Κωνσταντίνος Λίχνος, Ο βράχος του Σίσυφου, εκδ. Γράφημα

 

«Με λένε Σίσυφο και είμαι ο ξακουστός ιδρυτής της Εφύρας. Εκείνος που ξεγέλασε τους θεούς εις διπλούν. {…}

Με λένε Σίσυφο, και ίσως να έχω ανάγκη τον βράχο μου {…}

 Με λένε Σίσυφο και σέρνω τον βράχο μου»Με λένε Σίσυφο, ο κέρδιστος των ανδρών, και γίνηκα ο βράχος μου!

Χωρίς αυτόν δεν μπορώ να διανοηθώ την ύπαρξή μου. {…}

Με λένε Σίσυφο και κρατιέμαι από τον βράχο μου. {…}

Ο Σίσυφος είμαι, που αλυσόδεσα τον Άδη, ώστε θνητός να μην πεθαίνει, πλέον, κανείς {…}

Είμαι ο Σίσυφος, που κολύμπησα στα ύδατα του Στυγός, και κατόρθωσα ν’ ανέλθω ξανά στον «απάνω κόσμο»

Με λέγανε Σίσυφο κάποτε. Τώρα, είμαι ο βράχος μου».

 

Με όλους τους παραπάνω τρόπους συστήνει ο Κωνσταντίνος Λίχνος στους αναγνώστες του την ταλαίπωρη και  γνωστή τοις πάσοι φιγούρα του μυθολογικού ήρωα Σίσυφου. Ήδη από τις συστάσεις αυτές γίνεται εμφανής η προσπάθεια του συγγραφέα να εστιάσει στην ψυχολογία του ήρωα.

 

Τι θα έλεγε ο Σίσυφος αν τον ρωτούσαν για την αιώνια τιμωρία του; Μετάνιωσε άραγε για τα λάθη του που εξόργισαν τους θεούς; Για την αλαζονεία του; Τι δείχνει η φοβερή τιμωρία του; Κατάληξε, εν τέλει, να ταυτιστεί με τον βράχο του; Πώς καταφέρνει να υπομένει το μαρτύριό του και πώς απαντά κανείς στο αιώνιο «γιατί» συμβαίνει αυτό; Και τι συμβολίζει, τελικά, ο  μύθος αυτός;

 

Σε ερωτήματα όπως τα παραπάνω επιχειρεί να απαντήσει ο Κωνσταντίνος Λίχνος με τη συγγραφή του σύντομου φιλοσοφικού δοκιμίου του με τίτλο «Ο βράχος του Σίσυφου». Παράλληλα, όμως, θέλει να θέσει επί τάπητος και όλες τις κοινωνικές, φιλοσοφικές, ψυχολογικές προεκτάσεις του ζητήματος, προσπαθώντας να θέσει ερωτήματα, να τα απαντήσει και να γίνει, συγχρόνως, ο ανατόμος της ψυχοσύνθεσης του μυθικού ήρωα.

 

Ο Σίσυφος, ως γνωστόν,  ήταν αυτός που προκάλεσε τη μήνιν των θεών καταφέρνοντας να παγιδεύσει τον ίδιο τον Άδη, με αποτέλεσμα ο θάνατος να μην επέρχεται πλέον για κανέναν άνθρωπο και να προκληθεί χάος. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές όμως του μύθου, ο Σίσυφος κατάφερε να ξεγελάσει για δεύτερη φορά τον θάνατο, πείθοντας τον Άδη να τον αφήσει να επιστρέψει στον κόσμο των ζωντανών, μετά από τον θάνατό του, προκειμένου να κανονίσει τα της κηδείας του.

 

Για τους λόγους αυτούς οι θεοί τιμώρησαν τον Σίσυφο με τρόπο παραδειγματικό: να σέρνει έναν πελώριο βράχο πάνω στην κορυφή ενός λόφου και αυτός να κατρακυλά πάλι πίσω  κάθε φορά που αυτός έφτανε στην κορυφή. Το αέναο μαρτύριο του Σίφυσου κατέληξε να συμβολίζει το μάταιο, την άνευ νοήματος ατέρμονη επανάληψη, έναν άνθρωπο που υπομένει διαρκώς, δίχως να υπάρχει καμία προοπτική βελτίωσης της ανώφελης ζωής του.

 

Μετά από μία σύντομη εισαγωγή στην οποία ο Λίχνος κατατοπίζει σύντομα τον αναγνώστη του σχετικά με τα πεπραγμένα και τη ζωή του Σίσυφου, περνάει στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση του ίδιου του Σίσυφου. Τα βιώματά του, οι σκέψεις του για το αιώνιο μαρτύριό του παρουσιάζονται με τρόπο εξομολογητικό στους αναγνώστες. Ο Σίσυφος είναι άνθρωπος με ατσάλινο θέληση, υπερήφανος και οπλισμένος, απ’ ότι φαίνεται, με ιώβεια υπομονή. Αλύγιστος, απτόητος και άπελπις.

 

Ενδιαφέρουσα είναι και η άποψη ότι ο Σίσυφος συμβολίζει το συνειδητοποιημένο προλεταριάτο. Πάντως, ο μύθος του Σίσυφου έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης ανά τους αιώνες. Αρκεί να πούμε ότι ο Αλμπέρ Καμύ έχει γράψει ένα φιλοσοφικό δοκίμιο με τίτλο «Ο μύθος του Σίσυφου». Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα σύντομο, πνευματώδες ανάγνωσμα, μία ανατομεία του σισύφειου μύθου που απευθύνεται σε φιλοσοφημένους και «ψαγμένους» αναγνώστες.