Αργυρώ Μαργαρίτη, Μαστοιχειώ, Το δάκρυ του σκίνου, εκδ. Ψυχογιός

 

 

Η Χίος τις παραμονές του ελληνικού ξεσηκωμού

 

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τη Χίο, τη ναυτοσύνη και τη μαστίχα της, αλλά και για τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους του 18^ου αιώνα, που έτυχε να ζήσουν τις αλλαγές που επέφερε η Γαλλική  επανάσταση, οι ναπολεόντειοι πόλεμοι και ο ελληνικός ξεσηκωμός το 1821, γράφει η Αργυρώ Μαντόγλου, γνωστή στο ελληνικό βιβλιοφιλικό κοινό  από τα μυθιστορήματά της «Η ράφτρα», «Vissanto, το κρασί της λάβας» και «Γέρση, είσαι το κόκκινο στο αίμα μου». Το νέο της μυθιστόρημα τιτλοφορείται «Μαστοιχειώ, το δάκρυ του σκίνου» και η υπόθεσή του διαδραματίζεται ως επί τω πλείστον στο νησί της Χίου και λίγο στη Γένουα, μεταξύ των ετών 1798 και 1822- το έτος της καταστροφής της από τους Τούρκους.

Πρώτα απ’ όλα, αυτό που θα μας εντυπωσιάσει στο εν λόγω μυθιστόρημα, είναι η εξαιρετική απεικόνιση της καθημερινής ζωής εκείνη την εποχή. Η συγγραφέας μελέτησε άριστα όλα τα στοιχεία που συνδέονται άμεσα με τη ζωή στο νησί στο λυκόφως του 18^ου αιώνα- υπάρχει παράθεση της βιβλιογραφίας στο τέλος του βιβλίου-, όπως το προϊόν της μαστίχας, τα πλοία και η ναυτιλία, η τουρκοκρατία και οι μεγάλες αλλαγές της εποχής στο διεθνές πεδίο, αλλά και πιο καθημερινά θέματα, όπως ο γάμος, οι γεννήσεις, οι κληρονομιές της περιουσίας των δυνατών, η ζωή των ναυτικών, η τοπική κουζίνα, η ναυπήγηση ενός πλοίου, η ακριβής διαδικασία συλλογής της μαστίχας και άλλα πολλά.

Το δεύτερο στοιχείο που θα μας εντυπωσιάσει είναι οι πολλοί και τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους ήρωες που προσδίδουν ποικιλία και πολυχρωμία στο πόνημα και δεν αφήνουν τον αναγνώστη να πέσει σε τέλμα. Επιπροσθέτως, είναι όλοι τους ολοκληρωμένοι και καλοδουλεμένοι χαρακτήρες από πλευράς της συγγραφέως και όλοι άνθρωποι της εποχής τους.

Τρίτο εντυπωσιακό στοιχείο στο βιβλίο είναι η γλώσσα που η συγγραφέας βάζει να μιλούν οι ήρωες της εποχής, μία γλώσσα με πολλές λέξεις της χιώτικης ντοπιολαλιάς. Δεν είναι, όμως, μόνον αυτό. Οι τουρκικές λέξεις επίσης δεν απουσιάζουν, όπως και ο απλός, «λαϊκός» τρόπος που θα μιλούσε ένας οποιοσδήποτε ναύτης εκείνη την εποχή στο νησί. Η χρήση αυτής της γλώσσας προσδίδει αληθοφάνεια στο πόνημα και μας μεταφέρει κατευθείαν στην καρδιά του 18^ου αιώνα, στις παραμονές του ελληνικού ξεσηκωμού το 1821.

Τέλος, στα θετικά του βιβλίου συγκαταλέγονται οι πολλές ανατροπές και η όλη ποικιλία στην υπόθεση του βιβλίου. Οι ήρωες της Μαργαρίτη ερωτεύονται-κάποιες φορές την ίδια γυναίκα-, υποφέρουν, μαζεύουν τη μαστίχα, φτιάχνουν καράβια, δολοπλοκούν, γεννούν απογόνους, μισούν, δραπετεύουν ή μεταναστεύουν, σχεδιάζουν την επανάσταση, σκέπτονται να μετατρέψουν τα ιστιοφόρα τους σε ατμόπλοια, γλεντούν τα χαμαιτυπεία, καμιά φορά υποπέφτουν στην αμαρτία του σοδομισμού, δουλεύουν το μετάξι, τιμωρούν ο ένας τον άλλον όταν υπάρχει λόγος, με λίγα λόγια, ζουν με όλη τη σημασία της λέξης.

Και μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και το Μαστοιχειώ, το μικρό εκείνο ξωτικό που ζει στο δέντρο του σκίνου: «Ήταν μια ξωτικιά, μια μιλιγάνα, Μαστοιχειώ τη λέγανε, ζούσε μέσα στον κορμό του σκίνου, πως έγινε μια φορά, μέσα του Γυαλιστή, κανείς δεν το θυμάται, κάθισε ένας χρυσαϊτός στο κλαδί και έκρωζε που έχασε την αγαπημένη του. Δάκρυσε η Μαστοιχειώ, καθάριζε και γυάλιζε τα φύλλα του σπιτιού της εκείνη την ώρα, σκίστηκε το κορμί του σκίνου από τον σπαραγμό του πουλιού, κύλησαν τα δάκρυα της ξωτικιάς, μοσκοβόλησε ο τόπος πουλί θα γίνω, χρυσαϊτέ, να ’ρθω μαζί σου, δεν θέλω άλλη, την  π’ αγαπώ μοναχά και πέταξε».

Ένα ιδιαίτερο βιβλίο για τις παραμονές της ελληνικής επανάστασης που θα μας κάνει να δούμε το νησί της Χίου με άλλο μάτι και θα μας ταξιδέψει σε δύσκολες και ταραγμένες εποχές.