Η μελέτη αυτή του γνωστού συγγραφέα του "Ποιος σκότωσε τον Όμηρο", του Victor Davis Hanson, είναι πολλά πράγματα ταυτόχρονα, ή μάλλον, ορθότερα, περιλαμβάνει πολλές όψεις της Ιστορίας. Κυρίως στρατιωτική, αλλά και πολιτισμική, τεχνολογική, πολιτική και κοινωνική Ιστορία. Αυτές είναι όλες οι όψεις της, οι οποίες εξηγούν το διαχρονικό φαινόμενο της υπεροχής του δυτικού πολιτισμού απέναντι σε όλους τους υπόλοιπους. Μην βιαστείτε όμως να κρίνετε.
Το βιβλίο αυτό δεν προσφέρει μία ρατσιστική ή φυλετική θεωρία προκειμένου να εξηγήσει το φαινόμενο της υπεροπλίας των Δυτικών στην πλειοψηφία των μαχών που δόθηκαν με άλλους λαούς κατά τη διάρκεια των αιώνων. Αντιθέτως, προτίθεται να εξηγήσει τους άλλους λόγους για τους οποίους συνέβαινε αυτό- και θα εξακολουθήσει να συμβαίνει όπως μας λέει ο συγγραφέας στον επίλογο του βιβλίου του. Συνάδει λοιπόν η σφαγή με τον πολιτισμό; Μήπως είναι τελικά αυτά τα δύο όψεις του ίδιου νομίσματος; Είναι άραγε, όντως, ο πόλεμος η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα;
Ο συγγραφέας "φωτογραφίζει" εννέα μεγάλες μάχες της Ιστορίας οι οποίες απέδειξαν την αδιαμφισβήτητη δυτική υπεροχή στον πόλεμο. Τις νίκες της Δύσης στη Σαλαμίνα, τα Γαυγάμηλα, το Πουατιέ, την Τενοτστιτλάν στο Μεξικό, τη Ναύπακτο, το Ρόρκις Ντριφτ στη Νότιο Αφρική και τα Μίντγουεϊ, καθώς και δύο ηχηρές ήττες στο Τετ του Βιετνάμ και των Ρωμαίων στις Κάννες, οι οποίες όμως, όλως παραδόξως, τεκμηριώνουν και πάλι την υπεροχή των Δυτικών.
Πώς εξηγείται, λοιπόν, αυτή η δυτική υπεροχή; Ο συγγραφέας εντοπίζει τον τόπο γέννησής της στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Εκεί οι αρχαίοι Έλληνες, αν και λιγότεροι αριθμητικά, κατατρόπωσαν τους "βάρβαρους" Πέρσες. Πώς το κατόρθωσαν αυτό; Ο συγγραφέας δεν αρνείται την υπεροχή των δυτικών όπλων και της τεχνολογίας, θεωρεί όμως ότι ο καθοριστικός παράγοντας για τη νίκη των Δυτικών δεν ήταν αυτός, όπως δεν ήταν ούτε στη Σαλαμίνα, ούτε και στα Γαυγάμηλα.
Το μεγάλου ατού της Δύσης ήταν το δόγμα της μίας και μεγάλης αποφασιστικής μάχης που ενστερνίζονταν οι αρχαίοι Έλληνες στην οπλιτική φάλαγγα και η ιδέα της ισότητας και της ελευθερίας με την οποία είχαν γαλουχηθεί. Διότι οι Πέρσες δεν ήταν ελεύθεροι άνθρωποι. Και όχι μόνο οι Πέρσες, αλλά ούτε και οι Οθωμανοί στη Ναύπακτο, οι Ζουλού στην Νότιο Αφρική ή οι Αζτέκοι στην Τενοτσιτλάν. Μόνο στους στρατούς της Δύσης άνθιζε η συλλογικότητα, η πειθαρχία, η ευελιξία και η ατομική πρωτοβουλία στον υπερθετικό βαθμό. Μόνο στη Δύση, επίσης, υπήρχε ο ορθολογισμός και η υιοθέτηση της αυστηρής επιστημονικής μεθόδου ήδη από την αρχαιότητα, παράδοση η οποία ατόνησε μεν, αλλά δεν χάθηκε κατά τον Μεσαίωνα. Τέλος, μόνο η Δύση αποσκοπούσε σε συγκεκριμένα πολιτικά οφέλη με τον πόλεμο, ήταν εκείνη δηλαδή η οποία πράγματι συνέχιζε την πολιτική με άλλα μέσα, σύμφωνα με το γνωστό δόγμα.
Όσον αφορά τις δύο ηχηρές ήττες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο, ο συγγραφέας τις επεξηγεί αποτελεσματικά: στις μεν Κάννες, ο στρατός των Ρωμαίων ήταν ανέτοιμος και είχε απέναντί του μία στρατιωτική ιδιοφυΐα, τον Αννίβα, μπόρεσε όμως να ξεπεράσει γρήγορα την ήττα και, το κυριότερο, να διδαχτεί από αυτή. Έτσι, μέσα σε λίγα μόλις χρόνια η Καρχηδόνα ήταν εκείνη η οποία θρηνούσε την καταστροφή της από τους Ρωμαίους που ανέστρεψαν το κλίμα. Στο Βιετνάμ οι Αμερικανοί δεν εξαπέλυσαν απλά όλη τη δύναμη πυρός τους, αφού δεν βομβάρδιζαν την πρωτεύουσα ή λιμάνια στρατηγικής σημασίας, αλλά ζούγκλες, γι' αυτό και ο πόλεμος κράτησε τόσα πολλά χρόνια. Η διεθνής κατακραυγή του τύπου και των ανταποκρίσεων έπαιξε, φυσικά, κι αυτή τον ρόλο της.
Δεν πρόκειται, επομένως, για ένα βιβλίο Ιστορίας, με την κλασική τουλάχιστον έννοια, όποιος όμως επιλέξει να το διαβάσει θα κατανοήσει πολύ καλύτερα αυτή την επιστήμη και θα μάθει πολλά καινούρια πράγματα για πολλές αποφασιστικές μάχες που "έγραψαν" Ιστορία, από την αρχαιότητα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Αναμφίβολα, είναι ένα βιβλίο από τα καλύτερα που έχω διαβάσει και το οποίο συνιστώ ανεπιφύλακτα, αφού όπως μας λέει ο μεγάλος ιστορικός και γεωγράφος Jaret Diamond "Όποιος θέλει να κατανοήσει την ιστορία της χώρας του ας μελετήσει την ιστορία των άλλων χωρών", αφού μόνο μέσω της γενικευμένης σύγκρισης μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα στο πλαίσιο της τοπικής ιστορίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.