Ειρήνη Μαλάμου, Ανάμεσα σε δυο Θεούς, εκδ. Μίνωας

 

 

Ένα βιβλίο-έκπληξη, που δεν είναι αυτό που περιμένεις…

 

            Ένα μυθιστόρημα εποχής-έκπληξη, εξαιρετικά καλογραμμένο, με μεγάλο σασπένς στην υπόθεση και με πολλές ιστορικές πληροφορίες από έγκυρες πηγές συγγράφει η Ειρήνη Μαλάμου, συγγραφέας τριών μυθιστορημάτων έως τώρα, του μυθιστορήματος με τίτλο «Το μαύρο νυφικό», «Ο χρησμός της κουκουβάγιας» και του βιβλίου για το οποίο θα μιλήσουμε εδώ το «Ανάμεσα σε δυο Θεούς». Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο, πολυεπίπεδο και περίπλοκο στη σύλληψή του πόνημα που αξίζει την προσοχή μας. Ο αναγνώστης σίγουρα μπορεί να πραγματοποιήσει πολλαπλές αναγνώσεις τόσο από ιστορική, λογοτεχνική, αστυνομική, όσο και κοινωνική σκοπιά στις τρεις παράλληλες ιστορίες που απαρτίζουν το βιβλίο και ενώνονται τελικά σε μία προς το τέλος του πονήματος.           

Μία αινιγματική γυναίκα, η Άννα Βραχωρίτη, πρώην ιδιωτική ντετέκτιβ, ανύπαντρη με έναν μεγάλο γιο και σκιώδες παρελθόν, πηγαίνει στα Τρίκαλα προκειμένου να ερευνήσει μία δική της υπόθεση κληρονομιάς που αφορά ένα ερειπωμένο κονάκι στη θεσσαλική ύπαιθρο των Τριακάλων. Εκεί θα συναντήσει τον ιστορικό και καθηγητή Νάσο Βυρώνη, του οποίου το παρελθόν σχετίζεται με τον δικό της με κάποιον μυστηριώδη τρόπο που δεν γνωρίζει. Η επίσκεψη αυτή, όμως, λαμβάνει χώρα σε μία εξαιρετικά άτυχη για τον θεσσαλικό κάμπο στιγμή: στις 4 Σεπτεμβρίου του 2023, οπότε και ο θεσσαλικός κάμπος πλημμύρησε προκαλώντας τεράστιες καταστροφές και αφήνοντας πίσω του 17 νεκρούς. Οι δυο τους θα μείνουν αποκλεισμένοι στο κονάκι με το σκοτεινό παρελθόν και ο αποκλεισμός τους αυτός θα τους δώσει την ευκαιρία να ξεδιαλύνουν το απώτερο παρελθόν τους, στο οποίο πρωταγωνιστούν ο Παναγής και ο Χασάν.

Ο Παναγής είναι ένας κολίγας του θεσσαλικού κάμπου που θα έχει την ατυχία να χάσει την οικογένειά του. Θα καταφύγει στην πόλη των Τρικάλων, όπου θα μαθητεύσει ως ράφτης , ώσπου να βρει και πάλι τον δικό του δρόμο που θα τον οδηγήσει πίσω στα τσιφλίκια και στην χαμένη από χρόνια αίσθηση της ελευθερίας του.

Ο Χασάν, από την άλλη, Τούρκος από την Άγκυρα με απώτερη ρωμαίικη  καταγωγή θα καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη όπου θα προσπαθήσει να χαράξει μία νέα πορεία προκειμένου να γλιτώσει από την ασφυκτικά προβλέψιμη ζωή που έχει σχεδιάσει ο πατέρας του για αυτόν. Με τυχοδιωκτικές κινήσεις θα αναρριχηθεί στα υψηλότερα κλιμάκια της οθωμανικής εξουσίας και θα βρεθεί, δίχως να το θέλει, στην Κόνιτσα και μετά στα Τρίκαλα, όπου θα διεκδικήσει το δικό του μερίδιο στην ευτυχία, προσπαθώντας να συμβιβάσει τα θέλω του με τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

Ποιο είναι το κοινό σημείο μεταξύ του Χασάν και του Παναγή; Τι κρύβει το σκοτεινό παρελθόν της Άννας και ποια είναι τελικά η σχέση της με τον Νάσο; Ήρωες που ακροβατούν ανάμεσα σε δυο θεούς, σε δύο θρησκείες, ανάμεσα στα θέλω και τα πρέπει τους, στο καλό και το κακό, στην έχθρα και τη φιλία, στην υποταγή και την εξουσία, στο φως και το σκοτάδι.

 Η Ειρήνη Μαλάμου πλέκει με εξαιρετική μαεστρία τον μίτο των τριών αυτών ιστοριών προσδίδοντας στο έργο της αφενός ιστορική διάσταση-εκείνης της ιστορίας των κολίγων του θεσσαλικού κάμπου, αλλά και της ιστορίας της θεσσαλικής γης από την ελληνική επανάστασης έως και την ένωσή της με την Ελλάδα το 1881-, αστυνομική- ποιο μυστήριο κρύβεται τελικά πίσω από την μερική «αμνησία» από την οποία υποφέρει η Άννα και πως συνδέεται η ύπαρξη και το παρελθόν της με τον Νάσο;-αλλά και κοινωνική. Πιο συγκεκριμένα τη συγγραφέα φαίνεται να απασχολούν πάγια πανανθρώπινα ερωτήματα σχετικά με τις θρησκείες, τις σχέσεις μεταξύ των αλλοθρήσκων, την ηθική, αλλά και την ανηθικότητα που δεν γνωρίζει σύνορα ανάμεσα  σε διαφορετικές θρησκείες και φιλές, την πίστη, τη φιλία, τον έρωτα και το καθήκον προς την οικογένεια.  Συν τοις άλλοις, αξιοπρόσεκτη είναι η δομή του μυθιστορήματος με τη συνεχή εναλλαγή μεταξύ των τριών ιστοριών που κορυφώνει την αγωνία του αναγνώστη.

Η Ειρήνη Μαλάμου δημιουργεί μία μεγαλειώδη οικογενειακή σάγκα μέσα από την περίτεχνη  ύφανση πολλών διαφορετικών συνισταμένων και δράττεται της ευκαιρίας να συνδυάσει την αφήγηση περί της ιστορίας των κολίγων του θεσσαλικού κάμπου και των εξαιρετικά  δύσκολων συνθηκών της ζωής τους τον 19^ο αιώνα, αλλά και της πρόσφατης κακοκαιρίας Ντάνιελ που έπληξε την περιοχή και δεν έχει δώσει ακόμη το παρόν-απ’ όσο γνωρίζω- στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Genki Kawamura, Μην ξεχάσεις τα λουλούδια, εκδ. Μίνωας

 

 

Ένα μυθιστόρημα για τη νέα μάστιγα του 21^ου αιώνα

 

«Παλιά, το είδος μας δεν είχε καμία ελπίδα να επιζήσει ως τα πενήντα. Μόλις το όριο αυτό ξεπεράστηκε, άρχισαν να εμφανίζονται οι καρκίνοι. Τώρα που καταφέρνουμε να τους καταπολεμήσουμε και να αυξήσουμε το προσδόκιμο ζωής, έπεσε πάνω μας το αλτσχάιμερ… Ύστερα από κάθε νίκη, η ανθρωπότητα έχει να αντιμετωπίσει μια νέα απειλή»

 

Το παραπάνω απόσπασμα εμπεριέχει την παραδοχή μιας δυσάρεστης μεν, αλλά μεγάλης, δυστυχώς, αλήθειας: ότι πολλοί από εμάς, καθώς γερνάμε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τη νέα φοβερή μάστιγα του 21^ου αιώνα: του Αλτσχάιμερ, της αρρώστιας που σε κάνει να ξεχνάς ποιος είσαι… Πρόκειται για μία ασθένεια της οποίας τα αίτια δεν έχουν αποσαφηνιστεί και προσδιοριστεί ακόμη, ενώ θεραπεία που να εξαλείφει τη νόσο δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί, υπάρχουν διαθέσιμα μόνο φάρμακα που καθυστερούν μονάχα, κάπως, την εξέλιξή της.

Όσοι από εμάς έχουν ζήσει από κοντά γονιό, παππού, γιαγιά ή κάποιον συγγενή που να πάσχει από τη νόσο, μπορούν να βεβαιώσουν ακράδαντα ότι η συγκεκριμένη ασθένεια είναι πολύ δύσκολη, τόσο για αυτόν που τη βιώνει ο ίδιος, όσο και για τον περίγυρό του.

Η μάστιγα λοιπόν, αυτή είναι επόμενο να κάνει και την εμφάνισή της στον χώρο της λογοτεχνίας, όπου πολλοί συγγραφείς, τόσο Έλληνες όσο και ξένοι, προσπαθούν να αποδώσουν λογοτεχνικά τις παραμέτρους και τις επιπτώσεις της τρομερής αυτής ασθένειας. Σε αυτού του είδους τη λογοτεχνία ανήκει και το μυθιστόρημα του νεαρού Ιάπωνα συγγραφέα Γκένκι Καγουαμούρα με τίτλο «Μην ξεχάσεις τα λουλούδια», το οποίο έχει μεταφερθεί επίσης και στον κινηματογράφο.

Το βιβλίο επικεντρώνεται ανάμεσα στη σχέση μίας μάνας που πάσχει από τη νόσο του αλτσχάιμερ και στον γιο της που ετοιμάζεται να γίνει πατέρας. Αυτή είναι η Γούρικο και ο Ιζούμι που κατοικούν στη σύγχρονη Ιαπωνία, στην περιοχή του Τόκιο.

Η αφήγηση κινείται ανάμεσα στο παρελθόν, στις αναμνήσεις από το μεγάλωμα του Ιζούμι από τη Γιούρικο, και στο σήμερα, όταν η νόσος έχει κάνει την εμφάνισή της δυσκολεύοντας τη ζωή τόσο της Γιούρικο όσο και του Ιζούμι.

«Η Γιούρικο μονάχη, καθισμένη σε μια κούνια την παραμονή της Πρωτοχρονιάς… Τα συμπτώματα της αρρώστιας ήταν ήδη ορατά. Μα γιατί δεν την είχε πάει αμέσως στο νοσοκομείο; Γιατί; Εξακολουθούσε να αναρωτιέται όταν έφτασε μπροστά στο παρκάκι, όπου η κούνια, άδεια αυτή τη φορά, παράδερνε στον άνεμο».

Τις τύψεις που ένιωθε ο Ιζούμι για τη μη έγκαιρη διάγνωση της νόσου θα τις έχουν νιώσει οπωσδήποτε και όσοι αναγνώστες έχουν εμπειρία από τη νόσο σε δικούς τους. Αυτοί, επομένως, είναι και εκείνοι που θα ταυτιστούν με τα συναισθήματα που νιώθει ο Ιζούμι που χάνει σταδιακά έναν δικό του άνθρωπο. Όλα αυτά έως ότου η μητέρα του περάσει από όλα τα στάδια της νόσου και φτάσει μέχρι τον θάνατο: αρχικά ψιλοξεχνάει πραγματάκια. Ύστερα αυτά που ξεχνάει είναι μεγαλύτερα και πιο σοβαρά- πολλές φορές δε και επικίνδυνα για τη σωματική της ακεραιότητα. Ακολούθως θυμάται μόνο τα παλιά από τη ζωή της. Μετά χάνεται στον δρόμο. Στη συνέχεια ξεχνάει να κάνει βασικά πράγματα για τη φροντίδα του εαυτού της. Και τέλος, ξεχνάει τον ίδιο της τον γιο… Τότε είναι που ο Ιζούμι θα αναγκαστεί, με βαριά καρδιά, να καταφύγει στη λύση του ιδρύματος ως το πικρό τέλος…

Ενδιαφέρον εφεύρημα στην αφήγηση του βιβλίου είναι και το ημερολόγιο της Γιούρικο, που ανακαλύπτει ο Ιζούμι και στο οποίο η ίδια αφηγείται πως γνώρισε τον πατέρα του Ιζούμι και κάποια ενδιαφέροντα στιγμιότυπα από τη ζωή της ως νέα. Κατά τα άλλα, αυτή η συνεχιζόμενη εναλλαγή «παρελθόν-παρόν» στο βιβλίο είναι και εκείνη που δίνει τη γοητεία στο βιβλίο. Ο Γιούρικο αναρωτιέται για το νόημα της σχέσης του με τη μητέρα του και θα ανακαλύψει, προτού να είναι αργά, όλα εκείνα τα όμορφα πράγματα που απομένουν στη σχέση τους…

Lucinda Riley, Το κρυμμένο κορίτσι, εκδ. Διόπτρα

 

 

Η Ιρλανδή συγγραφέας Lucinda Riley που απεβίωσε σχετικά πρόσφατα μετά από άνιση μάχη με την επάρατη νόσο είναι κυρίως γνωστή στο ελληνικό κοινό από την οκταλογία της με τίτλο «Οι κόρες των αστεριών», μία έξυπνη και πρωτότυπη μυθιστορηματική σύλληψη σε συνέχειες που ταξίδεψε τους αναγνώστες σε όλη την υφήλιο.

Ο γιος της Lucinda, Harry Whittaker ήταν αυτός που είχε αναλάβει να τελειώσει και να τελειοποιήσει το όγδοο και τελευταίο βιβλίο της σειράς προτού αυτό εκδοθεί. Έκτοτε, ο Harry ανέλαβε να επιμεληθεί και να τροποποιήσει, ενδεχομένως, και άλλα νεανικά πονήματα της μητέρας του με σκοπό να εκδοθούν τώρα, post mortem δηλαδή.

Ένα από τα νεανικά έργα της Lucinda, γραμμένο πριν από το 2000, είναι αυτό το οποίο εκδόθηκε και μεταφράστηκε προσφάτως στην ελληνική γλώσσα, το μυθιστόρημα με τίτλο «Το κρυμμένο κορίτσι» και είναι αυτό για το οποίο θα μιλήσουμε εδώ σήμερα. Αν και οπωσδήποτε η γραφή της Lucinda σε αυτό το μυθιστόρημα δεν έχει κατακτήσει ακόμη την ωριμότητα που απέκτησε η συγγραφέας σε μεταγενέστερα έργα της, εντούτοις, διακρίνουμε και σε αυτό την άκρως χαρισματική ικανότητα της συγγραφέως να δημιουργεί συναρπαστικές μυθιστορίες, πάντοτε βασισμένες σε ιστορικό υπόβαθρο, με έντονες ανατροπές και άφθονη φαντασία στην εξέλιξη της υπόθεσης. Επομένως, το βιβλίο της αυτό γίνεται το ιδανικό ανάγνωσμα για το καλοκαίρι για όσους αναγνώστες επιλέγουν να διαβάζουν μυθιστορήματα με καθηλωτική πλοκή.

Το βιβλίο αυτό μας ξεναγεί σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετους κόσμους: τον κόσμο της «γκλαμουριάς», από τη μία, τον κόσμο δηλαδή της πασαρέλας, της μόδας και του χλιδάτου τρόπου ζωής των μοντέλων, αλλά και τον κόσμο της φρίκης, από την άλλη, τον κόσμο, δηλαδή, των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, των γκέτο και του Ολοκαυτώματος.

Η δόμηση της υπόθεσης βασίζεται σε καλά κρυμμένα οικογενειακά μυστικά του παρελθόντος και στην παραδοχή ότι το DNA μας παίζει οπωσδήποτε κάποιον ρόλο σε αυτό που γινόμαστε μεγαλώνοντας. Έτσι λοιπόν, παρουσιάζονται δύο ιστορίες παράλληλα και εναλλασσόμενα στο βιβλίο, μία μεταξύ των ετών 1938-1945 και μία μεταξύ του 1960 και του 1992.

Η μία ιστορία είναι η ιστορία της Λίας, μίας πανέμορφης κοπέλας με καταγωγή από το μέρος των αδελφών Μπροντέ της Αγγλίας, το Γιόρκσαϊρ. Η Λία θα βρεθεί από εκεί που δεν το περιμένει στα σαλόνια της πασαρέλας και θα γνωρίσει μεγάλη δόξα ως παγκοσμίου φήμης μοντέλο. Τέσσερις άντρες θα τη διεκδικήσουν στη ζωή της: ο Μπρετ, ο γιος ενός επιχειρηματία που φιλοδοξεί να γίνει ζωγράφος, ο Κάρλο, ο διάσημος Ιταλός σχεδιαστής μόδας, ο Μάιλς, ο οικογενειακός γνωστός που εργάζεται ως φωτογράφος και ο Άντονι, ο γλυκός ώριμος μεγαλοεπιχειρηματίας. Από αυτούς ένας θα την αγαπήσει με πάθος, ένας άλλος με κτητικότητα, ένας άλλος με αληθινή αγάπη και ένας άλλος με διαστροφή.

Και μέσα σε όλον αυτόν τον κυκεώνα, υπάρχει και η καλά κρυμμένη οικογενειακή ιστορία της Μιράντα και της ζωγράφου Ρόζας, δύο γυναικών που σχετίζονται με τη Λία. Η ιστορία αυτή, όμως, δεν είναι διόλου ρόδινη, αλλά κρύβει μέσα της μεγάλο πόνο, δύσκολα βιώματα στην Τρεμπλίνκα, φανατικούς ναζί δολοφόνους και, πάνω απ’ όλα, μία μεγάλη αδελφική αγάπη.

Η Riley καταφέρνει να συνδυάσει με μοναδικό τρόπο και αν περιπλέξει τις ζωές όλων των χαρακτήρων που δημιουργεί και να μας παρουσιάσει συγχρόνως τον αδυσώπητο και άκρως ανταγωνιστικό χώρο του μόντελινγκ και του κινδύνου που κρύβει για όσους ασχολούνται με αυτόν, τον χώρο της άνετης ζωής, των επιχειρηματιών και των πλουσίων, τον μοναχικό κόσμο των ζωγράφων, τον φρικτό κόσμο του Ολοκαυτώματος και του μίσους, αλλά και της αγάπης και των συγκρούσεων που ανακύπτουν στους κόλπους μίας οικογένειας.

Irene Vallejo, Κάποιος μίλησε για εμάς, εκδ. Μεταίχμιο

 

 

Κάποιος από το παρελθόν μίλησε για εμάς σήμερα… Κάποιος βίωσε στο παρελθόν, στη μακρινή αρχαιότητα καταστάσεις παρόμοιες με τις δικές μας σήμερα και μας μεταφέρει τις εμπειρίες του…

Αυτό πρεσβεύει, εν ολίγοις, η Ισπανίδα συγγραφέας Ιρένε Βαγέχο στο νέο της βιβλίο με τίτλο «Κάποιος μίλησε για εμάς» και υπότιτλο «Συμβουλές για το μέλλον από το παρελθόν».

            Η Ιρένε Βαγέχο σπούδασε Κλασική Φιλολογία και είναι συγγραφέας πολλών μυθιστορημάτων, παιδικών βιβλίων και δοκιμίων, όπως και άρθρων στον Τύπο. Στην Ελλάδα είναι γνωστή από το έτερο έργο της για την κλασική αρχαιότητα με τίτλο «Πάπυρος: η περιπέτεια του βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».

Το τωρινό της πόνημα, μικρό όσο και ευκολοδιάβαστο, αποτελούμενο από 221 σελίδες, αποτελεί μία συλλογή μικρών αυτοτελών κειμένων της μίας σελίδας, στα οποία η συγγραφέας αναλύει ποικίλα θέματα και βρίσκει αναλογίες της σημερινής εποχής με την κλασική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα. Τα θέματα αυτά αφορούν ετυμολογίες λέξεων, άγνωστα σε εμάς και καμιά φορά αστεία περιστατικά από τη μακρινή αρχαιότητα, αλλά και ανθρώπινες συμπεριφορές, οι οποίες βλέπουμε, τελικά, ότι είναι ίδιες με τις σημερινές. Διότι, εν τέλει, δεν έχουν αλλάξει τόσα πολλά πράγματα από παλιά, σε σχέση με σήμερα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τους.

Η Ιστορία, πρεσβεύει η Βαγέχο, δεν είναι μία γραμμική διαδικασία, αλλά ένας συνεχής και άχρονος διάλογος. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται αυτούσια η ομιλία της Βαγέχο στα εγκαίνια της Έκθεσης Βιβλίου στη Φρανκφούρτη, στις 18 Οκτωβρίου του 2022. Σε αυτήν η συγγραφέας ουσιαστικά αποδίδει φόρο τιμής στους μεταφραστές, οι οποίοι κάνουν τις εθνικές λογοτεχνίες παγκόσμιες με το έργο τους. «Η ιστορία της Λογοτεχνίας», γράφει η Βαγέχο, «είναι επίσης γεμάτη εξορίες. Μία άλλη μορφή μεθοριακής ζωής. Οι συγγραφείς- χωρίς τους αναγνώστες τους, απαγορευμένοι στην πατρίδα τους-εξαρτώνται από τις μεταφράσεις, για να ανακτήσουν εκείνη την αδιαπραγμάτευτη πατρίδα που την αποτελούν οι αναγνώστες».  Το έργο των μεταφραστών είναι άκρως σημαντικό, επομένως, διότι καθιστά προσιτό το έργο πολλών συγγραφών σε όλη την υφήλιο.

Από το βιβλίο της μαθαίνουμε ότι οι άνθρωποι παλαιότερα είχαν τις ίδιες ανησυχίες με εμάς και έκαναν, πολλές φορές, τα ίδια λάθη με σήμερα. Μία καλή ματιά στο παρελθόν, επομένως, μπορεί να μας δώσει πολλές χρήσιμες συμβουλές σχετικά με ανθρώπινες συμπεριφορές και διαχείριση καταστάσεων.

Γνωρίζετε, άραγε, ότι ένα εκατομμύριο περίπου φωτογραφίες selfie ανεβαίνουν καθημερινά στο διαδίκτυο; Ότι η πρώτη γυναίκα που δίδαξε σε πανεπιστήμιο έζησε το 1508 στην Ισπανία; Ότι κερδοσκοπία ακινήτων υπήρχε και στην αρχαία Ρώμη; Ή ότι η νοσταλγία για την πατρίδα είναι ψυχική νόσος και ονομάζεται  «το σύνδρομο του Οδυσσέα»; Δούρειος ίππος ονομάζεται σήμερα το κακόβουλο λογισμικό των υπολογιστών, άλλη μία περίπτωση όπου μία σύγχρονη ονομασία οφείλει το όνομά της στο παρελθόν.

Ο Αριστοτέλης υποστήριζε ότι μπορούμε να αλλάξουμε. Ο Σιμωνίδης μας έλεγε ότι και η τύχη παίζει τον ρόλο της, ο Μάρκος Αυρήλιος ότι η επιθετικότητα είναι στην πραγματικότητα αδυναμία και ο Περικλής ανέλυε από παλιά τις προϋποθέσεις ενός καλού ηγέτη. Και πόσοι ακόμη είπαν πράγματα που θα μας θυμίσουν το σήμερα.

Εν κατακλείδι, το εν λόγω πόνημα μπορεί να αναγνωσθεί και αποσπασματικά και προτείνεται σε αναγνώστες κάθε ηλικίας ως ανάλαφρο ανάγνωσμα, το οποίο, όμως, θα μας μάθει αρκετά πράγματα που δεν γνωρίζαμε.