Κate Quinn, Το δίκτυο Alice, εκδ. Κλειδάριθμος, 2020, σελ.631

http://www.klidarithmos.gr/to-diktyo-alice 

"Το δίκτυο Alice" το περιγράφουν συνήθως ως κατασκοπευτικό μυθιστόρημα, ή απλά ως μυθιστόρημα. Εγώ θα έλεγα ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Για την ακρίβεια, μπορώ να πω με σιγουριά ότι πρόκειται για ένα από τα καλύτερα βιβλία που εκδόθηκαν τη χρονιά τα οποία  μας πέρασε, τόσο από άποψη λογοτεχνική όσο και ιστορική. "Το δίκτυο Alice" είναι κατά κύριο λόγο ένα αριστοτεχνικά δομημένο ιστορικό και κατασκοπευτικό μυθιστόρημα το οποίο εστιάζει στις Μνήμες και των Δύο Παγκοσμίων Πολέμων.

Κατ' αρχάς, η Kate Quinn θίγει στο παρόν πόνημα με άρτιο λογοτεχνικά τρόπο, ένα θέμα για το οποίο οι περισσότεροι από εμάς έχουμε πλήρη άγνοια: το θέμα των γυναικών κατασκόπων στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτό επειδή οι περισσότερες κατασκοπευτικές ιστορίες που έχουν εκδοθεί αφορούν τη δράση ανδρών, κυρίως, κατασκόπων, κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μέσα, λοιπόν, από την ιστορία της πρωταγωνίστριας Ιβ Γκάρντινερ, ενός προσώπου το οποίο αποτελεί προϊόν της φαντασίας της συγγραφέως, παρακολουθούμε τη ζωή και τη δράση της "βασίλισσας των κατασκόπων", της Λουίζ ντε Μπεττινί, αρχηγό του δικτύου Alice, του μεγαλύτερου κατασκοπευτικού δικτύου κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με έδρα τη γαλλική πόλη της Λιλ.

 Η Λουίζ, με το κωδικό όνομα Αλίς Ντιμπουά, αποτέλεσε φαινόμενο στην ιστορία των κατασκόπων. Περνούσε  με απίστευτη ευκολία, αλλάζοντας διαρκώς ταυτότητες και χωρίς να φοβάται, από τις γερμανοκρατούμενες περιοχές της Γαλλίας, στην ελεύθερη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Βρετανία και την Ολλανδία μεταφέροντας πολύτιμες πληροφορίες. Η πρωταγωνίστρια Ιβ φιλοδοξεί να την ξεπεράσει σε επιδόσεις, παρότι έχει το ελάττωμα του τραυλισμού, αλλά όταν τη γνωρίζει καταλαβαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Δεν θέλω να πω περισσότερα για τη δράση της, προκειμένου να αφήσω τον αναγνώστη να απολαύσει την ιστορία της, εκείνης και της αληθινής Βιολέτ, άλλης κατασκόπου, και της φανταστικής Ιβ, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της Κ.Q. 

Έχουμε, επομένως, δύο παράλληλες αφηγήσεις στο βιβλίο, η μία το 1915, μεσούντος του  Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η οποία είναι και η αμιγώς κατασκοπευτική ιστορία, και η άλλη, η οποία έχει διάσταση περισσότερο ιστορική, κοινωνική και ψυχολογική και διαδραματίζεται μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το 1947.

Στη δεύτερη αυτή αφήγηση, πρωταγωνίστρια είναι η Τσάρλι, μία Αμερικανίδα έγκυος φοιτήτρια,η οποία  ψάχνει απεγνωσμένα την εξαφανισμένη αγαπημένη ξαδέλφη της, τη  Ροζ. Τα βήματα γα την αναζήτησή της την οδηγούν στην παλαίμαχο κατάσκοπο την Ιβ, η οποία ζει πλέον παρέα με τις επώδυνες μνήμες από τη δράση της και τις τύψεις που την κατατρώγουν, με μόνη συντροφιά στη ζωή της το ουίσκι. Οι δύο γυναίκες θα επιδοθούν μαζί με τον σοφέρ της Ιβ, τον μυστηριώδη Σκοτσέζο Φιν σε μία αποστολή αναζήτησης της αλήθειας, αλήθεια η οποία συνδέεται με το παρελθόν. Ο καθένας από τους τρεις τους κουβαλάει και τα δικά του τραύματα και μέσα από αυτή την αναζήτηση, θα οδηγηθούν τελικά όλοι στη λύτρωση.

Είναι, επίσης, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η σχέση μεταξύ των δύο γυναικών και τα στάδια που αυτή περνά καθώς εξελίσσεται, έτσι όπως μας την περιγράφει η K.Q. Eπιπλέον, αξίζει κανείς να σταθεί στην προσπάθεια που κάνει η συγγραφέας να διεισδύσει στην ψυχολογία τόσο των κατασκόπων εν δράση και των "κακών" δωσιλόγων  της ιστορίας, όσο και στα συναισθήματα μιας παλαίμαχου κατασκόπου, ενός πρώην κατάδικου και μίας ανύπαντρης εγκύου και στο πως τους επηρέασε όλους αυτούς ο πόλεμος.

Κοντά σε όλα αυτά, σε δύο ιστορίες που εξελίσσονται τόσο καταιγιστικά και μας καθηλώνουν, μαθαίνουμε πολλά για την εκπαίδευση, αλλά και τη δύσκολη και ριψοκίνδυνη ζωή των κατασκόπων, τις δυσκολίες των Συμμάχων στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τη διαμόρφωση της κοινωνίας και των στερεοτύπων της μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και της ρημαγμένης Ευρώπης των ερειπίων και των στοιχειωμένων μνημών την ίδια περίοδο.

Στο τέλος, η ίδια η συγγραφέας, ορθά πράττοντας, διαχωρίζει τον μύθο από την ιστορική αλήθεια. Ακολουθεί, όμως, τον βασικό κανόνα του ιστορικού μυθιστορήματος, ο οποίος και αποτελεί τη συνταγή της επιτυχίας: οι βασικοί χαρακτήρες του βιβλίο αποτελούν προϊόν μυθοπλασίας, πλαισιώνονται, όμως, από αληθινούς. Τα μυθοπλαστικά γεγονότα μπλέκονται με εκείνα της Ιστορίας, δοσμένα με μία γλώσσα έντονα περιγραφική και κινηματογραφική. Στο τέλος οι δύο ιστορίες θα συναντηθούν σε ένα καταιγιστικό, όσο και απρόσμενο φινάλε. Αναμφίβολα, η συνταγή της επιτυχίας για το συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος και για ένα βιβλίο που δεν θα αφήσει κανέναν ασυγκίνητο.