Πέμπτη 29 Απριλίου 2021

Η αλλαγή της συλλογικής κουλτούρας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο


  

Η ευρωπαϊκή κουλτούρα όπως ήταν στα τέλη του 20ου αιώνα, άρχισε να αναπτύσσεται μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, κοινή σε ολόκληρη την Ευρώπη και, ως έναν βαθμό, και στην Αμερική.

Πριν από τον Πόλεμο υπήρχε, επίσης, φυσικά κάποια κοινή κουλτούρα στην Ευρώπη, αυτή όμως δεν ήταν τόσο ενιαία και καθολική, όσο έγινε από το 1950 και μετά. Μεγάλο ρόλο σε αυτό έπαιξαν, φυσικά, η ανάπτυξη των τεχνολογιών και των συγκοινωνιών, τα μέσα δηλαδή τα οποία επέτρεπαν τη γρηγορότερη επικοινωνία μεταξύ των χωρών, αλλά και η ολοένα αυξανόμενη ευημερία στην Ευρώπη μετά το 1950.

Η γενιά του '50,  εκείνοι δηλαδή οι οποίοι δεν είχαν ζήσει κατά τη διάρκεια του Πολέμου, αλλά τον γνώρισαν μόνο μέσα από τις αναμνήσεις των γονέων τους, είχαν κάθε λόγο να αμφισβητούν τις παλαιότερες γενιές. Οι αξίες και τα πρότυπα συμπεριφοράς της παλαιότερης γενιάς δέχονταν μεγάλη αμφισβήτηση από τους νεότερους και ειδικά το κύρος των μεγαλυτέρων και η υπακοή προς αυτούς. Οι νέοι δεν ήθελαν να γνωρίσουν αυτό που δεν είχαν ζήσει και οι παλιότερες γενιές επιθυμούσαν να το ξεχάσουν.

Στο ψυχροπολεμικό κλίμα η κρίσιμη επιρροή την οποία ασκούσαν διάφοροι παράγοντες προπολεμικά, όπως οι ένοπλες δυνάμεις, η εκκλησία, η εργασία, οι γονείς και το σχολείο, μειωνόταν ραγδαία.

Ο κόσμος καταδίκασε ευθέως τον πόλεμο, παρά τον συνεχιζόμενο Ψυχρό Πόλεμο, και οι μιλιταριστικές αξίες, οι οποίες είχαν γνωρίσει τόση άνθηση προπολεμικά, υποχώρησαν γοργά. Σε αυτό συνέβαλε, από ένα σημείο και μετά, και η δυσαρέσκεια για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, η οποία ήταν πολύ μεγάλη όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη.

Στην εργασία σημειώθηκαν επίσης κάποιες αλλαγές και με την είσοδο ολοένα και περισσότερων γυναικών στον χώρο, καθώς περνούσαν τα χρόνια. Οι ταξικές διαφορές έγιναν, επίσης, λιγότερο εμφανείς, καθώς πολλοί εργάτες μεταπηδούσαν στην τάξη των αστών. Η αστικοποίηση προχωρούσε επίσης γοργά, το ίδιο και ο αριθμός των νέων που φοιτούσαν στα πανεπιστήμια. Σημειώθηκε νέο κύμα ίδρυσης πανεπιστημιακών σχολών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η Εκκλησία, τόσο η καθολική, όσο και η Διαμαρτυρόμενη και η Ορθόδοξη έχανε σταδιακά την πρωτοκαθεδρία της και όλο και λιγότερος κόσμος επέλεγε να περνά τα κυριακάτικα πρωινά του στην Εκκλησία. Στον καθολικό και ορθόδοξο Νότο, η αλλαγή αυτή εκδηλώθηκε με πιο αργούς ρυθμούς σε σχέση με την προτεσταντική βόρεια Ευρώπη, και πάλι, όμως, δεν έπαυε να αλλάζει σταδιακά το κλίμα.

Η σεξουαλική απελευθέρωση της δεκαετίας του '60, η σταδιακή αποδοχή της ομοφυλοφιλίας καθώς και ο έλεγχος των γεννήσεων με την εφαρμογή αντισυλληπτικών μεθόδων, βρήκε, φυσικά, αντίθετη την Εκκλησία. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή δεν μπορούσε να κάνει και πολλά. Η νέα μουσική- ο θρίαμβος του rock n' roll- ο κινηματογράφος και η τηλεόραση αργότερα, τα ναρκωτικά, η ομοιομορφία στο ντύσιμο και στα κουρέματα, καθώς και οι νέοι τρόποι αναψυχής, όπως η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες και τα ταξίδια, όλα αυτά φώναζαν ότι οι αλλαγές είχαν έρθει για να μείνουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Φυσικά, αυτές δεν συντελούνταν τόσο γρήγορα όσο θα ήθελαν κάποιοι. Ο φυλετισμός και ο ρατσισμός, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ αργούσαν να υποχωρήσουν. Το ίδιο και οι διακρίσεις κατά των γυναικών, παρά τη σεξουαλική και κοινωνική- εν μέρει- απελευθέρωση των γυναικών. Όσο αργά όμως, κι αν άλλαζαν οι αντιλήψεις των ανθρώπων, σε καμία περίπτωση το ποτάμι δεν μπορούσε να γυρίσει πλέον πίσω. 

Στα τέλη της δεκαετίας του '70, η μετάβαση στη νέα μαζική κουλτούρα είχε πλέον σχεδόν ολοκληρωθεί. Και αυτή δεν θα άλλαζε πια εμφανώς, παρά μονάχα με την επικράτηση των Υπολογιστών και του Παγκόσμιου Ιστού, κάτι που θα δημιουργούσε τη νέα ψηφιακή κουλτούρα της εποχής μας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Beth o’ Leary, Η ανταλλαγή, εκδ. Μεταίχμιο

  Αναντίρρητα, δεν είναι όλα τα feelgood μυθιστορήματα ωραία, ούτε και καλογραμμένα. "Η ανταλλαγή" όμως διαθέτει αυτά τα χαρακτηρι...