Φιλομήλα Λαπατά, Ο Διχασμός, εκδ. Ψυχογιός, 2018, σελ.377

Το βιβλίο της Φιλομήλας Λαπατά «Ο Διχασμός» είναι καρπός πολύχρονης έρευνας στα αραχνιασμένα κιτάπια της ιστορίας, αλλά και πολύωρης και επίμοχθης αμφιταλάντευσης ανάμεσα στις ατέλειωτες λεξιλογικές επιλογές της ελληνικής γλώσσας. Θεωρώ ότι διαθέτει τη δική του ταυτότητα και το δικό του εντελώς ιδιότυπο στυλ γραφής, το οποίο νομίζω ότι δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Η Λαπατά από τη θέση του παντογνώστη αφηγητή, μας διηγείται με μαεστρία, καλύπτοντας πλήρως συναισθηματικά τους ήρωές της, μια τραγική οικογενειακή ιστορία που εκτυλίσσεται στα σπάργανα του νεογέννητου ελληνικού κράτους και στα σπλάχνα μιας Αθήνας που αγωνίζεται να σπρώξει σταδιακά στη λήθη τις μνήμες της τουρκοκρατίας. Δύο αισθήσεις κυριαρχούσαν στο μυαλό και στην καρδιά μου όσο διαρκούσε η ανάγνωση του «Διχασμού»: από λογοτεχνική άποψη η ενδελεχής βουτιά στα άδυτα της ψυχής των ηρώων και στις πιο μύχιες σκέψεις τους και από ιστορική άποψη η αίσθηση του πως ήταν να ζει κανείς σε εκείνη την Αθήνα των μέσων του 19^ου αιώνα μέσα από τη γλαφυρότητα των περιγραφών και από την επιρροή της Ιστορίας στη ζωή των απλών, καθημερινών ανθρώπων…

  Τα γεγονότα του βιβλίου διαδραματίζονται την περίοδο 1840-75. Η επανάσταση για το σύνταγμα του 1843, που τερματίζει απότομα την περίοδο της απόλυτης μοναρχίας του πρώτου βασιλιά της Αθήνας Όθωνα, είναι το πρώτο σημαντικό ιστορικό γεγονός το οποίο αφήνει ανάγλυφα το χνάρι του πάνω στις σελίδες του «Διχασμού». Οι προσπάθειες των Βαυαρών για τη σύσταση ενός νεοελληνικού κράτους «δυτικού τύπου» έρχονται σε σύγκρουση με τις από αιώνες καθιερωμένες συνήθειες των Ελλήνων περί «ρουσφετίου», φυσιολογικό απότοκο της διεφθαρμένης οθωμανικής διοίκησης. Τα αποκαλούμενα «Μουσουρικά» λαμβάνουν χώρα το 1847. Πρόκειται για διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ελλάδας που συνέβη όταν ο πρεσβευτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Κωνσταντίνος Μουσούρος αρνήθηκε να χορηγήσει διαβατήριο στον υπασπιστή του Όθωνα Τσάμη Καρατάσο. Ακολουθούν τα «Παρκερικά»,  συνέπεια της επίθεσης του αθηναϊκού όχλου το Πάσχα του 1849 κατά της περιουσίας του βρετανικής υπηκοότητος Εβραίου Δον Πατσίφικο, που είχαν ως αποτέλεσμα τον ναυτικό αποκλεισμό του Πειραιά και των κυριότερων λιμανιών της Ελλάδας από τους Βρετανούς. Έπεται ο Κριμαϊκός πόλεμος (1853-56) μεταξύ της Ρωσίας από τη μία και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας από την άλλη. Το μικρό ελληνικό βασίλειο προσπάθησε ανεπιτυχώς να συμμετάσχει σε αυτόν στο πλευρό της, ηττημένης τελικά, Ρωσίας. Τελευταία αξιοσημείωτα γεγονότα της εποχής είναι η έξωση του Όθωνα το φθινόπωρο του 1862 και η συνακόλουθη άφιξη του Δανού πρίγκιπα Γεωργίου στην Ελλάδα που θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για το νεοσύστατο ελληνικό βασίλειο.

Το βιβλίο αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας που τιτλοφορείται «Οι κόρες της Ελλάδας» και της οποίας το πρώτο μέρος αποτελούσε «Η επιστροφή».

ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟ: η ξεχωριστή γραφή της Φιλομήλας που καθηλώνει τους αναγνώστες,  καθώς και η εξαιρετική περιγραφή της ψυχοσύνθεσης και των συναισθημάτων των ηρώων.

ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ: όσοι λατρεύουν τη γραφή της Φιλομήλας, την ελληνική λογοτεχνία, την ιστορία, ιδίως αυτή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, καθώς και οι Αθηναίοι που ενδιαφέρονται για την τοπογραφία της πόλης τους τον 19^ο αιώνα, αφού το έργο εξασφαλίζει μία καλή περιηγητική ματιά στην Αθήνα των χρόνων του Όθωνα.