Σώτη Τριανταφύλλου, Πιτσιμπούργκο, εκδ. Πατάκη

 

Μικρό μεν σε μέγεθος, αλλά μεγάλο από λογοτεχνικής απόψεως είναι το «Πιτσιμπούργκο», το αφήγημα της καταξιωμένης Ελληνίδος συγγραφέως, Σώτης Τριανταφύλλου, ένα έργο που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2006 και επανεκδίδεται σήμερα από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Το μικρό αυτό λογοτεχνικό αριστούργημα αποκαλύπτει την ιστορία του Δημοσθένη και της Ελέγκως, ενός νιόπαντρου ζευγαριού από τη Χίο στο οποίο ο Δημοσθένης αποφασίζει εν έτει 1013 να τραβήξει τον μακρύ δρόμο της ξενιτιάς, αφήνοντας την αγαπημένη του στο πατρογονικό νησί τους. Ο Δημοσθένης θα δουλέψει σε εργοστάσιο χαλυβουργίας στο Πιτσιμπούργκο της Πενσυλβάνια, ενώ η Ελέγκω θα παραμείνει στη Χίο περιμένοντας νέα και εισιτήριό του, προκειμένου να πάει κι εκείνη μαζί του.

 

Η ιστορία ακούγεται συνηθισμένη. Και φυσικά είναι, αφού όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά πως κατά τις αρχές του εικοστού αιώνα πάμπολλοι Έλληνες διάλεξαν τον δύσκολο δρόμο της ξενιτιάς, ιδιαίτερα προς τις ΗΠΑ, εξαιτίας της φτώχειας που ταλάνιζε τη χώρα μας. Αυτό ίσχυε ακόμη περισσότερο για τη Χίο, η οποία έναν αιώνα σχεδόν μετά την καταστροφή της από τους Τούρκους, ακόμη δεν είχε ανακάμψει πλήρως.

 

Το θέμα, λοιπόν, μπορεί να μην είναι πρωτότυπο. Είναι όμως εξαιρετικά πρωτότυπος ο τρόπος με τον οποίο δίνεται στον αναγνώστη: μέσω των επιστολών που ανταλλάσσει το ζευγάρι-και μάλιστα το κείμενο του έργου διαρθρώνεται αποκλειστικά με τις επιστολές αυτές. Πρόκειται, επομένως, για ένα κατεξοχήν επιστολικό μυθιστόρημα, το οποίο επιπλέον είναι γραμμένο στη ντοπιολαλιά της Χίου και των ανθρώπων του λαού εκείνης της εποχής, αγράμματων φυσικά που καταφεύγουν σε  γραμματικούς προκειμένου να επικοινωνήσουν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

 

Η γραφή που χρησιμοποιεί η Σώτη είναι απλή, λιτή, αυθόρμητη, αλλά και εξαιρετικά φορτισμένη συναισθηματικά. Με δυο λόγια είναι αυτή που θα κερδίσει τον αναγνώστη από την πρώτη κιόλας σελίδα με την αμεσότητά της. Ο αναγνώστης θα βιώσει στο πετσί του τα συναισθήματα που βιώνει το ζευγάρι: ο νόστος για την πατρίδα του Δημοσθένη, ο πόνος και η πίκρα του αποχωρισμού, ο πόθος της αντάμωσης και η δυσαρέσκεια της Ελέγκως όταν δεν της στέλνει το πολυπόθητο εισιτήριο ο Δημοσθένης, η τρυφερότητα των νιόπαντρων και οι λιγοστές-μα έντονες- κοινές τους αναμνήσεις.

 

Στο έργο δίνονται μέσα από τα γράμματα πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες για την εποχή. Φαίνεται επίσης ολοκάθαρα η πραγματικά τεράστια απόσταση που χώριζε τη μικρή Χίο εκείνη την εποχή από τις ΗΠΑ, στις οποίες είχε αναπτυχθεί το γυναικείο κα το εργατικό κίνημα, αλλά και ο εκσυγχρονισμός από κάθε άποψη. Οι αναμνήσεις από την τουρκοκρατία- η οποία τερματίστηκε στο νησί μόλις το 1913, στοιχειώνουν ακόμη τους συντάκτες των επιστολών. Όσο για το φινάλε του δράματος, αυτό θα είναι εντελώς αναπάντεχο.