Η συγγραφέας, γνωστή στον λογοτεχνικό στίβο, μπορεί να μην είναι η ίδια ιστορικός, έχει πραγματοποιήσει όμως μία θαυμάσια και πολύχρονη έρευνα για να συγγράψει το εν λόγω πόνημα, συνδυάζοντας με απόλυτη επιτυχία ιστορία και λογοτεχνία.
Η υπόθεση διαδραματίζεται στην πιο ταραγμένη για το ύστερο Βυζάντιο περίοδο: στα μέσα του 13ου αιώνα, τότε που οι Βυζαντινοί είχαν μόλις καταφέρει να επανακτήσουν την Κωνσταντινούπολη από τα αρπακτικά νύχια των Λατίνων Σταυροφόρων και των Βενετών. Οι τελευταίοι την κατείχαν από την επονείδιστη άλωση του 1204 και μετά μέχρι και το τέλος της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης το 1261. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι εκείνη ακριβώς την εποχή ξεκίνησε και η διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού, η κατασκευή δηλαδή της νέας εθνικής μας ταυτότητας ως Έλληνες.
Οι Βυζαντινοί, επομένως, μπορεί να ανακατέλαβαν την πρωτεύουσά τους, τίποτε όμως δεν ήταν ίδιο όπως πριν στην παραπαίουσα πλέον αυτοκρατορία. Το Βυζάντιο είχε απολέσει οριστικά την αίγλη του υπό την απομύζηση των οικονομικών του πόρων από τις ιταλικές ναυτικές δημοκρατίες και τον διχασμό του λαού σε Ενωτικούς και Ανθενωτικούς.
Η υπόθεση του βιβλίου όμως δεν εξελίσσεται στην Βασιλεύουσα, αλλά στην ενετοκρατούμενη Κρήτη. Η Δέσποινα είναι μία νόθα κόρη-σπορά των κατακτητών, των Φράγκων-, η οποία, μετά τον θάνατο των γονιών της μεγαλώνει στο αρχοντικό των συγγενών της, του Ιωσήφ και της Αρετής. Διαθέτει από γεννησιμιού της- θες από τύχη, θες επειδή η φύση αρέσκεται να πριμοδοτεί τους αδικημένους- ένα θείο χάρισμα: μία ισχυρή και σπάνια διαισθητική ικανότητα. Όλα αλλάζουν όταν φτάνει στο νησί ο Μάρκος, ένας απεσταλμένος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, τον οποίο η Δέσποινα θα ερωτευτεί και θα ακολουθήσει, μεταμφιεσμένη σε αγόρι, στην μυστική αποστολή του στη Σικελία, εκεί όπου μεταφέρεται εν συνεχεία η υπόθεση, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος για την εξέγερση.
Το κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι ακριβώς αυτό: η συμβολή του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου στην προετοιμασία του κινήματος του Σικελικού Εσπερινού, όπως ονομάστηκε, δηλαδή στην εξέγερση των κατοίκων της Σικελίας κατά του κατακτητή τους Καρόλου του Ανζού το 1282. Την ώρα που οι καμπάνες του καθεδρικού στο Παλέρμο της Σικελίας καλούσαν τους πιστούς για τον εσπερινό, μία απόπειρα αρπαγής μία Σικελής από έναν Γάλλο στρατιώτη άναψαν τη σπίθα της εξέγερσης, η οποία υπέβοσκε από καιρό. Αποτέλεσμα ήταν η σφαγή χιλιάδων Γάλλων από τον οργισμένο σικελικό λαό, ο οποίος είχε αγανακτήσει με την σκληρή γαλλική κατοχή του νησιού, μέσα σε μία μόλις νύχτα. Έτσι ανατράπηκαν τα επεκτατικά σχέδια του Καρόλου του Ανζού στη βυζαντινή επικράτεια.
Το βιβλίο, μέσα από την πρωτοπρόσωπη διήγηση της ίδιας της Δέσποινας, εστιάζει στις πολιτικές ίντριγκες της εποχής, τις μηχανορραφίες, τους έρωτες και όλο το παρασκήνιο της επίσημης ιστορίας των απλών καθημερινών ανθρώπων της εποχής. Πάνω απ' όλα όμως, στόχος της συγγραφέως είναι η ανάδειξη της ιδιοφυούς προσωπικότητας του αυτοκράτορα Μιχαήλ, του ανθρώπου που, ενώ ανέκτησε τη Βασιλεύουσα, ο λαός του τον μίσησε ως σφετεριστή της εξουσίας- η δυναστεία των Παλαιολόγων δεν ανέβηκε νόμιμα στη εξουσία- και στον οποίο η Εκκλησία αρνήθηκε την ταφή επειδή ήταν υπέρμαχος της Ένωσης των Εκκλησιών. Η Ι.Κ. όμως δεν προβαίνει στην αγιοποίηση του εν λόγω αυτοκράτορα, αλλά στην ψύχραιμη απεικόνιση του πορτρέτου ενός ανθρώπου χαρισματικού που βρέθηκε έρμαιο των ταραγμένων συνθηκών της εποχής του.
Στόχος της δημιουργού είναι επίσης να καταδείξει τις αρνητικές επιπτώσεις που είχε στη βυζαντινή κοινωνία η διαμάχη Ενωτικών και Ανθενωτικών. Η επικράτηση των δεύτερων ήταν αδιαμφισβήτητα υπεύθυνη για το τραγικό τέλος της αυτοκρατορίας το 1453. Οι Ενωτικοί, μαζί τους και ο Μιχαήλ και οι πρωταγωνιστές του βιβλίου, ήταν οι ρεαλιστές και οι προοδευτικοί της εποχής , καθώς και οι μόνοι οι οποίοι συνειδητοποιούσαν ότι ο ελληνισμός έπρεπε αναπόφευκτα να υποβληθεί στη θυσία της υποταγής στο παπικό πρωτείο προκειμένου να σώσει την εθνική του υπόσταση. Όπως έδειξε η ιστορία, το γεγονός ότι δεν επικράτησε η παράταξη αυτή είχε καταλυτικές συνέπειες για την μετέπειτα ιστορία του ελληνισμού.
Η Ι.Κ. μας χαρίζει ένα μυθιστόρημα τεκμηριωμένο ιστορικά, χωρίς να αναλίσκεται σε περιττές ιστορικές λεπτομέρειες. Εκείνο που καταφέρνει πάνω απ' όλα να αποδώσει είναι η ταραγμένη ατμόσφαιρα της εποχής, το προσωπικό δράμα των πρωταγωνιστών και, φυσικά, την απήχηση που είχε ένα κομβικό για την ύστερη βυζαντινή ιστορία γεγονός, ο Σικελικός Εσπερινός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.