Είναι πιο εύκολο να πει κανείς τι δεν είναι αυτό το βιβλίο, παρά τι είναι. Σίγουρα δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα, δεν είναι όμως και αμιγώς ιστορικό βιβλίο, παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας του υπήρξε από τις σημαντικότερες μορφές της γαλλικής ιστοριογραφίας του 19ου αιώνα.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τη "Μάγισσα" ως μία ιδιόρρυθμη ιστορική μελέτη γραμμένη με λογοτεχνικό τρόπο. Αντικείμενό της η γυναίκα-μάγισσα του Μεσαίωνα στη Δυτική Ευρώπη και οι διώξεις τις οποίες υπέστη.
Ο Μισλέ είναι ένας ρομαντικός, υπέρμαχος της σχολής της συναισθηματικής-κοινωνικής ιστορίας, η οποία άνθησε στο πλαίσιο της σχολής των Αnnales στο τέλος του 19ου αιώνα. Αυτό συνεπάγεται εγκατάλειψη του "στεγνού" θετικιστικού ύφους του Γερμανού Λέοπολντ φον Ράνκε και την ιστορική προσέγγιση η οποία ρίχνει το βάρος σε πολιτικοοικονομικά γεγονότα και παράθεση ημερομηνιών και αφοσίωση σε μια πιο συναισθηματική και λογοτεχνική προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων.
Στο βιβλίο του Μισλέ η Μάγισσα παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη αυτούσια και συμπαγής, μία καθημερνή γυναικεία μορφή του Μεσαίωνα της οποίας τα κίνητρα και τη συμπεριφορά μπορούμε να κατανοήσουμε απόλυτα και, κατ' επέκταση να τη συμπονέσουμε και να την αθωώσουμε για όλα όσα πέρασε στα χέρια των δήμιων της, των φανατικών καλόγερων.
Βέβαια, πρέπει να γίνει σαφές ότι στο πλαίσιο των όσων ήταν γνωστά για το αποκαλούμενο Κυνήγι των Μαγισσών, ο Μισλέ αναπαράγει τους μύθους οι οποίοι κυριαρχούσαν τότε στο ιστοριογραφικό ευρωπαϊκό στερέωμα σχετικά με το θέμα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι το Κυνήγι των Μαγισσών έλαβε χώρα κυρίως κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και όχι της Αναγέννησης, όπως είναι το ορθό. Επίσης, το έργο αυτό εξιδανικεύει τον λαϊκό άνθρωπο και δαιμονοποιεί τον κλήρο. Για την ακρίβεια, ο έντονος αντικληρικαλισμός του συγγραφέα, διατρέχει όλες τις σελίδες του βιβλίου. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα έργο το οποίο πρέπει να τοποθετηθεί αυστηρά μέσα στο πλαίσιο της εποχής κατά την οποία γράφτηκε.
Τότε, εύλογα ίσως αναρωτηθεί κανείς, για ποιον λόγο άραγε να διαβάσει κανείς το εν λόγω βιβλίο. Ακριβώς για όλα αυτά που δεν είναι, όπως ειπώθηκε παραπάνω, αλλά και για όλα αυτά που είναι και που δεν θα συναντήσουμε αλλού. Για όλο το συναίσθημα που το διατρέχει από την αρχή ως το τέλος και για το ταξίδι στον καθημερινό λαϊκό κόσμο της υπαίθρου στον Μεσαίωνα με τα παγανιστικά του κατάλοιπα, τον ατέρμονο αγώνα για επιβίωση και την ανία και το προβλέψιμο που τον χαρακτηρίζει.
Μετά την πολύ κατατοπιστική εισαγωγή για το ποιόν του βιβλίου της ειδικού Ανδρονίκης Διαλέτης, ακολουθεί το πρώτο μέρος του βιβλίου, στο οποίο ο συγγραφέας προσπαθεί να εισχωρήσει στο μυαλό του μεσαιωνικού ανθρώπου και στις καταβολές της μαγείας. Ο Μισλέ αναλύει τα μέγιστα την γυναικεία ψυχή και το πως η ίδια η φύση της μεσαιωνικής κοινωνίας και ζωής συμβάλλει στη δημιουργία της ίδια της Μάγισσας, ως μορφή ταυτοποιήσιμη και αναγνωρίσιμη. Ασχολείται με τις γητείες, τα βότανα και τα μαγκά φίλτρα των γυναικών, τη δαιμονοληψία, τα περίφημα Σάββατα και τους πειρασμούς της μεσαιωνικής κοινωνίας.
Το δεύτερο μέρος είναι κάπως πιο ιστορικό, με στοιχεία από συγκεκριμένες περιπτώσεις-δίκες μαγισσών και την ιστορία τους. Περιλαμβάνει επίσης την ανάλυση για το περίφημο εγχειρίδιο των ιεροεξεταστών κατά της μαγείας, τη Βίβλο για τη δαιμονοποίηση των γυναικών, το Malleus Malleficarum των Κράμερ και Σπρένγκερ.
Το έργο ασχολείται εκτενώς με την παρουσία της μαγείας τον 17ο αιώνα, τότε που το Κυνήγι έφτασε στο απόγειό του και στη συνέχεια εξέπνευσε, χιλιοτρυπημένο από τα βέλη της εποχής που εκτόξευε διαρκώς η Νέα εποχή της επιστήμης, η οποία τότε βρισκόταν στα σπάργανα. Τα μοναστικά τάγματα, όπως οι Ιησουίτες, οι Δομινικανοί, οι Καρμηλίτισσες και οι Ουρσουλίνες μοναχές, δίνουν επίσης το παρόν στο βιβλίο.
Η γραφή του Μισλέ είναι άκρως περιγραφική, φυσική και αυθόρμητη, δεν μοιάζε με αυτές τις οποίες μας έχουν συνηθίσει οι επαγγελματίες ιστορικοί. Συχνά δε, γίνεται ποιητική και αποκτά και ειρωνική χροιά.
Σήμερα που το ενδιαφέρον για τη μαγεία και το Κυνήγι των Μαγισσών αναβιώνει, αξίζει, επομένως, να εντρυφήσουμε σε μία από τις πρώτες προσεγγίσεις οι οποίες συγγράφτηκαν για το θέμα από την πένα ενός διακεκριμένου Γάλλου ιστορικού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.