Γιάννης Λαγουδάκης, Ένας φιλήσυχος άνδρας, Μια ιστορία από το ’22, εκδ. Βακχικόν

 

 

Η ιστορία μιας οικογένειας από το 1922

 

            Τα περισσότερα μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί για τη Μικρασιατική Καταστροφή- και δεν είναι διόλου λίγα-επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στις τρομερές εκείνες μέρες της καταστροφής που η Σμύρνη καιγόταν ή στα καθαρά στρατιωτικά ή πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν στην καταστροφή- το χρονικό της υποχώρησης του ελληνικού στρατού, τα λάθη που έγιναν από τους ηγέτες και τους πολιτικούς, την τύχη των προσφύγων κ.α.-

Το παρόν μυθιστόρημα, όμως, του Κρητικού λογοτέχνη Γιάννη Λαγουδάκη, με θέμα το 1922, δίνει βάση, αντίθετα στις καλές ειρηνικές μέρες πριν από την καταστροφή. Το πόνημά του έχει τίτλο «Ένας φιλήσυχος άνδρας, Μια ιστορία από το ’22» και κατατάσσεται στην κατηγορία του μυθιστορήματος. Τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται είναι αληθινά, αλλά η ιστορία της οικογένειας Σβέστογλου που πρωταγωνιστεί ανήκει στη σφαίρα της μυθοπλασίας. Πιο συγκεκριμένα, η ιστορία του εγκλεισμού των εύπορων κατοίκων του χωριού Ρεΐζντερε το βράδυ της 4^ης Σεπτεμβρίου 1922 εξαιτίας της άφιξης των Τούρκων τσετών στο χωριό είναι πέρα ως πέρα αληθινή. Ο συγγραφέας, έχοντας ρίζες από τη Μικρά Ασία και ακούγοντας διηγήσεις των παλαιότερων ανασυνέθεσε αριστοτεχνικά τη ζωή στη Μικρά Ασία στα ειρηνικά χρόνια πριν το 1922.

Ανάμεσα στους έγκλειστους στο αρχοντικό του Πετράκη εκείνη τη μοιραία νύχτα, βρίσκεται και ο Κωσταντής Σβέστογλου, δάσκαλος του χωριού από τη Σμύρνη. Με την «ευκαιρία» του εγκλεισμού, η ζωή του περνάει καρέ καρέ μπροστά από τα μάτια του και θυμάται τις παλιές, καλές ειρηνικές μέρες, αλλά και κάποιες δύσκολες στιγμές που είχε ζήσει με την οικογένειά του.

Ο Κωσνταντής είχε παντρευτεί την Παρασκευή, τη μοναχοκόρη ενός χωρικού και ολίγον πεισματάρα και «τσαούσα»  για γυναίκα της εποχής. Το ζευγάρι, μέσα από μία σχέση γεμάτη εντάσεις, αλλά και αγάπη, απέκτησε τρεις γιους, με τον μικρότερο να ταλαιπωρείται από κρίσεις επιληψίας. Η οικογένεια, παρά ταύτα ζούσε αγαπημένη ώσπου όλα έμελλε να αλλάξουν με την έναρξη του ελληνοτουρκικού πολέμου και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού.

Ο Γιάννης Λαγουδάκης μας προσφέρει με το βιβλίο του μία εντελώς διαφορετική ματιά στα γεγονότα του 1922 από εκείνη που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε στα μυθιστορήματα με τη συγκεκριμένη θεματική. Το αποτέλεσμα είναι ένα πρωτότυπο πόνημα ανάμεσα στην πληθώρα των  μυθιστορημάτων που έχουν γραφτεί και κυκλοφορούν για το μοιραίο 1922 για τον ελληνισμό.

Το φινάλε του βιβλίου θα είναι δυνατό, καταιγιστικό και ενδέχεται να εκπλήξει ανάλογα τους αναγνώστες. Να  μην παραλείψουμε να αναφέρουμε, τέλος, ότι στο σημείωμα του συγγραφέα στο τέλος

του βιβλίου αναφέρονται οι πηγές στις οποίες ο ίδιος ανέτρεξε για να περιγράψει τον κόσμο της Μικράς Ασίας, την εκεί καθημερινή ζωή, και τα γεγονότα του 1922.

Δανάη Δραγωνέα, Το νησί που ταξιδεύει στον χρόνο, εκδ. Διόπτρα

 

Μία εφηβική περιπέτεια στο νησί της Κέρκυρας

 

«Όσο το σκεφτόμουν, πάντως, οι γιαγιάδες είχαν δίκιο. Δεν είναι καθόλου εύκολο να είσαι γυναίκα. Δεν μιλάω μόνο για το παρελθόν, τότε που ήταν σχεδόν ακατόρθωτο να είσαι ο εαυτός σου και να κάνεις ό,τι επιθυμούσες, αλλά και για σήμερα, που, αν και τα πράγματα έχουν βελτιωθεί, παραμένουν αρκετά χάλια».

 

            Ένα συναρπαστικό εφηβικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στο πανέμορφο νησί της Κέρκυρας γράφει η βραβευμένη συγγραφέας και δημοσιογράφος Δανάη Δραγωνέα, η οποία είναι συνιδρύτρια της οργάνωσης «Κάθε μία ιστορία» και διοργανώτρια εργαστηρίων δημιουργικής γραφής για παιδιά και εφήβους.

Πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος είναι η Ιζαμπέλα-ή αλλιώς Ίζυ, όπως την αποκαλούν. Η Ίζυ είναι από την Αγγλία και ορφανή από μητέρα. Μεγαλώνει με τον πατέρα της, μαζί με τον οποίο ήρθε στην Κέρκυρα για λίγο καιρό, εξαιτίας της δουλειάς του. Η Ίζυ ερωτεύτηκε το πανέμορφο νησί και δεν θέλει να επιστρέψει στο Λονδίνο, αλλά ο πατέρας της έχει αντίθετη άποψη. Έτσι η Ίζυ αποφασίζει μαζί με τον καλό της φίλο τον Έντουαρντ- ή αλλιώς Έντι- να τον κάνουν να ερωτευτεί τη μητέρα του, προκειμένου να μείνει στο νησί. Βέβαια οι δύο ενήλικες δεν φαίνεται να έχουν και πολλά κοινά, αλλά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, έτσι δεν λένε;

Η Ίζυ αφοσιώνεται τόσο στο σχέδιο «Δούρειος Ίππος» που σχεδόν ξεχνά τους άλλους φίλους της, τον Γιώργο και τη Δάφνη, και γίνεται πολλές φορές δυσάρεστη στον Έντι. Τελικά, όμως, όλα θα πάρουν τον δρόμο τους για τα παιδιά που βρίσκονται στο κατώφλι της εφηβείας και φοιτούν στην πρώτη τάξη του γυμνασίου…

Παράλληλα με το σχέδιο «Δούρειος Ίππος», η Ίζυ διαβάζει και το παλιό ημερολόγιο της Αριάνα, μίας Κερκυραίας που έζησε στα τέλη του 19^ου αιώνα και υπήρξε η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια της Νομικής Σχολής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Μέσα από τις καταγραφές και τον έρωτά της με έναν μουσικό, η Ίζυ παρακολουθεί τις δυσκολίες που παρουσίαζε η ζωή για μία γυναίκα στο γύρισμα του περασμένου αιώνα και τη συγκρίνει με τη σημερινή εποχή.

Με γλώσσα απλή, κατανοητή, διανθισμένη και με πολλές αγγλικές φράσεις, και άρωμα Επτανήσων, η Δραγωνέα δημιουργεί ένα πόνημα ανάλαφρο, εύπεπτο και ευκολοδιάβαστο για τους σημερινούς εφήβους, αλλά ταυτόχρονα συναρπαστικό. Ακόμη, μέσω της ηρωίδας Ίζυ, η συγγραφέας μοιράζεται τους προβληματισμούς των σημερινών εφήβων, όπως το πώς είναι να μεγαλώνει κανείς σε μία μονογονεϊκή οικογένεια, το πρόβλημα της παρέας και της αποδοχής από τους φίλους, το θέμα της διαχείρισης των στόχων, την ανησυχία για τις επιδόσεις στο σχολείο, το χάσμα των γενεών με τους γονείς, τη θέση των γυναικών στην κοινωνία άλλοτε και τώρα, αλλά και τις ανησυχίες που γεννούν τα πρώτα εφηβικά ερωτικά σκιρτήματα.

Φιλομήλα Λαπατά, Η κάθαρση, εκδ. Ψυχογιός

 

Η ολοκλήρωση της τριλογίας «Οι κόρες της Ελλάδας»

 

Την πολυγραφότατη Φιλομήλα Λαπατά γνωρίσαμε και αγαπήσαμε μέσα από την εξαιρετική τριλογία της για την ελληνική διασπορά, η οποία περιλαμβάνει τα βιβλία «Οι κόρες του νερού», «Το δάκρυ του Χριστού, Lacryma Christi» και «Εις το όνομα της μητρός».

 Σήμερα θα μιλήσουμε για την έτερη τριλογία της συγγραφέως, μια τριλογία με υπόθεση που διαδραματίζεται, αυτή τη φορά, στην Αθήνα του 19^ου αιώνα. Πρόκειται για την τριλογία με τίτλο «Οι κόρες της Ελλάδας», η οποία περιλαμβάνει τα βιβλία «Η επιστροφή», «Ο διχασμός» και « Η κάθαρση».

Η Φιλομήλα Λαπατά με την τριλογία της αυτή καλύπτει την ελληνική ιστορία του 19^ου αιώνα και περιγράφει τον αργό μετασχηματισμό της Αθήνας των πρώτων χρόνων μετά από την Επανάσταση του 1821 στην πόλη που θα εξελιχθεί στις αρχές του 20^ου αιώνα, τη μεταστροφή της δηλαδή από μία πόλη καθαρά οθωμανική σε μία πόλη καθαρά ελληνική και ευρωπαϊκή. Διότι ο πραγματικός πρωταγωνιστής και στα τρία βιβλία της τριλογίας δεν είναι κάποιο πρόσωπο, ιστορικό ή μη, αλλά η πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, το άλλοτε ένδοξο «κλεινόν άστυ».

Το βιβλίο ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στην Ιστορία και η έρευνα που διεξήγαγε η συγγραφέας  για τη συγγραφή των βιβλίων της είναι ολοφάνερη σε κάθε σελίδα τους. Αυτά απεικονίζουν με έξοχο, πραγματικά, τρόπο, την καθημερινή ζωή, τα ήθη, τα έθιμα και τις συνήθειες των Ελλήνων της εποχής, αλλά και τα μνημεία και την τοπογραφία των Αθηνών κατά τα χρόνια της Βαυαροκρατίας, του Όθωνα, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Βασιλέως Γεωργίου Α’.

Η υπόθεση στο βιβλίο «Η Κάθαρση»  διαδραματίζεται εν έτει 1882 και φτάνει ως τα τέλη του αιώνα. Εδώ θα συναντήσουμε ξανά ονόματα ηρώων που συναντήσαμε και στα προηγούμενα βιβλία της τριλογίας, όπως εκείνα της Λέγκως Βαρβαρέσου, του Όμηρου Ασλάνογλου και της Κοραλίας Βογιατζόγλου. Μόνο που αυτή τη φορά, η κάθαρση επιζητείται για ένα άλλο πρόσωπο, την Οδύσσεια Ασλάνογλου. Και πρωταγωνιστές μιας έτερης ερωτικής ιστορίας θα είναι ετούτη τη φορά ο αξιωματικός της αστυνομίας Φοίβος Νεγρεπόντης και η Σκαρλάτη Βογιατζόγλου.

Η επιστροφή μιας Ελληνίδος της Διασποράς στην ελληνική πρωτεύουσα. Ένας δυνατός έρωτας. Μια γυναίκα που επιζητεί την κάθαρση. Ένα μυστικό που καλύπτει μία παλιά υπόθεση φόνου.  Ένα μεγάλο σκάνδαλο για την «καθώς πρέπει» κοινωνία της εποχής. Τα ψυχικά πάθη των ηρώων, ο θυμός τους, η αγωνία τους, η οργή,  η έκπληξη, η μετάνοια και, πάνω απ’ όλα ο έρωτας. Και όλα αυτά με φόντο μία Αθήνα εντελώς αλλιώτικη από τη σημερινή, μια Αθήνα που μεταλλάσσεται διαρκώς και αναζητά τη νέα της ταυτότητα σε αυτή τη μετα-οθωμανική εποχή. Η έντονα περιγραφική πένα της Λαπατά δεν αφήνει τίποτε στην τύχη, τίποτε που να μην το σχολιάσει και να μην ασχοληθεί μαζί του, από τον ψυχισμό των ηρώων της μέχρι την πλήρη τοπογραφία της περιοχής και των εκάστοτε καταστάσεων και ενεργειών των ηρώων της.

Να σημειώσουμε, τέλος, πως κάθε ένα από τα βιβλία της τριλογίας που θα μας ταξιδέψει στην Αθήνα του 19^ου αιώνα, είναι αυτοτελές και διαβάζεται ξεχωριστά από τα υπόλοιπα.

Πάνος Δημάκης, Ποσειδών, εκδ. Διόπτρα

 

 

 

            Ο Πάνος Δημάκης, συγγραφέας και μεταφραστής έχει χαρίσει ως τώρα στο αναγνωστικό κοινό δύο μυθιστορήματα, το «Δεκαεπτά κλωστές» και  «Το ποτάμι των χιλίων τυφλών», στο οποίο βασίστηκε και η ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Στο τρίτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Ποσειδών» ταξιδεύει τους αναγνώστες του στο πανέμορφο νησί της Ιθάκης και, με αφορμή έναν καταστρεπτικό σεισμό, δημιουργεί ένα αναλυτικό ψυχογράφημα, το οποίο αποτελεί, όμως, συγχρόνως και ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα με πολλές ανατροπές στην υπόθεσή του.

            Όλη η ιστορία εξελίσσεται καταιγιστικά μέσα στον συμπυκνωμένο χρόνο των είκοσι ενός, μόλις, ωρών. Πιο συγκεκριμένα, ο καταστροφικός σεισμός λαμβάνει χώρα κατά τις απογευματινές ώρες της 4ης Οκτωβρίου του 2024 και ολόκληρη η εξιστόρηση των γεγονότων έχει ολοκληρωθεί πριν από το τέλος της επόμενης ημέρας. Ουσιαστικά πρόκειται για την ιστορία του εγκλεισμού εννέα ανθρώπων μέσα στην εκκλησία του μοναστηριού που βρίσκεται πάνω σε έναν βράχο κοντά στο Βαθύ της Ιθάκης, το οποίο φιλοξενεί την περίφημη και θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς των Μηκώνων. Οι εννέα αυτοί άνθρωποι βρίσκονται ξαφνικά εγκλωβισμένοι μέσα στην εκκλησία όταν, μετά από την καταστροφική δόνηση καταρρέουν οι τοίχοι του μοναστηριού και δημιουργούν μία ακούσια «φυλακή» για τους επτά επισκέπτες του, μία μοναχή και την ηγουμένη. Αυτό το ετερόκλητο πλήθος, το οποίο θα προβεί σε απρόσμενες εξομολογήσεις υπό το καθεστώς της απειλής του θανάτου, θα αποτελέσει τον πυρήνα γύρω από τον οποίο θα επικεντρωθεί η εξιστόρηση του Δημάκη.

Η Ηγουμένη ονόματι Πελαγία, μία σεβάσμια γυναίκα με ακλόνητη πίστη. Μία νεαρή και όμορφη μοναχή, η Νόρα. Ένας ηλικιωμένος που τραυματίζεται σοβαρά στη σπονδυλική του στήλη από πτώση βράχου, ο Ματθαίος.  Ένας αινιγματικός και ειρωνικός άνδρας, ο Άγης. Ένας αρχαιολόγος, ο Κομνηνός και ένας νεαρός, ο Δημήτρης. Μία μητέρα με το παιδί της, η Ζωή με τον Αλέξανδρο και η άπιστη Ισμήνη. Αυτοί οι εννέα χαρακτήρες θα αποτελέσουν τη μαγιά για τα καίρια φιλοσοφικά, κοινωνικά και ψυχολογικά ζητήματα γύρω από τους ανθρώπους, τις ανθρώπινες σχέσεις, το Θείο ως έννοια, τη ζωή, τις αμαρτίες και τον θάνατο, που θα ζυμώσει ο Δημάκης προκειμένου να δημιουργήσει ένα συγκλονιστικό ταξίδι αυτογνωσίας και να αποκαλύψει μεγάλες αλήθειες, όχι μονάχα για τους εννέα τόσο διαφορετικούς χαρακτήρες που δημιουργεί και που όλοι τους κάτι έχουν να κρύψουν, αλλά και για τον κάθε ένα από εμάς ξεχωριστά.

Είναι αλήθεια ότι όταν ο άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με το φάσμα του θανάτου, τότε ακριβώς φέρνει στην επιφάνεια τον αληθινό του εαυτό. Διότι όλοι μας γινόμαστε διαφορετικοί σε ακραίες συνθήκες, τόσο διαφορετικοί που δεν το πιστεύουμε ούτε οι ίδιοι, αν το δούμε να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας. Οι εννέα του Δημάκη έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με τον θάνατο κάθε μία από τις είκοσι μία ώρες του εγκλεισμού τους. Προβαίνουν, λοιπόν, σε μία ανασκόπηση της ζωής τους, κάποιοι μάλιστα συνομιλούν με τον ίδιο τον Θεό καθώς νιώθουν το τέλος τους να πλησιάζει. Εξομολογούνται, λοιπόν, τα κρίματά τους και παραδέχονται αλήθειες που κρατούσαν καλά κρυμμένες, ως τώρα, μέσα τους.

Ο πάπα-Κρυστάλλης, ο αγαθός παπάς που νοιάζεται για τη σωτηρία των άλλων θα γίνει, τελικά, ο αμνός του Θεού που θα θυσιαστεί. Αντιθέτως, ένας άλλος χαρακτήρας θα αποδειχτεί ο πυρήνας του κακού.

Παράλληλα, έξω από το μοναστήρι, κοντά στην παραλία, τρεις άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με το φονικό παλιρροϊκό κύμα που θα ξεσπάσει μετά από τον σεισμό. Συν τοις άλλοις, ο Δημάκης δεν αγνοεί και τις συνέπειες του σεισμού για τους υπόλοιπους κατοίκους του νησιού, αλλά επιλέγει αν αφηγηθεί παράλληλα τι συμβαίνει και στο υπόλοιπο νησί. Επιπροσθέτως, αφηγείται και τις συνέπειες ενός άλλου σεισμού που είχε συμβεί παλαιότερα.

Μπορούν πράγματι να είναι θαυματουργές οι εικόνες; Είναι άραγε οι σεισμοί αποτέλεσμα της θεϊκής οργής και τιμωρία για τις αμαρτίες μας ή ένα καθ’ όλα τυχαίο φαινόμενο; Πώς ορίζουμε την αμαρτία και, κυρίως, ποιος είναι αυτός που θα την ορίσει; Ο σκοπός αγιάζει πάντοτε τα μέσα; Φέρεται ο Θεός προς όλους με την ίδια καλοσύνη; Κάποιος που αγνοεί και υβρίζει τα θεία μπορεί να είναι καλός άνθρωπος; Και, αντιθέτως, αυτός που φαίνεται πιστός είναι τελικά αγνός; Συγχωρούνται άραγε όλες μας οι αμαρτίες, αν τις εξομολογηθούμε πριν από τον θάνατό μας; Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανένας δεν θα είναι ίδιος μετά από αυτόν τον σεισμό που θα αλλάξει οριστικά και αμετάκλητα τη μοίρα των ανθρώπων που θα βιώσουν από κοντά τις δραματικές επιπτώσεις του…

Εν κατακλείδι, ο Πάνος Δημάκης δημιουργεί ένα έξοχο μυθιστορηματικό πόνημα, αξιοθαύμαστο από κάθε άποψη-από την άποψη της δημιουργίας και της αναπαράστασης των ηρώων του, της πρόζας, της αφήγησης, της φιλοσοφικής διάστασης, αλλά και της πλοκής της υπόθεσης- το οποίο διαβάζεται απνευστί και θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη μας.