Φωτεινή Τσαλίκογλου, Ο Ιωσήφ ήρθε μετά, εκδ. καστανιώτη

 

            Μία περίεργη ιστορία, αλλοπρόσαλλη και εξολοκλήρου ασυνήθιστη, με πινελιές υπερρεαλιστικές, αλλά και φορτωμένη με άφθονο συναίσθημα και με πολλές προεκτάσεις, μας αφηγείται η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Φωτεινή Τσαλίκογλου. Το νέο της πόνημα τιτλοφορείται «Ο Ιωσήφ ήρθε μετά» και είναι ένα από τα πολλά μυθιστορήματα που έχει συγγράψει, πολλά από τα οποία έχουν διακριθεί, έχουν μεταφερθεί για το θέατρο, αλλά και μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες.

            «Ο πατέρας μου γεννήθηκε στο νησί το 1909. Ο παππούς ήταν κτηματίας. Τα κτήματα του παππού απλώνονταν σε μια πλαγιά που κατηφόριζε προς τη θάλασσα, με απρόσκοπτη θέα στο γαλάζιο του Ιονίου πελάγους. Οι αγροί καλύπτονταν από ελαιώνες και κυπαρίσσια, αμπελώνες, συκιές κι αμυγδαλιές. Στους κήπους δίπλα στις λεμονιές και τις πορτοκαλιές καλλιεργούσαν ρίγανη και θυμάρι. Οι μεθυστικές μυρωδιές, ο ήχος των κυμάτων που έσκαγαν στις ακτές, μαζί με το κελάηδισμα των πουλιών και τη φωνή του ανέμου ανάμεσα στα φύλλα, δημιουργούσαν μια μελωδική και γαλήνια ατμόσφαιρα. Έπειτα ξέσπασε ο πόλεμος κι ακολούθησε ο αδελφοκτόνος διχασμός. Σε μια στιγμή σταμάτησαν ξαφνικά κι όλα μαζί τα τζιτζίκια».

            Κάπως έτσι μας περιγράφει η συγγραφέας την ηρεμία πριν από την καταιγίδα του εμφυλίου στην ελληνική ύπαιθρο, με όμορφες εικόνες, προσεκτικά διαλεγμένες λέξεις και λυρικό ύφος. Ο πατέρας που γεννήθηκε στο νησί είναι ο γεννήτορας της Θάλειας, της πρωταγωνίστριας της τραγικής αυτής οικογενειακής ιστορίας. Ο Μάρκος Βεργωτής, αριστερός και φυσικός σπουδαγμένος στις ΗΠΑ, αναγκάζεται να μετακινείται διαρκώς από εδώ και από εκεί στα διάφορα σχολεία ως σεσημασμένος ανεπιθύμητος για την ελληνική πολιτική πραγματικότητα τη δεκαετία του 1950. Η γυναίκα του, Ανθή Σέκερη, δασκάλα στο απροσδιόριστο νησί, του χαρίζει δυο παιδιά: τη μεγαλύτερη Θάλεια και τον μικρό Ιωσήφ. Κάτι, όμως, δεν πηγαίνει καλά με αυτό το παιδί… Φέρεται άσχημα σε όλους, ιδίως στους γονείς και την αδελφή του και όταν θα μεγαλώσει θα διαπράξει το μεγαλύτερο έγκλημα: θα δολοφονήσει τον άντρα της ερωμένης του. προηγουμένως θα έχει εξωθήσει με τα καμώματά του και την ίδια του τη μάνα σε αυτοκτονία, σε εθελούσια στείρωση την αδελφή του, αλλά και τον πατέρα του σε αυτοκτονία, λίγο μετά από τη δολοφονία.

            Ποιο είναι, επομένως, το προφίλ του δράστη; Μήπως πρόκειται για κληρονομικότητα ψυχασθένειας από τη μάνα; Μήπως ο ίδιος ο διάβολος είναι ενσαρκωμένος σε αυτό το παιδί; Γεννιέται κανείς εγκληματίας ή γίνεται; Ή μήπως απλά πρόκειται για ένα πλάσμα που αποζητά την αγάπη και δεν ξέρει πώς να τη διεκδικήσει; Ποια κατάληξη θα έχει ο Ιωσήφ μετά το έγκλημα, αλλά και η αδελφή του, η οποία ζει πλέον στην Κυψέλη, ως η μόνη επιζήσασα της οικογενείας μαζί με τον –ψυχοπαθή;- αδελφό της;

            Στην πραγματικότητα, το μυθιστόρημα αυτό δεν μας αφηγείται μονάχα την τραγική ιστορία του Ιωσήφ, αλλά και εκείνη της αδελφής του, η οποία είναι ίσως ένα ακόμη τραγικότερο πρόσωπο στο μυθιστόρημα από ότι αυτός. Είναι επίσης η ιστορία του αριστερού Μάρκου Βεργωτή που θα δει τον γιο του εγκληματία. Της δόλιας μάνας Ανθής Σέκερη που δεν αντέχει και αυτοκτονεί. Της αθώας γιαγιάς Ευανθίας με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, που αναγκάστηκε να εγκλωβιστεί σε έναν αναγκαστικό γάμο. Της αδελφής του Μάρκου, της Μοσχούλας που ερωτεύτηκε έναν  σέμπρο, έναν εργάτη, ενώ ήταν κόρη κτηματία. Αλλά είναι, συγχρόνως, και η ιστορία της μετεμφυλιακής Ελλάδας και της Ελλάδας της χούντας που ποζάρει από κάπου μακριά προκειμένου να συμπεριληφθεί στη φωτογραφική αφήγηση. Διότι η Ιστορία παίζει μονάχα τον ρόλο του έξωθεν παρατηρητή, δεν πρωταγωνιστεί, αλλά είναι εξαιτίας της που οδηγούνται σε συγκεκριμένες πράξεις οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος.

Ένα ιδιαίτερο και πρωτότυπο μυθιστόρημα με έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις και γερές υπερρεαλιστικές πινελιές και αλληγορίες.