Ποιες ήταν άραγε οι πρώτες σκέψεις και οι πρώτες εντυπώσεις των Ευρωπαίων θαλασσοπόρων και ναυτών που έπλεαν προς το άγνωστο και πρωτοαντίκρισαν τον μυθικό Νέο Κόσμο; Μια καλή ματιά σε αυτό μας προσφέρει ένα πρωτογενές ιστορικό ντοκουμέντο ερχόμενο κατευθείαν από το μακρινό 1500, αυτό του Πορτογάλου αριστοκράτη ναύτη Πέρο Βας ντε Καμίνια, σε μετάφραση στα ελληνικά της Μαρίας Παπαδήμα.
Η πρωτογενής μαρτυρία του Πέρο Βας ντε Καμίνια αποτελεί στην ουσία μία επιστολή που απευθύνεται στον τότε βασιλέα της Πορτογαλίας Μανουέλ Α΄, γραμμένη με σκοπό να τον πληροφορήσει σχετικά με τα καθέκαστα του συγκεκριμένου ταξιδιού.
Στις 9 Μαρτίου του έτους 1500 ένας στολίσκος αποτελούμενος από δεκατρία πλοία, απέπλευσε από το λιμάνι του Μπελέν της Ποτρογαλίας με ναύαρχο τον Πέδρο Αλβάρες Καμπράλ. Το όνομα του εν λόγω Πορτογάλου έμεινε στην ιστορία ως εκείνος που «ανακάλυψε» τη Βραζιλία, καθώς η αποστολή του ήταν εκείνη που πρώτη εξερεύνησε τα εδάφη της Βραζιλίας. Ο Καμπράλ δεν ήταν όμως εκείνος που ανακάλυψε τη Βραζιλία καθώς η ύπαρξή της μεγάλης νοτιοαμερικανικής ηπείρου ήταν γνωστή ακόμη και στον Χριστόφορο Κολόμβο, αλλά μονάχα εκείνος που την εξερεύνησε πρώτος. Στην αποστολή αυτή συμμετείχαν πολλοί αριστοκράτες και μεγάλες προσωπικότητες της Πορτογαλίας. Βέβαια, η εν λόγω αποστολή, μετά από την «ανακάλυψη» της Βραζιλίας, συνέχισε και την πλεύση της προς τις Ινδίες, αφού σκοπός της ήταν και η εγκαθίδρυση πορτογαλικών εμπορικών σταθμών στις ανατολικές ακτές της Αφρικής. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1532, οι Πορτογάλοι θα ιδρύσουν την πρώτη πορτογαλική αποικία στη Βραζιλία με φυτείες ζαχαροκάλαμου και θα εγκαινιάσουν την ολέθρια τακτική του να φέρνουν μαύρους σκλάβους από την Αφρική για να τις καλλιεργούν. Όταν όμως γράφεται η συγκεκριμένη επιστολή, το 1500, τίποτε τέτοιο δεν έχει ακόμη συμβεί και η πρόθεση των Ευρωπαίων σε ό,τι αφορά τους ιθαγενείς, είναι απλά ο εκχριστιανισμός.
Πράγματι, μεγάλος μέρος της επιστολής του Καμίνια αφορά λεπτομερείς περιγραφές του σχετικά με τους ολόγυμνους ιθαγενείς, που έχουν συχνά το σώμα τους στολισμένο με φτερά πουλιών και ένα κόκαλο περασμένο στο τρυπημένο κάτω χείλος τους. Οι ιθαγενείς είναι αθώοι, απονήρευτοι, αν και διαθέτουν καταπληκτικά τόξα και ικανότητες στην τοξοβολία. Οι σχέσεις τους με τους Ευρωπαίους αρχικά ήταν ειρηνικές. Λαμβάνοντας υπόψη το θρησκόληπτο κλίμα της εποχής δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ο Καμίνια και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι παρατηρούν ότι κανένας από τους ιθαγενείς δεν είναι περιτμημένος, ένα έθιμο που τηρείται απαρεγκλίτως σε μουσουλμάνους και Εβραίους και το οποίο προφανώς δήλωνε τον «Άλλον» στο συντηρητικό κατεστημένο των χριστιανών της εποχής. Η τέλεση εκκλησιαστικών λειτουργιών στα νέα κατεκτημένα εδάφη, καθώς και η εμμονή των νεοφερμένων να μετατρέψουν σε χριστιανούς τους ιθαγενείς της Βραζιλίας, δεν πρέπει επίσης να μας κάνει εντύπωση.
Η αποστολή αυτή θεωρήθηκε εξαιρετικά επιτυχημένη ακόμη κι αν λάβει κανείς υπόψη του τις σοβαρές απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό: από τους 1500 περίπου ναύτες επέστρεψαν μόλις πεντακόσιοι, ενώ από τα δεκατρία πλοία που απέπλευσαν, μονάχα τα επτά ξαναγύρισαν στην Πορτογαλία.
Η επιστολή αυτή του Καμίνια, που μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα, μας προσφέρει μία γλαφυρή αφήγηση, ένα ζωντανό ιστορικό ντοκουμέντο που αποπειράται να ρίξει μία καλή ματιά στον ψυχισμό εκείνων των τολμηρών Ευρωπαίων θαλασσοπόρων που πρώτοι αντίκρισαν το άγνωστο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.