Warren Treadgold, Βυζάντιο, εκδ. Πεδίο

 

 

 

 

            Πληθώρα βιβλίων έχει γραφτεί για το Βυζάντιο, τόσο εκτενείς όσο και συνοπτικές ιστορίες, όπως η παρούσα με τον τίτλο «Βυζάντιο, μία συνοπτική ιστορία» του Ουόρεν Τρέντγκολντ, σημερινό Καθηγητή Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σεντ Λούις στο Μισούρι των ΗΠΑ. Ως τακτική αναγνώστρια, όμως, επιστημονικών, όπως το παρόν πόνημα, αλλά και εκλαϊκευμένων βιβλίων βυζαντινής ιστορίας, βρίσκω, προσωπικά, ότι κάθε βιβλίο έχει να προσθέσει κάτι στις γνώσεις μας για το Βυζάντιο. Και αυτό συμβαίνει επειδή κάθε συγγραφέας βλέπει τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία και δίνει αλλού βάρος στην αφήγησή του.

            Το συγκεκριμένο πόνημα προσφέρει πράγματι μία σύντομη ιστορία του Βυζαντίου, δίχως η αφήγηση να υπεισέλθει σε αναλυτικές και κουραστικές για τον αναγνώστη λεπτομέρειες. Η διάταξη των κεφαλαίων είναι, όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιου είδους βιβλία χρονολογική. Το συγκεκριμένο βιβλίο, όμως, περιέχει στο τέλος κάθε κεφαλαίου πολύ ενδιαφέροντα σχόλια του συγγραφέα σχετικά με την κοινωνία της εποχής, αλλά και τις διαθέσιμες πηγές για κάθε μία από αυτές. Με αυτόν τον τρόπο, επομένως, ο συγγραφέας αποφεύγει την αποκλειστική, όπως γίνεται συνήθως, εστίαση στα πολιτικά και στρατιωτικά μόνο γεγονότα και προσθέτει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη σύνθεση του πληθυσμού, την κοινωνία, το εμπόριο, την παιδεία κ.α. για την κάθε εποχή χωριστά.

            Πλην της εισαγωγής και του τελικού συμπεράσματος ως επιλόγου στο τέλος του βιβλίου, το πόνημα χωρίζεται σε έξι επιμέρους κεφάλαια. Το πρώτο εξετάζει τον μετασχηματισμό του Βυζαντίου από Ρωμαϊκή σε Βυζαντινή αυτοκρατορία. Το δεύτερο επικεντρώνεται στην πρωτοβυζαντινή εποχή ως και τη βασιλεία του Ηράκλειου. Το τρίτο ασχολείται με τους αποκαλούμενους «σκοτεινούς αιώνες» του Βυζαντίου, δηλαδή την περίοδο των αραβικών πολέμων και της Εικονομαχίας στο Βυζάντιο.

Το επόμενο κεφάλαιο αφορά την πιο λαμπρή περίοδο του Βυζαντίου, την περίοδο δηλαδή ανάμεσα στα τέλη του 8^ου και τις αρχές του 11^ου αιώνα, όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία έφτασε στο απόγειο της δύναμής της. Αμέσως μετά εξετάζεται η απαρχή της σταδιακής παρακμής του έως και την πρώτη άλωση του 1204. Τέλος, το τελευταίο κεφάλαιο πριν από το συμπέρασμα αφορά την περίοδο του ψυχορραγήματος του Βυζαντίου, την περίοδο της απόλυτης πολιτικής παρακμής του, αλλά, συγχρόνως, την περίοδο της «παλαιολόγειας αναγέννησης».

Μία ακόμη, επομένως, συνοπτική ιστορία για το Βυζάντιο, η οποία, εντούτοις, έχει κάτι να μας πει για ένα τόσο επίκαιρο πάντα θέμα, όπως η ιστορία του μεσαιωνικού ελληνισμού.