Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Το τάνγκο, εκδ. Πατάκη

 

Λίγοι είναι οι συγγραφείς που έχω διαβάσει ως τώρα για τους οποίους μπορώ να πω με ασφάλεια ότι, πραγματικά, ό,τι, και αν έγραφαν, οποιοδήποτε θέμα κι αν αφορούσαν τα γραπτά τους, θα το διάβαζα οπωσδήποτε. Ένας τέτοιος συγγραφέας είναι ο Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ένας από τους πιο αγαπημένους και μεγαλύτερους λογοτέχνες του εικοστού αιώνα.

 

Ο Μπόρχες μπορεί να μην έγραψε μυθιστορήματα, έχει όμως το χάρισμα τα δοκίμια που έγραφε να διαβάζονται με τόσο ενδιαφέρον και προσήλωση όπως θα διάβαζε κανείς και ένα μυθιστόρημα. Το ίδιο ισχύει για το παρόν πόνημα το οποίο βασίζεται πάνω στο περιεχόμενο τεσσάρων διαλέξεων που έκανε πάνω στο τάνγκο τον Οκτώβρη του 1965. Το αποτέλεσμα είναι ένα υπέροχα δουλεμένο λογοτεχνικό δοκίμιο το οποίο αφορά την «αργεντίνικη ψυχή», η οποία δεν είναι άλλη από το τάνγκο, τον πιο δημοφιλή ερωτικό χορό παγκοσμίως.

 

 Αφορμή για την ενασχόληση του Μπόρχες με τον κόσμο του τάνγκο ήταν η έρευνα που έκανε εν έτει 1929 σχετικά με τον ποιητή Εβαρίστο Καρριέγο. Αυτή μετατράπηκε τελικά σε μία βαθιά και αποκαλυπτική μελέτη για τον κόσμο του τάνγκο.

 

 Η πρώτη διάλεξη έχει ως θέμα την καταγωγή του τάνγκο. Εδώ ο Μπόρχες οριοθετεί τον χρόνο και τον χώρο στον οποίο γεννήθηκε το τάνγκο και προσδιορίζει τη σχέση του με τον ποιητή Εβαρίστο Καρριέγο. Το τάνγκο, με καταγωγή από τη μιλόνγκα και την αμπανέρα της Κούβας, έχει τις ρίζες του στη μουσική των γκαούτσος (καουμπόηδων). Η ίδια η λέξη είναι μάλλον αφρικανικής προέλευσης. Στη διάλεξη αυτή ο Μπόρχες περιηγείται όλες τις κακόφημες συνοικίες του Μπουένος Άιρες από τις οποίες ξεκίνησε το τάνγκο στα τέλη του 19^ου αιώνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χορός αυτός ήταν αρχικά το ίδιο περιθωριακός όπως ακριβώς ήταν και η τζαζ μουσική στις ΗΠΑ ή τα ρεμπέτικα τραγούδια στη χώρα μας.

 

Στην επόμενη διάλεξή του ο Μπόρχες θα μας μιλήσει για τους κομπαρδίτος, τους κρεολούς νταήδες και μαχαιροβγάλτες που ζουν στις παρυφές του Μπουένος Άιρες, και τους γκαούτσος. Εδώ θα μας μιλήσει επίσης και για τις πρώτες «ακαδημίες» του τάνγκο στην πατρίδα του. Στην τρίτη διάλεξη ο συγγραφέας θα ασχοληθεί με τη διάδοση του τάνγκο έξω από τα όρια της αμερικανικής ηπείρου, και πιο συγκεκριμένα με την πολύ επιτυχημένη κατάκτηση του χορού αυτού στον κόσμο του Παρισιού κατά τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα.

 

Η τέταρτη και τελευταία διάλεξη είναι αφιερωμένη στη διάδοση του τάνγκο στην Ιαπωνία και την Άπω Ανατολή. Εδώ ο Μπόρχες θα επιχειρήσει να γνωρίσει στους ακροατές- αναγνώστες του ορισμένες μεγάλες προσωπικότητες από τον κόσμο του τάνγκο. Θα ασχοληθεί επίσης με την παρουσία του τάνγκο στη λογοτεχνία. Στο τέλος των διαλέξεων παρατίθενται δύο υπέροχα ποιήματα που συνέθεσε ο ίδιος ο Μπόρχες με θέμα το τάνγκο. Ιδού, ένα απόσπασμα από αυτά:

 

Ο στρόβιλος του τάνγκο, αυτή η παλαβωμάρα

τα χρόνια που πέρασαν αψηφά.

φτιαγμένος από σκόνη κι από χρόνο ο άνθρωπος κρατά,

λιγότερο από τη μελωδική του αντάρα

 

που είναι μονάχα Χρόνος. Το τάνγκο στήνει θολά

ένα παρελθόν ονειρικό όπου αληθεύει,

κατά κάποιον τρόπο, η απίθανη ανάμνηση

πως πέθανε καβγαδίζοντας σε μια γωνιά του μαχαλά.