν είναι τυχαία φυσικά- ούτε του νάνου που εμφανίζεται αργότερα-, αφού η αντίθεση μεταξύ τους αποσκοπεί στο να τονίσει τη διόγκωση των νέων και την υπερβολή από τα ΜΜΕ ή από όσους επιλέγουν σκόπιμα να παραπληροφορήσουν τον κόσμο, σε αντίθεση με τα πραγματικά γεγονότα, τα οποία είναι συνήθως μικρότερης σημασίας ή λιγότερο τραγικά απ' όσο λέγεται.

Το "Έρχεται ο γίγαντας" είναι η καλύτερη πρόταση για μια γρήγορη καληνύχτα στα μικρά παιδιά μας και συνάμα ο καλύτερος τρόπος για να τα προειδοποιήσουμε από την τρυφερή, ακόμη, ηλικία ότι οφείλουν να φιλτράρουν προσεκτικά ό,τι ακούν και να μην δέχονται άκριτα ό,τι κάποιοι άλλοι έχουν συμφέρον να τους περνάνε ως αληθινό.

Θωμάς Ψύρρας, Τι απομένει από τη φωτιά, εκδ. Μεταίχμιο, 2022, σελ.165

 

https://www.metaixmio.gr/el/products/%CF%84%CE%B9-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CE%B1%CF%80-%CF%84%CE%B7-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%B1

"...ο ρωσικός  κόσμος είναι από τη φύση του ολοκληρωτικός..."

Ένα βιβλίο που θα εκπλήξει και θα συγκλονίσει τους αναγνώστες είναι το νέο πόνημα του Θεσσαλιώτη λογοτέχνη Θωμά Ψύρρα "Τι απομένει από τη φωτιά". 

Όταν το συγκεκριμένο βιβλίο έφτασε στα χέρια μου είχα διαβάσει ήδη την περίληψή του και γνώριζα ότι η υπόθεσή του αφορά την πρωτοπρόσωπη εξιστόρηση σε μορφή επιστολής της ζωής ενός Ελληνοαρμένιου ονόματι Αρτέμ Αμπαριάν, την προσωπική του δηλαδή αυτοβιογραφία. 

Όλοι γνωρίζουμε φυσικά το δράμα που έζησαν οι Αρμένιοι με τους διωγμούς το 1915 που εξαπέλυσαν εναντίον τους οι Νεότουρκοι στη  Μικρά Ασία, οπότε, ελλείψει οποιασδήποτε άλλης πληροφορίας, θεωρούσα κι εγώ ότι το βιβλίο αναφέρεται στη γενοκτονία των Αρμενίων κατά την εν λόγω περίοδο. Όμως ο ήρωάς του, ο Αρτέμ, γεννήθηκε σε ένα χωριό της επαρχίας Τυρνάβου στη Θεσσαλία το 1924 και η μόνη αναφορά που γινόταν στα γεγονότα του 1915 είναι οι διώξεις και οι βιαιοπραγίες που βίωσε από πρώτο χέρι ο πατέρας του Αρτέμ, ο οποίος μετά από όλα αυτά μετανάστευσε στην Ελλάδα. Τότε, επομένως, πώς δικαιολογούνταν οι χαρακτηρισμοί που ο ίδιος ο Αρτέμ απέδιδε στον εαυτό του στην περίληψη του βιβλίου; 

Ο Αρτέμ παραδέχεται ότι έζησε μια ολάκερη ζωή υπό τις ιδιότητες του διωγμένου, του ξένου, του εκπατρισμένου, του εξόριστου, του φυλακισμένου, του πρόσφυγα, του νεοφερμένου και του μετανάστη. Πώς όμως;

"Δεν γράφουμε για να πούμε τις σκέψεις μας ή όσα αισθανόμαστε. Γράφουμε για να αναμετρηθούμε με τη λευκή σελίδα. Γράφουμε για να εκδικηθούμε το κενό που κουβαλάμε μέσα μας". Έτσι μας καταθέτει ο Αρτέμ στην αρχή της επιστολής του και αρχίζει, κατόπιν, να αφηγείται στον φίλο του τον Μιχάλη τον πολυτάραχο βίο του, εν έτει 1996, όντας εβδομήντα ετών και ζώντας πλέον στην Αργεντινή.

Ο Αρτμέμ ανέκαθεν, έχοντας μεγαλώσει στην Ελλάδα και μη γνωρίζοντας καλά τα αρμένικα, την πατρική του, δηλαδή, γλώσσα, θεωρούσε πατρίδα του τόσο την Αρμενία όσο και την Ελλάδα. Διαλαλεί ότι είναι συγχρόνως Έλληνας κι Αρμένιος, αυτή όμως η "κοσμοπολίτικη" ιδιότητά του θα του δημιουργήσει προβλήματα...

Η δίνη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου θα τον στρατεύσει στο αντάρτικο. Η οικογένειά του θα γνωρίσει τις διώξεις και τις βιαιότητες της άλλης πλευράς, εκείνης των μοναρχοφασιστών κατά τον ανερχόμενο εμφύλιο, γεγονός που θα τον κάνει μα ταχθεί με το μέρος των κομμουνιστών, πριν αποφασίσει τελικά να μπαρκάρει, ενώ ο αδελφός του, στρατευμένος με το Κόμμα, πολεμά στα βουνά.

Παρά τη σφοδρή επιθυμία του, του Αρτέμ και άλλων Ελλήνων κομμουνιστών, να δώσουν χείρα βοηθείας στους αριστερούς της Ελλάδας όταν πιάσουν λιμάνι στη μακρινή Πολωνία, εκείνοι δεν θα πιστέψουν κανένα τους. Αντίθετα, θα τους θεωρήσουν κατασκόπους των ιμπεριαλιστών δυτικών. Τότε θα αρχίσει η ατέλειωτη οδύσσεια του Αρτέμ, που θα σύρεται από στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην ΕΣΣΔ, σε απάνθρωπες ανακρίσεις και φυλακές σε όλη τη διάρκεια των καλύτερων χρόνων της ζωής του, πριν κατορθώσει τελικά να απελευθερωθεί, μονάχα μετά από τον θάνατο του Στάλιν.

Από αυτή τη μεταχείριση ο Αρτέμ δεν θα συνέλθει ποτέ, ούτε όταν θα καταφέρει να συναντήσει ξανά τον αδελφό του στο Ουζμπεκιστάν, όπου είχαν καταφύγει πολλοί Έλληνες αριστεροί μετά από το το τέλος του Εμφυλίου. Και το χειρότερο απ' όλα είναι ότι ούτε ο ίδιος ο αδελφός του δεν θα πιστεύει τις ωμότητες που εκείνος υπέστη. "Ε, όχι και σαν τους Γερμανούς!" θα αναφωνήσει αγανακτισμένος ο αδελφός του, όταν ο Αρτέμ θα του εξιστορήσει την άθλια ζωή του στα στρατόπεδα, μην μπορώντας να πιστέψει ότι τελικά και οι Σοβιετικοί είχαν αποδειχτεί το ίδιο βίαιοι με τους ναζιστές. Χρόνια μετά την απελευθέρωσή του ο Αρτέμ θα αναγκαστεί να παραδεχτεί ότι "...ο ρωσικός κόσμος είναι από τη φύση του ολοκληρωτικός. Κι ένα ολοκληρωτικό καθεστώς δεν έχει καμιά ελπίδα βελτίωσης. Ο αυταρχισμός μπορεί να ανατραπεί, ο ολοκληρωτισμός ποτέ, γιατί δεν είναι σύστημα εξουσίας, αλλά νοοτροπία που ποτίζει τις συμπεριφορές και αλλάζει τον νου και τις καρδιές".

Όταν όμως θα καταφέρει να φύγει και να βρει την αδελφή του στην Αργεντινή, θα έρθει κι εκεί αντιμέτωπος με τον ολοκληρωτισμό, αφού η Αργεντινή θα αναδείξει το 1973 τον δικτάτορα Πινοσέτ...

Το βιβλίο είναι  γραμμένο σε μία εξαιρετικά ρέουσα, φυσική, διανθισμένη με το γλωσσικό λαϊκό ιδίωμα της εποχής γλώσσα. Η κατάθεση ψυχής του βασανισμένου Αρτέμ θα συγκινήσει και τον πιο δύσκολο αναγνώστη, ενώ θα προσφέρει, παράλληλα, μία πολύ καλή ματιά στην ιστορία του τόσο βίαιου εικοστού αιώνα ανά την υφήλιο. Εν τέλει το συμπέρασμα του Αρτέμ δεν θα είναι άλλο από: "Φοβάμαι την Ιστορία που μας αλέθει στα σαγόνια της, φοβάμαι ότι κάθε στιγμή δεν ακούμε από αυτήν τίποτα, παρά μόνο αυτά που θέλουμε να ακούσουμε".

Και, δυστυχώς για όλους μας, τα λεγόμενα του Αρτέμ, δια μέσου της εξαιρετικής πένας του Θωμά Ψύρρα, φαίνονται να επαληθεύονται από τις βιαιότητες της εποχής μας...

 

Σάκης Σερέφας, Άνθρωπος Μαρίκα, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 120

 https://www.metaixmio.gr/el/%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%83-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%B1

Μία βιογραφική νουβέλα, ένα συναρπαστικό πεζογράφημα για τη ζωή της τραγουδίστριας Μαρίκας Νίνου υπογράφει ο Σάκης Σερέφας, με τον δικό του μοναδικό αφηγηματικό τρόπο. Η αφήγησή του εστιάζει στον άνθρωπο Μαρίκα και όχι στην καλλιτέχνιδα όπως μας μαρτυρά, εξάλλου, και ο τίτλος του βιβλίου, "Άνθρωπος Μαρίκα".

Από την πρώτη στιγμή γίνεται σαφές στο βιβλίο του Σερέφα, δεινού χρήστη της συγγραφικής πένας, ότι η Λογοτεχνία κρατά σταθερά το προβάδισμα έναντι της Ιστορίας. Τίποτε στο βιβλίο αυτό δεν είναι συμβατικό, συνηθισμένο, αλλά, αντίθετα, ο συγγραφέας καταφέρνει σχεδόν σε κάθε σελίδα να εντυπωσιάσει τον αναγνώστη πότε με τα τερτίπια της γλώσσας που χρησιμοποιεί, με τα ιδιώματα, πολλές φορές, της εποχής της, πότε με τον αυθορμητισμό του, πότε με την επίκληση στο συναίσθημα και πότε με τους ευφάνταστους αφηγηματικούς τρόπους του, οι οποίοι περιλαμβάνουν από συνέντευξη του αφηγητή με την Μαρίκα μέχρι εσωτερικούς μονολόγους, διαλόγους και παράθεση αληθινών μαρτυριών της εποχής και αυτούσιων συνταγών. Οι τίτλοι και τα αποσπάσματα από τα τραγούδια της δίνουν, επίσης, πολλές φορές το παρόν στις σελίδες του βιβλίου.

Η αρμενικής καταγωγής Μαρίκα Νίνου, της οποίας το αληθινό όνομα ήταν Ευαγγελία Αταμιάν, γεννήθηκε το 1922 πάνω στο καράβι που μετέφερε τη μητέρα της μακριά από τη φλεγόμενη πόλη. Έκτοτε εγκαταστάθηκε στην Κοκκινιά με τη μητέρα και τα αδέλφια της και ήδη από τα παιδικά της χρόνια έδειξε το μεγάλο φωνητικό ταλέντο της. Μετά από τον χωρισμό με τον, επίσης αρμενικής καταγωγής σύζυγό της, το άστρο της θα λάμψει στην Αθήνα με αποκορύφωμα τις αρχές της δεκαετίας του '50.

Ο Σερέφας απαριθμεί όλους τους σταθμούς στη ζωή της μεγάλης Κυρίας του ρεμπέτικου τραγουδιού, από το ιδιότυπο περιβάλλον όπου γεννήθηκε μέχρι τη γνωριμία της με τον Μανώλη Χιώτη και τον Βασίλη Τσιτσάνη. Ιδιαίτερο αφηγηματικό βάρος δίνεται στο έτος 1951, το έτος της μέγιστης ακμής της και έτος, συγχρόνως, του πολέμου της Κορέας. Έκτοτε η επάρατη νόσος θα την ωθήσει να ταξιδέψει στην Αμερική. Θα είναι όμως πολύ αργά γι' αυτήν και θα επιστρέψει για να αφήσει στα πάτρια εδάφη την τελευταία της πνοή.

Μπορεί το βιβλίο να εστιάζει στον άνθρωπο Μαρίκα και να κερδίζει τις εντυπώσεις χάρη στην ιδιαίτερη πένα του Σερέφα, φωτίζει παράλληλα, όμως και μια ολόκληρη εποχή και, πάνω απ' όλα, την Ελλάδα του ρεμπέτικου στον Μεσοπόλεμο και στα πρώτα χρόνια μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Βιογραφία λοιπόν, Ιστορία, μα πάνω απ' όλα Λογοτεχνία θα βρει ο αναγνώστης στον "Άνθρωπο Μαρίκα".

Λένα Διβάνη, Ονειρεύτηκα τη Διδώ, εκδ. Πατάκη, 2022, σελ. 372

 

https://www.patakis.gr/product/656977/vivlia-viografies--ntokoumenta-viografies-autoviografies/Oneireuthka-th-Dido/

Μία πρωτότυπη και άκρως ενδιαφέρουσα βιογραφία της λογοτέχνιδας  Διδώς Σωτηρίου υπογράφει η Λένα Διβάνη υπό τον εξίσου ευφάνταστο τίτλο "Ονειρεύτηκα τη Διδώ".

Πρόκειται, το δίχως άλλο, για μία βιογραφία έξω από τα συνηθισμένα. Η συγγραφέας εξηγεί για ποιον λόγο καταπιάστηκε με τη συγγραφή της συγκεκριμένης βιογραφίας και αυτό κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Η Διβάνη διατηρούσε πάντα μία ιδιαίτερη σχέση, απ' ότι φαίνεται, με τη Διδώ Σωτηρίου και ένα όνειρο υπήρξε η αφορμή προκειμένου να γράψει κάτι που πάντα ήθελε: τη βιογραφία της Διδώς υπό μορφή μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας συνέντευξης σε διαλογική μορφή.

Η συγγραφέας δεν βάζει τη Διδώ να αφηγείται μόνη της τον πολυτάραχο βίο της σε πρώτο πρόσωπο, αλλά, πέρα από τις συνήθεις βιογραφίες, να συζητά και να συνομιλεί μαζί της, με την ίδια, δηλαδή, τη συγγραφέα, ανταλλάσσοντας απόψεις για τα πάντα και κρίνοντας τα γεγονότα της ζωής της. Αυτό αποτελεί από μόνο του μία πού πρωτότυπη αφηγηματικά τεχνική και έναν πολύ καλό λόγο για να διαβάσει κάποιος το βιβλίο. Οι άλλοι λόγοι γι' αυτό είναι το μεγάλο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η ζωή μιας τόσο μεγάλης προσωπικότητας όσο η Διδώ Σωτηρίου, αλλά και η ρέουσα πένα της Διβάνη.

Η Διδώ μας εξηγεί αρχικά, για ποιον λόγο δεν έγραψε ποτέ η ίδια την αυτοβιογραφία της. Κατόπιν, πιάνει το νήμα για την αφήγηση της ζωής της από τα παιδικά της χρόνια στο Αϊβαλί και τη μετακόμισή της στην πιο κοσμοπολίτικη Σμύρνη, λίγα μόλις χρόνια πριν από την Καταστροφή. Η Διβάνη, συχνά υπό την ιδιότητα του ιστορικού, κάνει τον "Δικηγόρο του Διαβόλου" με τις ερωτήσεις που θέτει στη Διδώ και την ωθεί να ξεγυμνώσει τον εαυτό της στους αναγνώστες της. Η υιοθεσία της από τη θεία της, η υποτιθέμενη ασχήμια της, η αριστερίζουσα ιδεολογία της, η ένταξή της στο ΚΚΕ, η σχέση της με τη Λογοτεχνία και τη γραφή και ο αντιφατικός και εκρηκτικός πολλές φορές χαρακτήρας της, όλα παρουσιάζονται εδώ υπό το διεισδυτικό βλέμμα της ίδιας και με την παρότρυνση της Διβάνη να μαρτυρήσει την πάσα αλήθεια για τα αμφιλεγόμενα γεγονότα του βίου της.

Μαζί με τον βίο της Διδώς, ο αναγνώστης θα περιηγηθεί σε όλα τα σημαντικά γεγονότα του εικοστού αιώνα: τη Μικρασιατική Καταστροφή, τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, την Κατοχή και την Αντίσταση, τη δίκη και την εκτέλεση του Μπελογιάννη, τις διώξεις των αριστερών μεταπολεμικά και τη Χούντα των Συνταγματαρχών.

Πλάι στη Διδώ, τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στη ζωή της είναι η αριστερή αγωνίστρια αδελφή της Έλλη Παππά, ο τσιγκούνης καπιταλιστής θείος, ο αγαπημένος και ανεκτικός της σύζυγος Πλάτωνας, αλλά και μεγάλες προσωπικότητες της εποχής, αριστεροί διανοούμενοι, καλλιτέχνες και άνθρωποι των γραμμάτων θα παρελάσουν και αυτοί από τις σελίδες του βιβλίου.

Εν κατακλείδι, το "Ονειρεύτηκα τη Διδώ" είναι η πιο παιχνιδιάρικη βιογραφία που έχουμε διαβάσει ποτέ!

Πασχάλης Κατσίκας, Το κοιμώμενο τσίρκο, Αθήνα, 2021, σελ.62

 Μετά από τα "Ρετάλια" και τα "Τεταρτημόρια", η τρίτη ποιητική συλλογή του Πασχάλη Κατσίκα έχει τον τίτλο "Το κοιμώμενο τσίρκο"| και αποτελεί μία κραυγή αγωνίας, αλλά και επιτίμησης για τον λήθαργο στον οποίο βυθίζουν τον κόσμο σήμερα το ΜΜΕ.

Ο Κατσίκας βλέπει τα πάντα με διάθεση επικριτική και στηλιτεύει εντέχνως τα κακώς κείμενα μέσα από καλοδουλεμένες ποιητικές αλληγορίες. Καταλήγει στο αξίωμα ότι ένας λαός κυβερνιέται τελικά από τους ηγέτες που του αξίζουν. Θρηνεί για την απουσία ένδοξων ηγετών τη σήμερον ημέρα στο ποίημά του με τίτλο "Χάθηκαν οι γίγαντες".   Και όσο για την τάση  της φαγωμάρας μας, που μας χαρακτηρίζει ως φυλή από αρχαιοτάτων χρόνων, τη θεωρεί δεδομένη ακόμη και σήμερα και εκφράζει την ελπίδα της, έστω και καθυστερημένης συμφιλίωσης στο ποίημα "Μέλι και γάλα".

Δεν διστάζει να εκφέρει κρίσεις και για το σινάφι του:

"Όταν πια πάρουν τη μεγάλη απόφαση 

να αφεθούν στην αγκαλιά του γαλάζιου

 τραγουδώντας από τον βυθό του παρελθόντος γητεύουν για πάντα

 όσους περιπλανιούνται ακόμα στη γη".

Οι επιρροές και οι εμπνεύσεις του αντλούνται, στη συγκεκριμένη συλλογή, από τα πεδία της Επιστήμης, ιδιαίτερα της Βιολογίας, της Λογοτεχνίας, της Μυθολογίας, αλλά και της Ιστορίας και της σύγχρονης καθημερινότητας. Ούτε το σημερινό σύστημα υγείας δεν θα μείνει στο απυρόβλητο από την κριτική διάθεση του ποιητή που μας καλεί, πάνω απ' όλα, να σκεφτόμαστε, να μην δεχόμαστε άκριτα όσα μας σερβίρουν και να μην αφήσουμε την ευκαιρία της ζωής να πάει χαμένη.

Για πολλούς-στους οποίους συγκαταλέγομαι και εγώ-το κορυφαίο και πιο συγκλονιστικό ποίημα της συλλογής θα είναι το δίχως άλλο"Οι Θερμοπύλες του Μπίργκεναου", ένας φόρος τιμής στους Ελληνοεβραίους που σκοτώθηκαν στο γερμανικό κολαστήριο του Άουσβιτς.

Αίσθημα νοσταλγίας και απαισιοδοξίας, καταδίκη της συνήθειας, των στείρων κοινωνικών κανόνων και των ευπρεπισμών, της πολλής δουλειάς που δεν μας αφήνει χρόνο για την ίδια τη ζωή, αλλά και τάση ενδοσκόπησης, κριτικής και αυτοκριτικής, όλα αυτά χαρακτηρίζουν το "Κοιμώμενο τσίρκο". 

"Ένα μπουλούκι ο κόσμος 

απέραντο 

τσίρκο ο πλανήτης 

δίχως χορογραφία

 από τη γέννηση στον θάνατο".

Όλα αυτά με μια γλώσσα μεστή, καλοδουλεμένη και ρυθμική και με την διεισδυτική ματιά στα σύγχρονα προβλήματα που μονάχα ένας ποιητής μπορεί να έχει. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί, ότι ένα εξαιρετικά χρήσιμο επεξηγηματικό αλφαβητάριο όρων υπάρχει στο τέλος της συλλογής για όσους χρειαστούν διευκρινήσεις για ορισμένους από τους όρους που συαντώνται στα ποιήματα.

Veronique Ovalde, Κανένας δεν φοβάται εκείνους που χαμογελούν, εκδ. Gema, 2021, σελ.457

 

Ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο με χαρακτηριστικά πλοκής, ατμόσφαιρα, εξώφυλλο και τίτλο που παραπέμπουν σε θρίλερ, είναι το "Κανένας δεν φοβάται εκείνους που χαμογελούν" της Γαλλίδας μυθιστοριογράφου Βερονίκ Οβαλντέ. 

Τα φαινόμενα όμως απατούν, για άλλα μία φορά, καθώς το βιβλίο αυτό, μολονότι διατηρεί κάποια χαρακτηριστικά ενός βιβλίου τύπου θρίλερ, αποδεικνύεται, εν τέλει, ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα αγωνίας και μυστηρίου με περίτεχνη πλοκή και έξυπνες αφηγηματικές τεχνικές.

Η αυλαία του βιβλίου ανοίγει με την εικόνα μιας βιαστικής, όσο και μυστηριώδους φυγής. Η Γκλόρια, μία μητέρα χωρίς σύζυγο, παίρνει άρον άρον τις κόρες της, Στέλα και Λου, από το σχολείο τους, στον μεσογειακό γαλλικό Νότο και τις φυγαδεύει στο μακρινό δάσος του Κάιζερχαϊμ της Αλσατίας, σε ένα εξοχικό όπου περνούσε τα παιδικά της χρόνια. Γιατί άραγε; Από τι προσπαθεί να ξεφύγει η τρομαγμένη γυναίκα;

Η συγγραφέας αποφεύγει εντέχνως να μας εξηγήσει το γιατί. Απεναντίας, αντί γι' αυτό, αρχίζει μία αναδρομή στο παρελθόν της Γκλόρια προκειμένου να φτάσει σταδιακά στον λόγο της φυγής. Δεν υπάρχει όμως καμία βιασύνη από μέρους της γι' αυτό. Έτσι υπάρχει χρόνος για να κορυφωθεί η αγωνία του αναγνώστη και να εκτιναχθεί στο ζενίθ η περιέργειά του.

Η αναδρομή αρχίζει από τα παιδικά χρόνια της Γκλόρια, από την περίπλοκη σχέση με το πατέρα της, ο οποίος δεν συνήλθε ποτέ από το τραύμα που του δημιουργήθηκε όταν η γυναίκα του- και μητέρα της Γκλόρια-αποφάσισε να εγκαταλείψει σύζυγο και κόρη και να εξαφανιστεί από προσώπου γης κυριολεκτικά εν μία νυκτί.

Έκτοτε ο πατέρας της δουλεύει μόνος του στο μπαρ η Αντίσταση που είχαν δημιουργήσει με τη γυναίκα του, έως ότου αυτός αφήσει την τελευταία του πνοή και αφήσει την κόρη του στην κηδεμονία ενός φίλου.

Ακολουθεί η γνωριμία της νεαρής Γκλόρια με τον Σαμουέλ, τον μελλοντικό πατέρα των κοριτσιών. Το κλειδί του μυστηρίου όμως, ή μάλλον της μυστηρώδους φυγής που λαμβάνει χρόνια αρκετά χρόνια μετά, φαίνεται πως το κρατάει ένας δικηγόρος ονόματι Πιέτρο Σαντινί.

Η Οβαλντέ ακολουθεί μία γραμμική μεν αφήγηση, δημιουργώντας όμως συγχρόνως, ένα ατέρμονο παιχνίδι μεταξύ παρελθόντος και παρόντος στις σελίδες του βιβλίου της. Η αφήγηση μεταπηδά, δηλαδή, διαρκώς από το παρελθόν της Γκλόρια στο παρόν της στο Κάιζερχαϊμ με τις κόρες της, έως ότου οι δύο αφηγήσεις τελικά ενωθούν και το μυστήριο λυθεί, λίγες μονάχα σελίδες πριν από το δραματικό φινάλε.

Η Οβαλντέ δεν αφήνει αναπάντητα ερωτήματα, αλλά δημιουργεί μία μοναδική ατμόσφαιρα μυστηρίου που υποβάλει τον αναγνώστη. Αυτός έχει μονίμως την αίσθηση ότι κάτι υπερφυσικό ελλοχεύει μέσα στις σελίδες του βιβλίου και στο πυκνό δάσος του Κάιζερχαϊμ, χωρίς όμως, τελικά, να περιλαμβάνει η λύση του μυστηρίου οποιοδήποτε υπερφυσικό ή παράλογο γεγονός. Σε αυτό ακριβώς το γεγονός έγκειται και η πρωτοτυπία και η γοητεία του βιβλίου.

Η λύση και η εξήγηση θα είναι για άλλη μία φορά ο ίδιος ο άνθρωπος, ο αλλοπρόσαλλος, πολλές φορές, ψυχισμός του, και όσα είναι ικανός τελικά να κάνει. Διότι, όλα τα πράγματα, εν τέλει, διαθέτουν μία ευλογοφανή εξήγηση και υπόκεινται σε ένα σχέδιο. Αυτό ακριβώς το συμπαντικό σχέδιο καλείται να αποκωδικοποιήσει ο άνθρωπος κι "...αν δεν γίνει έτσι, αν το συμπαντικό σχέδιο μείνει ακατονόητο, ε λοιπόν, θα μείνουμε απαλά και ακροβατώντας σκυμμένοι πάνω από την αναπαραγωγή των λεπτομερειών, γιατί, από τη στιγμή που έχουμε επιλέξει τη σιωπή, βλέπουμε καλύτερα- αυτό είναι σίγουρο- και σταματάμε να αποδίδουμε στα πράγματα μεγαλύτερη έκταση και βαρύτητα από εκείνη που βαθιά μέσα τους κρύβουν".

Monica Gutierrez, Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων, εκδ. Μεταίχμιο, 2021, μετ. Κ. Ταβουλάρη, σελ.284

 https://www.metaixmio.gr/el/products/%CF%84%CE%BF-%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%80%CF%89%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%81%CF%89%CE%BD-%CE%B8%CE%B1%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%84%CF%89%CE%BD

 Είναι άραγε δυνατόν ένα μικρό βιβλιοπωλείο να σου αλλάξει τη ζωή; Γίνεται να βρει κάποιος το νόημα της ζωής μέσα από τη Λογοτεχνία; Αυτό υποστηρίζει η Ισπανίδα συγγραφέας Monica Gutierrez στο βιβλίο της "Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων".

Το συγκεκριμένο βιβλίο ήταν το εκδοτικό φαινόμενο στην Ισπανία κατά τη διάρκεια της καραντίνας κι αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς πρόκειται για ένα από τα πιο αισιόδοξα και feelgood μυθιστορήματα που έχουν εκδοθεί τελευταία. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν μυθιστορήματα όπως "Το μικρό παριζιάνικο βιβλιοπωλείο", "Η γυναίκα της βιβλιοθήκης" και το "Το πράσινο σημειωματάριο", μυθιστορήματα που δίνουν βάση στις ανθρώπινες σχέσεις και στη σχέση του ανθρώπου με την ανάγνωση και τα βιβλία.

Μια νεαρή αρχαιολόγος από τη Βαρκελώνη, η Άγκνες, βρίσκεται στο Λονδίνο και ψάχνει δουλειά στον τομέα της. Σχεδόν από καθαρή τύχη θα βρεθεί να δουλεύει στο βιβλιοπωλείο του ιδιόρρυθμου κυρίου Λίβινγκστον (απογόνου του διάσημου εξερευνητή), ένα γεγονός το οποίο θα αλλάξει μια για πάντα τη ζωή της, αφού το Moonlight Books δεν είναι ένα οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο. Σήμα κατατεθέν του είναι οι αλλόκοτοι πελάτες. Έως ότου θα συμβεί το απρόβλεπτο: ένα από τα πλέον πολύτιμα βιβλία του καταστήματος, το προσωπικό ημερολόγιο του εξερευνητή Λίβινγκστον θα εξαφανιστεί μυστηριωδώς κάνοντας κυριολεκτικά άνω κάτω τη ζωή ολονών.

Ό,τι αξίζει στο βιβλίο είναι περισσότερο η λογοτεχνική ατμόσφαιρα που κατορθώνει να δημιουργήσει η συγγραφέας, πολλές φορές παραθέτοντας ολόκληρα αποσπάσματα από κλασικά λογοτεχνικά βιβλία στη θέση των διαλόγων, και η απεικόνιση των πολύ διαφορετικών μεταξύ τους ανθρώπινων χαρακτήρας. Ο έρωτας δίνει βέβαια το παρόν, χωρίς να παίρνει πότε όμως την σκυτάλη του πρωταγωνιστή από τα ίδια τα βιβλία.Ιδίως ο μικρός πρωταγωνιστής Όλιβερ Τουίστ,-φυσικά το όνομα δεν είναι τυχαίο- το χαρισματικό παιδί που λατρεύει την αστρονομία και συχνάζει στο βιβλιοπωλείο, είναι σκέτη απόλαυση για τους αναγνώστες, το ίδιο και ο όμορφος επιθεωρητής Τζον Λόκγουντ, η εκδότρια ερωμένη του βιβλιοπώλη και η Τζασμίν, η συγκάτοικος της Άγκνες.

Η άλλη παράμετρος που δημιουργεί την κατάλληλη λογοτεχνική ατμόσφαιρα στο βιβλίο, είναι η περιγραφή του ίδιου του βιβλιοπωλείου, ένα μέρος με ρετρό διακόσμηση, έναν ρομαντικό φεγγίτη και μία μεγάλη ξύλινη σκάλα, με δυο λόγια ένα μέρος ζεστό, άκρως κατάλληλο για λογοτεχνικές συζητήσεις και αναζητήσεις.

Ένα αισιόδοξο, τρυφερό και ευχάριστο ανάγνωσμα είναι, εν κατακλείδι, "Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων", ένα μέρος όπου όλα τα όνειρα γίνονται αληθινά φτάνει μόνο να το πιστεύουμε και να απολαμβάνουμε τη διαδρομή.