Στην αρχαιότητα στον χώρο της καθ' ημάς Ανατολής πολλά από τα σημερινά φρούτα, την ύπαρξη των οποίων θεωρούμε σήμερα αυτονόητη, ήταν άγνωστη. Το ρόδι, η ελιά, το σύκο και το σταφύλι ήταν οπωσδήποτε από τα αρχαιότερα γηγενή φρούτα στη χώρα μας, φρούτα σημαντικά για την οικονομία μας ακόμη και σήμερα. Τα κούμαρα, τις "ελληνικές φράουλες", τα οποία ήταν επίσης γνωστά στον αρχαίο κόσμο, οι αρχαίοι τα αποκαλούσαν χαμαικέρασα, ενώ τα μούσμουλα μέσπιλα.
Τα περισσότερα μη γηγενή φρούτα μας ήρθαν από τη Μικρά Ασία, όπως το κυδώνι που υπήρχε βέβαια στην αρχαία Ελλάδα και το οποίο ευθύνεται για τη λέξη και τη σημασία της σημερινής λέξης μαρμελάδα. Το κυδώνι αποκαλούταν μελίμηλο, λέξη που πέρασε στη λατινική και σήμαινε είδος γλυκού μήλου και κυδώνι μαγειρεμένο με μέλι. Κατόπιν η λέξη παραφράστηκε από τους Πορτογάλους σε μάρμελο, λέξη που κατέληξε να σημαίνει το κυδώνι. Και επειδή οι πρώτες μαρμελάδες ήταν από κυδώνι, η λέξη μαρμελάδα κατέληξε τελικά να σημαίνει όλα τα είδη μαρμελάδας.
Το μήλο όμως, ο βασιλιάς των φρούτων, δεν είχε δανείσει το όνομά του μόνο στο κυδώνι. Αντίθετα, οι αρχαίοι ονόμαζαν με παραλλαγές του μήλου πολλά φρούτα. Έτσι, τα ροδάκινα αποκαλούταν περσικά μήλα, τα βερίκοκα αρμενικά μήλα και τα κίτρα, που έδωσαν με τη σειρά τους το όνομα στο κίτρινο χρώμα, μηδικά μήλα, ονομασίες που απεικονίζουν και τον τόπο προέλευσης των φρούτων. Επιπροσθέτως, το πεπόνι ονομαζόταν μηλοπέπων. Το μήλο, ακόμη, ως απαγορευμένος καρπός έδωσε το όνομα malum-male στη λατινική ονομασία που ταυτίζεται με το κακό. Τα αχλάδια ήταν γνωστά φυσικά στην αρχαιότητα ως απίδια, δεν έχαιραν όμως της εκτιμήσεως που απολάμβαναν τα μήλα.
Το σύκο πάντως είναι αυτό το οποίο έδωσε το όνομά του στο συκώτι. Στην αρχαιότητα το συκώτι ονομαζόταν ήπαρ. Οι αρχαίοι τάιζαν τις χήνες και τα γουρούνια με γλυκά σύκα έτσι ώστε να νοστιμίσει το συκώτι τους. Έλεγαν λοιπόν πως έτσι θα αποκτούσαν ήπαρ συκωτόν και σταδιακά έμεινε μόνο η λέξη συκωτόν που μας έδωσε τη σημερινή λέξη συκώτι.
Τα κεράσια μας ήρθαν επίσης από τη Μικρά Ασία, ενώ οι αρχαίοι δεν γνώριζαν φυσικά τις φράουλες όπως τις ξέρουμε εμείς σήμερα, αφού αυτές μας έρχονται ως υβρίδια από την Αμερική, παρά μονάχα τις αγριοφράουλες. Όσο για τα βερίκοκα που μας ήρθαν κι αυτά από την ανατολή αρχικά αποκαλούταν αρμένικα δαμάσκηνα στα νεότερα χρόνια. Τα δαμάσκηνα μας ήρθαν από τη Συρία και το όνομά τους συνδέεται με τη Δαμασκό, από τη γαλλική λέξη Damas. Όσο για το καρπούζι δεν γνωρίζουμε με σιγουριά αν το γνώριζαν και το έτρωγαν οι αρχαίοι καθώς οι πηγές δεν είναι και πολύ ξεκάθαρες.
Οπωσδήποτε όμως δεν γνώριζαν τα πορτοκάλια και για την ακρίβεια κανένα εσπεριδοειδές, πλην του κίτρου που το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος. Το πορτοκάλι λεγόταν νεράτζι αρχικά, λέξη αραβική και έφτασε στην Εγγύς Ανατολή γύρω στον 9ο με 10ο αιώνα. Ως narancio-orenge-orange πέρασε η λέξη και ως δάνειο στα γαλλικά και σήμαινε το νεράτζι. Για το πορτοκάλι θα έπρεπε να περιμένουμε ως τον 16ο αιώνα, το οποίο το έφεραν έμποροι Πορτογάλοι από τη Δύση. Ετούτο ήταν το αράντσιο των Πορτογάλων, επειδή προφανώς έμοιαζε με το νεράτζι και έτσι κατάφερε να "κλέψει" το όνομά του από το νεράτζι, τον πικρό, ταπεινό προκάτοχό του που κατέληξε να ονομάζεται πικρό πορτοκάλι. Τέλος, το φρούτο αυτό ήταν που έδωσε το όνομά του στο πορτοκαλί χρώμα.
Όσον αφορά τα εξωτικά φρούτα, όπως ο ανανάς, η μπανάνα, το ακτινίδιο και η καρύδα, αυτά δεν έγιναν γνωστά και ευρέως διαδεδομένα στη χώρα μας παρά μόνο κατά τη σύγχρονη εποχή.
ΠΗΓΗ: Σαραντάκος Νκος, Οπωροφόρες λέξεις, εκδ. Κλειδάριθμος
Τα περισσότερα μη γηγενή φρούτα μας ήρθαν από τη Μικρά Ασία, όπως το κυδώνι που υπήρχε βέβαια στην αρχαία Ελλάδα και το οποίο ευθύνεται για τη λέξη και τη σημασία της σημερινής λέξης μαρμελάδα. Το κυδώνι αποκαλούταν μελίμηλο, λέξη που πέρασε στη λατινική και σήμαινε είδος γλυκού μήλου και κυδώνι μαγειρεμένο με μέλι. Κατόπιν η λέξη παραφράστηκε από τους Πορτογάλους σε μάρμελο, λέξη που κατέληξε να σημαίνει το κυδώνι. Και επειδή οι πρώτες μαρμελάδες ήταν από κυδώνι, η λέξη μαρμελάδα κατέληξε τελικά να σημαίνει όλα τα είδη μαρμελάδας.
Το μήλο όμως, ο βασιλιάς των φρούτων, δεν είχε δανείσει το όνομά του μόνο στο κυδώνι. Αντίθετα, οι αρχαίοι ονόμαζαν με παραλλαγές του μήλου πολλά φρούτα. Έτσι, τα ροδάκινα αποκαλούταν περσικά μήλα, τα βερίκοκα αρμενικά μήλα και τα κίτρα, που έδωσαν με τη σειρά τους το όνομα στο κίτρινο χρώμα, μηδικά μήλα, ονομασίες που απεικονίζουν και τον τόπο προέλευσης των φρούτων. Επιπροσθέτως, το πεπόνι ονομαζόταν μηλοπέπων. Το μήλο, ακόμη, ως απαγορευμένος καρπός έδωσε το όνομα malum-male στη λατινική ονομασία που ταυτίζεται με το κακό. Τα αχλάδια ήταν γνωστά φυσικά στην αρχαιότητα ως απίδια, δεν έχαιραν όμως της εκτιμήσεως που απολάμβαναν τα μήλα.
Το σύκο πάντως είναι αυτό το οποίο έδωσε το όνομά του στο συκώτι. Στην αρχαιότητα το συκώτι ονομαζόταν ήπαρ. Οι αρχαίοι τάιζαν τις χήνες και τα γουρούνια με γλυκά σύκα έτσι ώστε να νοστιμίσει το συκώτι τους. Έλεγαν λοιπόν πως έτσι θα αποκτούσαν ήπαρ συκωτόν και σταδιακά έμεινε μόνο η λέξη συκωτόν που μας έδωσε τη σημερινή λέξη συκώτι.
Τα κεράσια μας ήρθαν επίσης από τη Μικρά Ασία, ενώ οι αρχαίοι δεν γνώριζαν φυσικά τις φράουλες όπως τις ξέρουμε εμείς σήμερα, αφού αυτές μας έρχονται ως υβρίδια από την Αμερική, παρά μονάχα τις αγριοφράουλες. Όσο για τα βερίκοκα που μας ήρθαν κι αυτά από την ανατολή αρχικά αποκαλούταν αρμένικα δαμάσκηνα στα νεότερα χρόνια. Τα δαμάσκηνα μας ήρθαν από τη Συρία και το όνομά τους συνδέεται με τη Δαμασκό, από τη γαλλική λέξη Damas. Όσο για το καρπούζι δεν γνωρίζουμε με σιγουριά αν το γνώριζαν και το έτρωγαν οι αρχαίοι καθώς οι πηγές δεν είναι και πολύ ξεκάθαρες.
Οπωσδήποτε όμως δεν γνώριζαν τα πορτοκάλια και για την ακρίβεια κανένα εσπεριδοειδές, πλην του κίτρου που το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος. Το πορτοκάλι λεγόταν νεράτζι αρχικά, λέξη αραβική και έφτασε στην Εγγύς Ανατολή γύρω στον 9ο με 10ο αιώνα. Ως narancio-orenge-orange πέρασε η λέξη και ως δάνειο στα γαλλικά και σήμαινε το νεράτζι. Για το πορτοκάλι θα έπρεπε να περιμένουμε ως τον 16ο αιώνα, το οποίο το έφεραν έμποροι Πορτογάλοι από τη Δύση. Ετούτο ήταν το αράντσιο των Πορτογάλων, επειδή προφανώς έμοιαζε με το νεράτζι και έτσι κατάφερε να "κλέψει" το όνομά του από το νεράτζι, τον πικρό, ταπεινό προκάτοχό του που κατέληξε να ονομάζεται πικρό πορτοκάλι. Τέλος, το φρούτο αυτό ήταν που έδωσε το όνομά του στο πορτοκαλί χρώμα.
Όσον αφορά τα εξωτικά φρούτα, όπως ο ανανάς, η μπανάνα, το ακτινίδιο και η καρύδα, αυτά δεν έγιναν γνωστά και ευρέως διαδεδομένα στη χώρα μας παρά μόνο κατά τη σύγχρονη εποχή.
ΠΗΓΗ: Σαραντάκος Νκος, Οπωροφόρες λέξεις, εκδ. Κλειδάριθμος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.