Thomas Hardy,Ιστορίες από το Ουέσσεξ, εκδ. Ροές

 

Ο Τόμας Χάρντυ θεωρείται πλέον κλασικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Βρετανία το 1840 και πέθανε το 1928. Ποιητής, διηγηματογράφος και μυθιστοριογράφος, ο Χάρντυ συγκαταλέγεται στους εκπροσώπους του νατουραλισμού, γνωστός χάρη στις ποιητικές και βουκολικές περιγραφές του για τη φύσης του Ουέσσεξ της Βρετανίας, εκεί όπου διαδραματίζεται, δηλαδή, το μεγαλύτερο μέρος του έργου του.

 

Η ανθολογία των διηγημάτων του «Ιστορίες από το Ουέσσεξ», ένα από τα πιο αξιόλογα έργα του, δεν διαφέρει από τα υπόλοιπα πονήματά του ως προς τη θεματική και τον τόπο όπου διαδραματίζεται η αφήγηση. Παρ’ όλο που πρόκειται για διηγήματα, φαίνεται και εδώ ξεκάθαρα ότι υπερτερεί, πολλές φορές, η ιδιότητα του Χάρντυ ως ποιητής. Και η αλήθεια είναι ότι δύσκολα θα συναντήσουμε τέτοιες ποιητικές και γλαφυρές περιγραφές φυσικού τοπίου σε έργα άλλων λογοτεχνών, ιδίως πεζογράφων. Αυτό ακριβώς είναι και το δυνατό σημείο των διηγημάτων του Χάρντυ, μαζί με το γεγονός ότι τα διηγήματα αυτά προσφέρουν στον αναγνώστη μία πολύ καλή ματιά στη ζωή της υπαίθρου στη Μεγάλη Βρετανία στα τέλη του 19^ου αιώνα.

 

Στη συγκεκριμένη ανθολογία περιλαμβάνεται ένας πρόλογος γραμμένος από τη μεγάλη συγγραφέα Βιρτζίνια Γουλφ, η οποία θεωρεί τον Χάρντυ ως τον σημαντικότερο τραγικό Άγγλο συγγραφέα της εποχής του. Η ματιά της Βιρτζίνια στο έργο του συναδέλφου της είναι, όμως, καθ’ όλα αντικειμενική, όπως φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμα:

 

 «Οι Ιστορίες του Ουέσσεξ δεν είναι ένα βιβλίο- είναι πολλά. Καλύπτουν θέματα αμέτρητα. Αναπόφευκτα είναι γεμάτα ατέλειες- κάποια από τα διηγήματα αποτυχημένα και άλλα επιδεικνύουν  μόνο την εσφαλμένη πλευρά της ιδιοφυΐας του δημιουργού τους. Αναμφίβολα όμως, όταν τους παραδοθούμε, όταν καταλήξουμε να αξιολογήσουμε την εντύπωση του όλου,  η επίδραση είναι επιβλητική, ικανοποιητική. Έχουμε απελευθερωθεί από το άκαμπτο και το ασήμαντο που η ζωή μας επιβάλλει. Η φαντασία μας έχει οξυνθεί , έχει ενισχυθεί. Το χιούμορ μας εκφράζεται με  γέλιο εκρηκτικό. Πίνουμε από τα βάθη της γήινης ομορφιάς».

 

Πράγματι, τα περισσότερα από τα διηγήματα του Χάρντυ διαθέτουν, εκτός από μαγευτικές φυσικές περιγραφές, και κάποια δόση χιούμορ. Οι διάλογοι των χαρακτήρων είναι γλαφυροί και  καθ’ όλα αληθοφανείς και η υπόθεση των διηγημάτων ευφάνταστη και, πολλές φορές, πρωτότυπη.

 

Στο τέλος του βιβλίου, το επίμετρο σχολιασμού των διηγημάτων υπογράφει ο  Desmond Hawkins, συγγραφέας, εκδότης και ραδιοφωνικός παραγωγός. Ο Χάρντυ, όπως μας λέει λοιπόν και ο Hawkins, μιλάει για ανθρώπους και μέρη εξαιρετικά οικεία στον ίδιο. Θεματικά, τα διηγήματά του μιλούν για μουσικούς και βοσκούς, για γυναίκες της υπαίθρου, για τον έρωτα, τον χορό, τη φιλία, το τραγούδι, τον γάμο και τον θάνατο. Και για άλλα πολλά. Ο ίδιος ο Χάρντυ καταθέτει σε μια επιστολή του ότι όλες οι ιστορίες που αφηγείται πρέπει να διαθέτουν κάτι το εξαιρετικό προκειμένου να της αφηγηθεί. Πράγματι, οι ιστορίες του έχουν όλες κάτι το ασυνήθιστο. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, αλλά και για την εξαίσια πένα του συγγραφέα, αξίζει να τις διαβάσουμε.

Λίνα Βαλετοπούλου, Κλουαζονέ, εκδ. Βακχικόν

 

Κλουαζονέ αποκαλούνται τα πολύχρωμα εκείνα βάζα που θυμόμαστε-όσοι είμαστε άνω των σαράντα-να βλέπουμε ως παιδιά στα σπίτια των γιαγιάδων μας. Στο μυαλό μας θα είναι πάντα χαραγμένα ως αντικείμενα των γιαγιάδων και ως διακοσμητικά σπιτιών σε παλαιότερες εποχές. Σήμερα, μονάχα στα σπίτια των ηλικιωμένων υπάρχει περίπτωση να αντικρίσει κάποιος ένα κλουαζονέ βάζο.

 

Ένα τέτοιο κλουαζονέ βάζο έγινε η αφορμή για τη Χάρις, την πρωταγωνίστρια του βιβλίου, για να αρχίσει μία ενδιαφέρουσα αναδρομή στα χρόνια της νιότης και της παιδικότητάς της, στη δεκαετία, δηλαδή του 1980.  Η αναδρομή αυτή γίνεται ενώσω η Χάρις βρίσκεται ξαπλωμένη στο κρεβάτι του χειρουργείου και μεταφέρεται νοερά σε ένα αποτεφρωτήριο. Πρωτότυπη ιδέα, αναμφίβολα, για να αποτελέσει τη μαγιά για την κατασκευή ενός μικρού μυθιστορήματος. Αυτό όμως ακριβώς κάνει η μουσικός και συγγραφέας από τον Βόλο Βέτα Βαλετοπούλου στην πρώτη αυτή μυθιστορηματική συγγραφική της προσπάθεια. Μέχρι τώρα, η εκπαιδευτικός και σολίστ του πιάνου συγγραφέας, είχε ασχοληθεί με τη συγγραφή διηγημάτων, ενώ είναι επίσης κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στον τομέα της Δημιουργικής Γραφής.

 

Πέρα, επομένως, από την καθαρά υπερρεαλιστική αυτή πινελιά σχετικά με τις συνθήκες έναρξης ετούτης της αναδρομής μνήμης στην οποία προβαίνει  η Χάρις, η όλη αναδρομή και οι αναμνήσεις της είναι καθ’ όλα ανθρώπινες και απολύτως ρεαλιστικές. Πρόκειται για αναμνήσεις που θα μπορούσε να έχει ο καθένας από εμάς εφόσον έχει ζήσει από κοντά τη δεκαετία του 1980. Οι πανελλήνιες, η ΕΒΓΑ της γειτονιάς, τα γαλλικά, ο Σούπερμαν, η Γλυκερία, η γιορτή του κρασιού, το πιάνο, τα ωδεία, τα καφέ σαντάν, η μουσική ντίσκο, τα γράμματα, ο Μάικλ Τζάκσον, όλα αυτά και πολλά άλλα, αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής την οποία αναβιώνει έξοχα η Βαλετοπούλου στο βιβλίο της. Όλα αυτά μας οδηγούν στο συμπέρασμα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Χάρις του βιβλίου τελείωσε το Κλασικό Λύκειο όπως ακριβώς και η συγγραφέας, ότι η Βαλετοπούλου έχει εντάξει και πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία στο μυθιστόρημά της.

 

Οι δύο παιδικοί φίλοι της Χάρις, ο Αιμίλιος και ο επονομαζόμενος «Παγκανίνι», ο βιολιστής από το ωδείο κατέχουν κεντρικό ρόλο στην αφήγηση του βιβλίου, όπως και η οικογένεια της Χάρις και το μείζον γεγονός στη ζωή ενός εφήβου τότε, αλλά και σήμερα: οι Πανελλήνιες Εξετάσεις.

 

Οι αναμνήσεις της Χάρις ακολουθούν ανάποδη χρονολογική σειρά, από τις πιο πρόσφατες σταδιακά μεταβαίνει στις πιο παλιές, στις πιο παιδικές. Όταν όμως θα τελειώσει η χειρουργική επέμβασή της και θα επισκεφθεί το αποτεφρωτήριο, τότε η Χάρις έκπληκτη θα διαπιστώσει ότι τα πρόσωπα που συνάντησε εκεί  την πρώτη φορά στην πραγματικότητα δεν πήγαν ποτέ εκεί… Και έτσι, λοιπόν, το μυθιστόρημα αυτό της μνήμης, τελειώνει έτσι ακριβώς όπως άρχισε: με μία δυνατή υπερρεαλιστική πινελιά.

Κύπρος, 1974-2024, Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή, εκδ. Ελληνοεκδοτική

 

Το Κυπριακό αποτελεί ακόμη, πενήντα χρόνια μετά, μία χαίνουσα πληγή για τη χώρα μας. Οι μαρτυρίες των επιζώντων εξακολουθούν να συγκινούν μέχρι σήμερα, τα ερωτηματικά παραμένουν πολλά και οι ερμηνείες των ιστορικών για τα γεγονότα πολλές φορές αντικρουόμενες.

Πλήθος βιβλίων, καθαρά ιστορικών, αλλά και ιστορικών μυθιστορημάτων έχει γραφτεί για τα τραγικά εκείνα γεγονότα του θέρους του 1974 στην πεντηκονταετία που μεσολάβησε μέχρι σήμερα. Το παρόν πόνημα όμως δεν μοιάζει με τα προηγούμενα, αφού σε αυτό περιλαμβάνονται τριάντα διηγήματα που γράφτηκαν με αφορμή την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Την επιμέλεια του τόμου έκανε, για άλλη μία φορά ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, ενώ το βιβλίο αυτό φαίνεται ότι αποτελεί τη "συνέχεια", κατά κάποιον τρόπο κι άλλων βιβλίων με διηγήματα από την Ελληνοεκδοτική που αφορούν τις χαμένες πατρίδες, όπως η συλλογή διηγημάτων για τη Σμύρνη που εκδόθηκε σχετικά πρόσφατα.

Οι περισσότεροι από τους συγγραφείς του τόμου έλκουν την καταγωγή τους από την Κύπρο. Επομένως, κάποια από τα διηγήματα του τόμου περιλαμβάνουν και αφηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων. Πολλά από αυτά αφηγούνται από την πλευρά των απλών, καθημερινών ανθρώπων που έζησαν από κοντά την εισβολή τα γεγονότα με αρκετή ακρίβεια. Οι αγνοούμενοι, το δράμα των προσφύγων και οι πρώην αγαπημένοι γείτονες που μετατράπηκαν σε εχθρούς εν μία νυκτί. 

Άλλα διηγήματα "παρακολουθούν" τα γεγονότα με κάποια χρονική απόσταση και οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν σε αυτά βλέπουν τα τραγικά συμβάντα με την εκ των υστέρων γνώση που έχουν αποκομίσει οι άνθρωποι του σήμερα. Σε κάθε περίπτωση η ποικιλία αυτή αποτελεί το δυνατό σημείο του βιβλίου.

Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι αντί για πρόλογο, τη φορά αυτή συμπεριλήφθη στην έκδοση ένα σύντομο, μα διαφωτιστικότατο ιστορικό σημείωμα το οποίο υπογράφει ο Ελληνοκύπριος πολιτικός Τάκης Χατζηδημητρίου. Οπωσδήποτε η ανάγνωσή του προσφέρει τις απαραίτητες πληροφορίες τις οποίες ενδεχομένως θα αναζητούσαν οι αναγνώστες σχετικά με το θέμα.

 

Άννα Γαλανού, Ζωές απέναντι, εκδ. Διόπτρα

 

Η πολυγραφότατη και αγαπημένη Κρητικιά συγγραφέας Άννα Γαλανού επιστρέφει στον αναγνωστικό στίβο με ένα κοινωνικό μυθιστόρημα για τη γυναικεία κακοποίηση, το οποίο τιτλοφορείται "Ζωές απέναντι".

Η γυναικεία κακοποίηση, σεξουαλική, σωματική, αλλά και ψυχολογική, έχει γνωρίσει, δυστυχώς, έξαρση μετά από την πρόσφατη πανδημία του κορονοϊού. Όλο και περισσότερες γυναίκες ξεγελιούνται από το φαινομενικά φιλήσυχο και θελκτικό προφίλ ορισμένων ανδρών με ψυχασθένειες, τους παντρεύονται ή συγκατοικούν μαζί τους με ολέθρια αποτελέσματα για τη δική τους ψυχική υγεία και πολλές φορές, αδυναμία αντίδρασης. 

Παρόμοια είναι  και η περίπτωση της Βέρας, της Ευδοκίας, της Ελένης και της Στέλλας από το βιβλίο, γυναίκες που ξεγελάστηκαν από το φαινομενικά αθώο προφίλ ενός άντρα, ο οποίος τελικά τις κατέστρεψε. Υπάρχει άραγε δικαιοσύνη; Πώς μπορεί μία γυναίκα να γνωρίσει εγκαίρως έναν τέτοιον άντρα και να φύγει μακριά του; Πώς μπορεί να προστατευτεί από έναν βίαιο πατέρα, σύζυγο ή αδελφό;

Η Γαλανού, βασισμένη σε αληθινές μαρτυρίες γυναικών  που υπέφεραν κάποιου είδους κακοποίηση σε αντρικά χέρια, παρουσιάζει στο βιβλίο της τις ιστορίες τριών γυναικών, τρεις ιστορίες που συναντιούνται και πλαισιώνονται και από άλλες τρεις δευτεραγωνίστριες γυναίκες. Η ονειροπόλα Βέρα που θέλει να γίνει γιατρός και μένει με τη γιαγιά της είναι η μία, η άτυχη Ρεβέκκα που μένει ορφανή από την τρυφερή ηλικία των δέκα χρόνων της είναι η άλλη, ενώ η τρίτη είναι η Στέλλα, μια γυναίκα στην οποία η ζωή δεν φέρθηκε διόλου γενναιόδωρα και η ίδια θέλησε να βρει την ευτυχία στο πρόσωπο ενός άντρα. Κοντά σε αυτές τις τρεις γυναίκες, η Ευδοκία, η Ελένη και η Μίνα βίωσαν κι αυτές τον δικό τους Γολγοθά. Υπάρχει άραγε νέμεσις για τα δεινά τους;

Η Γαλανού μέσα από μία καταιγιστική καρέ καρέ αφήγηση παρακολουθεί το δράμα των έξι γυναικών και σχηματίζει το προφίλ του δράστη, έτσι ώστε να μας προειδοποιήσει όλες μας για του που καραδοκεί ένας τέτοιος άντρας. Οι περιγραφές της, αρκετά σκαιές πολλές φορές, θα μας κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου προκειμένου να είμαστε υποψιασμένες και να αντιδράσουμε εγκαίρως.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για μία ακόμη καλογραμμένη ιστορία βγαλμένη μέσα από την ίδια τη ζωή και μεταφερμένη σαν μυθιστόρημα από τη συγγραφέα που μας έχει προσφέρει πολλές συγκλονιστικές αναγνωστικές στιγμές.

Τhe Trivialist-Από τον βασιλιά θάνατο στον βασιλιά ήλιο, εκδ. Διόπτρα

 

Επιτέλους και ένα βιβλίο για την άγνωστη σε εμάς ευρωπαϊκή ιστορία

 

Το ελληνικό αναγνωστικό κοινό έχει μυηθεί επαρκώς κατά τα τελευταία χρόνια στην ανάγνωση βιβλίων εκλαϊκευμένης ιστορίας, βιβλία με ανάλαφρο συγγραφικό ύφος και απαλλαγμένα από επιστημονικές κουραστικές παραπομπές, αλλά με έγκυρο και επιστημονικά τεκμηριωμένο περιεχόμενο. Στην εν λόγω κατηγορία ανήκει και το βιβλίο «Από τον βασιλιά θάνατο στον βασιλιά ήλιο» των εκδόσεων Διόπτρα, το οποίο υπογράφει ο ειδικευμένος στον ευρωπαϊκό πολιτισμό συγγραφέας και πολιτικός επιστήμονας από την ακριτική Αλεξανδρούπολη με το ψευδώνυμο The Trivialist.

Το πιο σημαντικό για το εν λόγω βιβλίο είναι, πρωτίστως, το γεγονός ότι επιτέλους εκδίδεται στη χώρα μας ένα βιβλίο το οποίο μπορεί να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες, όχι μόνο ενήλικες, αλλά και εφήβους, και αφορά όχι τα χιλιοειπωμένα γεγονότα της δικής μας ελληνικής ιστορίας-για τα οποία διατίθεται αρκετά μεγάλη εκλαϊκευμένη και έγκυρη ιστοριογραφία, αλλά τα γεγονότα της ευρωπαϊκής ηπείρου από το τον ύστερο μεσαίωνα ως τον Διαφωτισμό και την εκβιομηχάνιση.

Η αλήθεια είναι ότι, δυστυχώς, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο διδάσκεται σήμερα η Ιστορία στα σχολεία μας- με γνώμονα συχνά την αποστήθιση και όχι την εμβάθυνση και την κατανόηση των γεγονότων και σχεδόν εξολοκλήρου για γεγονότα μονάχα της Ελληνικής Ιστορίας- οι περισσότεροι Έλληνες έχουν ελλιπείς ιστορικές γνώσεις και αυτό ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ιστορία του υπόλοιπου κόσμου. Ο The Trivialist έρχεται, επομένως, να καλύψει το κενό αυτό προσφέροντας στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τα πιο σημαντικά και συχνά αστεία στιγμιότυπα της ευρωπαϊκής ιστορίας. Να σημειωθεί ότι η γνώση των γεγονότων τόσο της ευρωπαϊκής όσο και της παγκόσμιας ιστορίας είναι εξαιρετικά σημαντική προκειμένου να κατανοήσει ο αναγνώστης με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας.

Τα έντεκα κεφάλαια του βιβλίου του, επομένως, αφηγούνται την ευρωπαϊκή ιστορία με τρόπο ευθύγραμμο χωρίς να στοχεύουν, όμως, να παρουσιάσουν μία πλήρη παρουσίαση όλων των γεγονότων που έλαβαν χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο από τον 14^ο ως τον 18^ο αιώνα. Αντίθετα φιλοδοξούν να εστιάσουν στα πιο σημαντικά από αυτά προκειμένου να εξηγήσουν την έξοδο της Ευρώπης από τον Μεσαίωνα και την είσοδό της στη σύγχρονη εποχή.

Αφετηρία είναι η επιδημία βουβωνικής πανώλης στην Ευρώπη τον 14^ο  αιώνα και οι συνέπειές της. Στη συνεχεία ο συγγραφέας ασχολείται με το φαινόμενο της Ιταλικής Αναγέννησης παρουσιάζοντας τις περιπέτειες για την κατασκευή του τρούλου της Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε από τον Μπρουνελλέσκι, αλλά και στο έργο των Μποτιτσέλι, ντα Βίντσι και Μιχαήλ Άγγελο. Κομβικής σημασίας γεγονότα όπως οι Ανακαλύψεις και τα μεγάλα εξερευνητικά ταξίδια του τέλους του Μεσαίωνα δεν μένουν φυσικά απέξω από τις διηγήσεις του The Trivialist, ούτε και η θρησκευτική Μεταρρύθμιση υπό τον Μαρτίνο Λούθηρο και η αντεπίθεση της Ρώμης. Το διαβόητο Κυνήγι Μαγισσών στην πρώιμη νεωτερική εποχή εξετάζεται ενδελεχώς, όπως και οι περιπέτειες των αστρονόμων οι οποίοι θέλησαν να εκθρονίσουν τη γη μας από το κέντρο του κόσμου. Στον αιώνα του μαργαριταριού, στη μπαρόκ εποχή εξιστορούνται τα έργα και οι ημέρες του πιο σημαντικού, ίσως, μπαρόκ καλλιτέχνη του Κραραβάτζιο, καθώς και οι πολιτικές εξελίξεις στη Μεγάλη Βρετανία την ίδια περίοδο.

Το βιβλίο τελειώνει με την αφήγηση των πεπραγμένων του βασιλιά Ήλιου, του Λουδοβίκου 14^ου και μία σύντομη παρένθεση για τον σεισμό της Λισαβόνας το 1755 και την είσοδο της πολύπαθης ηπείρου μας στον αιώνα του Διαφωτισμού.

Όσοι δεν γνωρίζουν τα περιγραφόμενα γεγονότα θα βρουν το βιβλίο αυτό άκρως διαφωτιστικό, αλλά ακόμη και οι ιστορικοί και οι ειδήμονες θα απολαύσουν την ανάγνωσή του ως μία καλή και διασκεδαστική επανάληψη όσων ήδη γνωρίζουν.

Στάθης Τσατσαλάκης, Ευανθία, εκδ. Πνοή

 

Με αφορμή τη μικρασιατική καταστροφή και τις αφηγήσεις της γιαγιάς του ο συγγραφέας Στάθης Τσατσαλάκης από την Αθήνα μας αφηγείται τον βίο και την πολιτεία της Ευανθίας στο πρώτο του μυθιστόρημα με τον ομώνυμο τίτλο.

 

Η Ευανθία  ήταν μόλις δώδεκα ετών όταν τη βρήκε η μικρασιατική καταστροφή. Χάνει τους πάντες εκεί, τον πατέρα, τη μητέρα και την αδελφή της και η ίδια σώζεται τυχαία από μία πλούσια Ιταλίδα, τη Φραντσέσκα. Η Φραντσέσκα θα σταθεί σαν δεύτερη μάνα για την Ευανθία στη Φλωρεντία. Εκεί θα βρεθεί η άτυχη Ευανθία και θα προσπαθήσει να πάρει από τη ζωή όλα όσα η τελευταία της στέρησε. Η Ευανθία θα μαγευτεί από τη Φλωρεντία του Μεσοπολέμου και θα γνωρίσει πολλές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Μουσολίνι, ο Γκράσι και ο Πικάσο. Θα ταξιδέψει επίσης αρκετά στο πλευρό της Φραντσέσκας και στο τέλος θα αποφασίσει να σπουδάσει νοσηλευτική. Όμως, ένα ακόμα γύρισμα της μοίρας θα της στερήσει αυτή τη χαρά και θα την κάνει να γυρίσει πίσω στην Ανατολή, αυτή τη φορά στη Νάξο, πλάι στον επιζώντα πατέρα της. Η ζωή της εκεί θα είναι δύσκολη, καθώς η Ευανθία θα ασχοληθεί με τη σηροτροφία και θα αναγκαστεί να αφήσει για άλλη μια φορά πίσω τα όνειρά της για να γίνει νοσοκόμα.

 

 Ενώ θα γνωρίσει δύο φορές τον έρωτα, την  πρώτη στην Ιταλία στο πρόσωπο του Τόνι και τη δεύτερη στη Νάξο στο πρόσωπο του Γερμανού γλύπτη Βίλχελμ, τελικά θα βρεθεί παντρεμένη με έναν καπετάνιο του νησιού, ο οποίος όμως θα λείπει διαρκώς από το νησί αφήνοντας την Ευανθία μαζί με την ιδιότροπη πεθερά της που θα την ξεπατώσει στη δουλειά. Μην αντέχοντας τέτοια ζωή θα επιλέξει να βρεθεί στη ναζιστική Γερμανία για να αναζητήσει τον αγαπημένο της. Εκεί θα ανακαλύψει ότι πολλά πράγματα έχουν αλλάξει και ότι τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται στην ξενοφοβική και ρατσιστική Γερμανία. Οι γνωριμίες της θα τη βοηθήσουν να παρευρεθεί στο Μόναχο κατά τη διάρκεια της υπογραφής των περίφημων Συμφωνιών του Μονάχου και να υπηρετήσει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, στο Νταχάου και στο Άουσβιτς. Εκεί θα γνωρίσει από πρώτο χέρι τη φρίκη του ναζιστικού τρόμου και των ιατρικών πειραμάτων στα στρατόπεδα. Όταν θα επιστρέψει και πάλι στην Ιταλία, μεσούντος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δεν θα είναι ξανά ο ίδιος άνθρωπος. Θα έχει ανακαλύψει για τρίτη φορά τον έρωτα στο πλευρό του Πολωνού Γιαν. Αυτή την πολυτάραχη ζωή της τη διηγείται στον εγγονό της σε μία συναρπαστική πρωτοπρόσωπη και ολοζώντανη αφήγηση. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου βλέπουμε πως η ίδια η Ιστορία καθορίζει πολλές φορές τη μοίρα μας και πως ο άνθρωπος είναι τελικά έρμαιο των μεγάλων γεγονότων της, αφού η ζωή του εν τέλει εξαρτάται από αυτά.

Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, Ο Ιταλός, εκδ. Πατάκη

 

 

Ο πολυγραφότατος Ισπανός συγγραφέας από την Καρθαγένη, ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε έχει φωτίσει πολλές φορές μέσα από τα μυθιστορήματά του άγνωστες στιγμές της Ιστορίας. Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μέχρι στιγμής, πάνω από είκοσι βιβλία του.

 

Το τελευταίο του έργο τιτλοφορείται «Ο Ιταλός» και φωτίζει μία άγνωστη, σχετικά, πτυχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, μία ιστορία δολιοφθορών και κατασκοπείας, η οποία έλαβε χώρα στο βρετανικό έδαφος του Γιβραλτάρ. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια των ετών 1942-1943 μία ομάδα Ιταλών δυτών βύθισε και προκάλεσε σοβαρές βλάβες, υπό τη μορφή μυστικής επίθεσης, σε δεκατέσσερα συνολικά βρετανικά πολεμικά πλοία που ήταν σταθμευμένα στον κόλπο του Αλχεθίρας.

 

Ο πανταχού παρών έρωτας είναι κι εδώ φυσικά, το αλατοπίπερο της μυθοπλασίας, αλλά και αυτός που προσθέτει τη φανταστική πινελιά η οποία διανθίζει την αφήγηση των αληθινών ιστορικών γεγονότων και προσθέτει την αφορμή για τη μυθοπλασία. Πρωταγωνίστρια, επομένως, στο βιβλίο είναι η εικοσιεπτάχρονη βιβλιοπώλισσα Έλενα Αρμπουές, ιδιοκτήτρια ενός μικρού επαρχιακού βιβλιοπωλείου στη μικρή ισπανική πόλη της Λα Λίνεα, πλησίον του βρετανικού Γιβραλτάρ. Η Έλενα θα είναι εκείνη που στην εναρκτήρια σκηνή του μυθιστορήματος θα ανακαλύψει αναίσθητο στην ακτή της πόλης τον Τεζέο Λομπάρντο, έναν από τους Ιταλούς δύτες που εκτελούν τις δολιοφθορές στα βρετανικά πλοία. Η Έλενα θα του σώσει τη ζωή και, κατόπιν, θα σώσει κι εκείνος με τη σειρά του τη δική της μέσα από τον ανέλπιστο έρωτα που θα βιώσουν οι δυο τους. Τους δυο τους πλαισιώνουν μυθιστορηματικά άλλοι άνθρωποι της εποχής, κυρίως οι άλλοι Ιταλοί δύτες και οι Ισπανοί ντόπιοι κάτοικοι της Λα Λίνεα.

 

Η υπόθεση όμως του μυθιστορήματος δεν εκτυλίσσεται μονάχα κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, όταν ένας δημοσιογράφος προσπαθεί να αναδείξει μέσα από τα ρεπορτάζ του τα άγνωστα σχετικά εκείνα γεγονότα της εποχής.

 

Το ενδιαφέρον στην αφήγηση του Ρεβέρτε είναι η διαφορετική ματιά στα γεγονότα, των Ιταλών, συμμάχων του Άξονα, των αντιπάλων τους Βρετανών, αλλά και των φαινομενικά ουδέτερων Ισπανών. Ο αναγνώστης θα βρει εξαιρετικά διαφωτιστική τη ματιά του συγγραφέα σχετικά με το πως είδαν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Ισπανοί, οι οποίοι βρίσκονταν υπό το στυγνό καθεστώς του Φράνκο κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

 

Η αφήγηση του Ρεβέρτε είναι γρήγορη, δίχως πλατειασμούς σε μακροσκελείς περιγραφές και με άφθονους διαλόγους σε αυτό το πολυπρόσωπο μυθιστόρημα. Ο Περέρε επιτρέπει όμως στον εαυτό του να παράσχει στον αναγνώστη αρκετές λεπτομέρειες σχετικά με τον μηχανολογικό εξοπλισμό των δυτών, αλλά και την ψυχολογία των πρωταγωνιστών του.

 

Οι περισσότεροι από εμάς σίγουρα δεν θα έχουμε ακούσει σχετικά με το συγκεκριμένο αυτό επεισόδιο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που αφορά τον πόλεμο στη θάλασσα. Πρόκειται επομένως για ένα βιβλίο το οποίο θα διαβάσουμε εξαιτίας του μεγάλου ονόματος του συγγραφέα του, αλλά και του εξαιρετικά ενδιαφέροντος και πρωτότυπου θέματός του.

Αντιγόνη Ζόγκα, Παλμίτα, εκδ. Ψυχογιός

 

Περί έρωτος…

 

Ένα συγκριτικού τύπου μυθιστόρημα περί της έννοιας του μικρού φτερωτού θεού όπως ήταν στα μέσα του εικοστού αιώνα και στη σημερινή εποχή, στην Αργεντινή και στην Ελλάδα, επιχειρεί η Αργεντινο-ελληνίδα συγγραφέας, η Αντιγόνη Ζόγκα. Το βιβλίο της έχει τίτλο «Παλμίτα»- έτσι αποκαλούν την καρδιά του φοίνικα. Αυτό δεν είναι όμως το πρώτο συγγραφικό της πόνημα. Έχουν προηγηθεί δύο ακόμη βιβλία της καθώς και πλήθος σεναρίων,  διηγημάτων, άρθρων σε εφημερίδες της Ελλάδος και του εξωτερικού.

 

Η γραφή της Ζόγκα είναι εντελώς άμεση, αυθόρμητη και φυσική. Κάποιες φορές δε η γλώσσα που χρησιμοποιεί αγγίζει τα όρια του χυδαίου-σε ό,τι αφορά κυρίως τις ερωτικές περιγραφές. Το σημαντικό όμως είναι ότι το στυλ γραφής δεν θα μας θυμίσει κάποιο άλλο-η συγγραφέας κατοχυρώνει το δικό της εντελώς ξεχωριστό και ιδιότυπο αφηγηματικό ύφος.

 

«Εδώ είμαι, mi amor. Σου έλεγα για την κόρη μας- μα τι υπέροχο πλάσμα! Αλλά δεν σου κρύβω ότι ανησυχώ. Ξέρω ότι είμαι ικανή να αντιμετωπίσω τα ζητήματα του σπιτιού και να τη φροντίσω. Της ετοιμάζουμε το καλύτερο φαγητό, την καθημερινή περιποίησή της , την υγεία της. Αλλά το πρόβλημα- εντάξει, όχι πρόβλημα, ανησυχία, είναι η ευθύνη να αισθάνομαι μόνη μου. Φοβάμαι που είσαι τόσο μακριά μας».

 

Με αυτό το απόσπασμα από ένα ερωτικό και εξομολογητικό γράμμα σε δεύτερο ενικό πρόσωπο η μάνα στην Αργεντινή ενημερώνει τον απών σύζυγο για την υγεία της κόρης του. Διότι στη μεν Αργεντινή εν έτει 1974 πέφτει βαριά η σκιά του επικείμενου πραξικοπήματος, ενώ στην Αθήνα του 2018-2020 όπου διαδραματίζεται η δεύτερη ερωτική ιστορία-χρονική συνέχεια, κατά κάποιον τρόπο, της πρώτης- βαριά η σκιά της πανδημίας του κορωνοϊού.

 

Πρόκειται για δύο ιστορίες εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους-ή μήπως όχι; Διότι μήπως τελικά ο έρωτας δεν έχει παντού και πάντα στη γη τα ίδια χαρακτηριστικά; Στον έρωτα όλα βαίνουν καλώς μέχρι να πάνε και πάλι όλα στραβά! Αυτό ακριβώς βιώνουν οι ερωτευμένες γυναίκες των δύο ιστοριών. Καμιά φορά οι άνδρες γίνονται βίαιοι. Και καμιά φορά και οι ίδιες οι μάνες γίνονται βίαιες με τα τέκνα τους… Τα παράπονα και οι γκρίνιες που φέρνει ο πανδαμάτωρ χρόνος στις σχέσεις είναι γνωστά. Ύστερα είναι και η φροντίδα των γηραιών γονέων μας που αλλάζει τα δεδομένα. Και το σεξ φυσικά…

 

Πάντως η συγγραφέας αναλύει διεξοδικά την ψυχολογία των ερωτευμένων, καταφέρνοντας όμως να εντάξει και τις δύο ιστορίες στο χωροχρονικό τους πλαίσιο. Το επικείμενο πραξικόπημα επηρέασε τις ζωές των ανθρώπων, όπως ο τεράστιος ρόλος των μέσω κοινωνικής δικτύωσης κατά την περίοδο της καραντίνας. Όσο για τον έρωτα… μένει να απαντηθεί τελικά το ερώτημα: πεθαίνει τελικά κάποια στιγμή αναπόφευκτα ή ζει αιωνίως;