Γιάννης Λαγουδάκης, Ένας φιλήσυχος άνδρας, Μια ιστορία από το ’22, εκδ. Βακχικόν

 

 

Η ιστορία μιας οικογένειας από το 1922

 

            Τα περισσότερα μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί για τη Μικρασιατική Καταστροφή- και δεν είναι διόλου λίγα-επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στις τρομερές εκείνες μέρες της καταστροφής που η Σμύρνη καιγόταν ή στα καθαρά στρατιωτικά ή πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν στην καταστροφή- το χρονικό της υποχώρησης του ελληνικού στρατού, τα λάθη που έγιναν από τους ηγέτες και τους πολιτικούς, την τύχη των προσφύγων κ.α.-

Το παρόν μυθιστόρημα, όμως, του Κρητικού λογοτέχνη Γιάννη Λαγουδάκη, με θέμα το 1922, δίνει βάση, αντίθετα στις καλές ειρηνικές μέρες πριν από την καταστροφή. Το πόνημά του έχει τίτλο «Ένας φιλήσυχος άνδρας, Μια ιστορία από το ’22» και κατατάσσεται στην κατηγορία του μυθιστορήματος. Τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται είναι αληθινά, αλλά η ιστορία της οικογένειας Σβέστογλου που πρωταγωνιστεί ανήκει στη σφαίρα της μυθοπλασίας. Πιο συγκεκριμένα, η ιστορία του εγκλεισμού των εύπορων κατοίκων του χωριού Ρεΐζντερε το βράδυ της 4^ης Σεπτεμβρίου 1922 εξαιτίας της άφιξης των Τούρκων τσετών στο χωριό είναι πέρα ως πέρα αληθινή. Ο συγγραφέας, έχοντας ρίζες από τη Μικρά Ασία και ακούγοντας διηγήσεις των παλαιότερων ανασυνέθεσε αριστοτεχνικά τη ζωή στη Μικρά Ασία στα ειρηνικά χρόνια πριν το 1922.

Ανάμεσα στους έγκλειστους στο αρχοντικό του Πετράκη εκείνη τη μοιραία νύχτα, βρίσκεται και ο Κωσταντής Σβέστογλου, δάσκαλος του χωριού από τη Σμύρνη. Με την «ευκαιρία» του εγκλεισμού, η ζωή του περνάει καρέ καρέ μπροστά από τα μάτια του και θυμάται τις παλιές, καλές ειρηνικές μέρες, αλλά και κάποιες δύσκολες στιγμές που είχε ζήσει με την οικογένειά του.

Ο Κωσνταντής είχε παντρευτεί την Παρασκευή, τη μοναχοκόρη ενός χωρικού και ολίγον πεισματάρα και «τσαούσα»  για γυναίκα της εποχής. Το ζευγάρι, μέσα από μία σχέση γεμάτη εντάσεις, αλλά και αγάπη, απέκτησε τρεις γιους, με τον μικρότερο να ταλαιπωρείται από κρίσεις επιληψίας. Η οικογένεια, παρά ταύτα ζούσε αγαπημένη ώσπου όλα έμελλε να αλλάξουν με την έναρξη του ελληνοτουρκικού πολέμου και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού.

Ο Γιάννης Λαγουδάκης μας προσφέρει με το βιβλίο του μία εντελώς διαφορετική ματιά στα γεγονότα του 1922 από εκείνη που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε στα μυθιστορήματα με τη συγκεκριμένη θεματική. Το αποτέλεσμα είναι ένα πρωτότυπο πόνημα ανάμεσα στην πληθώρα των  μυθιστορημάτων που έχουν γραφτεί και κυκλοφορούν για το μοιραίο 1922 για τον ελληνισμό.

Το φινάλε του βιβλίου θα είναι δυνατό, καταιγιστικό και ενδέχεται να εκπλήξει ανάλογα τους αναγνώστες. Να  μην παραλείψουμε να αναφέρουμε, τέλος, ότι στο σημείωμα του συγγραφέα στο τέλος

του βιβλίου αναφέρονται οι πηγές στις οποίες ο ίδιος ανέτρεξε για να περιγράψει τον κόσμο της Μικράς Ασίας, την εκεί καθημερινή ζωή, και τα γεγονότα του 1922.

Δανάη Δραγωνέα, Το νησί που ταξιδεύει στον χρόνο, εκδ. Διόπτρα

 

Μία εφηβική περιπέτεια στο νησί της Κέρκυρας

 

«Όσο το σκεφτόμουν, πάντως, οι γιαγιάδες είχαν δίκιο. Δεν είναι καθόλου εύκολο να είσαι γυναίκα. Δεν μιλάω μόνο για το παρελθόν, τότε που ήταν σχεδόν ακατόρθωτο να είσαι ο εαυτός σου και να κάνεις ό,τι επιθυμούσες, αλλά και για σήμερα, που, αν και τα πράγματα έχουν βελτιωθεί, παραμένουν αρκετά χάλια».

 

            Ένα συναρπαστικό εφηβικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στο πανέμορφο νησί της Κέρκυρας γράφει η βραβευμένη συγγραφέας και δημοσιογράφος Δανάη Δραγωνέα, η οποία είναι συνιδρύτρια της οργάνωσης «Κάθε μία ιστορία» και διοργανώτρια εργαστηρίων δημιουργικής γραφής για παιδιά και εφήβους.

Πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος είναι η Ιζαμπέλα-ή αλλιώς Ίζυ, όπως την αποκαλούν. Η Ίζυ είναι από την Αγγλία και ορφανή από μητέρα. Μεγαλώνει με τον πατέρα της, μαζί με τον οποίο ήρθε στην Κέρκυρα για λίγο καιρό, εξαιτίας της δουλειάς του. Η Ίζυ ερωτεύτηκε το πανέμορφο νησί και δεν θέλει να επιστρέψει στο Λονδίνο, αλλά ο πατέρας της έχει αντίθετη άποψη. Έτσι η Ίζυ αποφασίζει μαζί με τον καλό της φίλο τον Έντουαρντ- ή αλλιώς Έντι- να τον κάνουν να ερωτευτεί τη μητέρα του, προκειμένου να μείνει στο νησί. Βέβαια οι δύο ενήλικες δεν φαίνεται να έχουν και πολλά κοινά, αλλά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, έτσι δεν λένε;

Η Ίζυ αφοσιώνεται τόσο στο σχέδιο «Δούρειος Ίππος» που σχεδόν ξεχνά τους άλλους φίλους της, τον Γιώργο και τη Δάφνη, και γίνεται πολλές φορές δυσάρεστη στον Έντι. Τελικά, όμως, όλα θα πάρουν τον δρόμο τους για τα παιδιά που βρίσκονται στο κατώφλι της εφηβείας και φοιτούν στην πρώτη τάξη του γυμνασίου…

Παράλληλα με το σχέδιο «Δούρειος Ίππος», η Ίζυ διαβάζει και το παλιό ημερολόγιο της Αριάνα, μίας Κερκυραίας που έζησε στα τέλη του 19^ου αιώνα και υπήρξε η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια της Νομικής Σχολής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Μέσα από τις καταγραφές και τον έρωτά της με έναν μουσικό, η Ίζυ παρακολουθεί τις δυσκολίες που παρουσίαζε η ζωή για μία γυναίκα στο γύρισμα του περασμένου αιώνα και τη συγκρίνει με τη σημερινή εποχή.

Με γλώσσα απλή, κατανοητή, διανθισμένη και με πολλές αγγλικές φράσεις, και άρωμα Επτανήσων, η Δραγωνέα δημιουργεί ένα πόνημα ανάλαφρο, εύπεπτο και ευκολοδιάβαστο για τους σημερινούς εφήβους, αλλά ταυτόχρονα συναρπαστικό. Ακόμη, μέσω της ηρωίδας Ίζυ, η συγγραφέας μοιράζεται τους προβληματισμούς των σημερινών εφήβων, όπως το πώς είναι να μεγαλώνει κανείς σε μία μονογονεϊκή οικογένεια, το πρόβλημα της παρέας και της αποδοχής από τους φίλους, το θέμα της διαχείρισης των στόχων, την ανησυχία για τις επιδόσεις στο σχολείο, το χάσμα των γενεών με τους γονείς, τη θέση των γυναικών στην κοινωνία άλλοτε και τώρα, αλλά και τις ανησυχίες που γεννούν τα πρώτα εφηβικά ερωτικά σκιρτήματα.

Φιλομήλα Λαπατά, Η κάθαρση, εκδ. Ψυχογιός

 

Η ολοκλήρωση της τριλογίας «Οι κόρες της Ελλάδας»

 

Την πολυγραφότατη Φιλομήλα Λαπατά γνωρίσαμε και αγαπήσαμε μέσα από την εξαιρετική τριλογία της για την ελληνική διασπορά, η οποία περιλαμβάνει τα βιβλία «Οι κόρες του νερού», «Το δάκρυ του Χριστού, Lacryma Christi» και «Εις το όνομα της μητρός».

 Σήμερα θα μιλήσουμε για την έτερη τριλογία της συγγραφέως, μια τριλογία με υπόθεση που διαδραματίζεται, αυτή τη φορά, στην Αθήνα του 19^ου αιώνα. Πρόκειται για την τριλογία με τίτλο «Οι κόρες της Ελλάδας», η οποία περιλαμβάνει τα βιβλία «Η επιστροφή», «Ο διχασμός» και « Η κάθαρση».

Η Φιλομήλα Λαπατά με την τριλογία της αυτή καλύπτει την ελληνική ιστορία του 19^ου αιώνα και περιγράφει τον αργό μετασχηματισμό της Αθήνας των πρώτων χρόνων μετά από την Επανάσταση του 1821 στην πόλη που θα εξελιχθεί στις αρχές του 20^ου αιώνα, τη μεταστροφή της δηλαδή από μία πόλη καθαρά οθωμανική σε μία πόλη καθαρά ελληνική και ευρωπαϊκή. Διότι ο πραγματικός πρωταγωνιστής και στα τρία βιβλία της τριλογίας δεν είναι κάποιο πρόσωπο, ιστορικό ή μη, αλλά η πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, το άλλοτε ένδοξο «κλεινόν άστυ».

Το βιβλίο ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στην Ιστορία και η έρευνα που διεξήγαγε η συγγραφέας  για τη συγγραφή των βιβλίων της είναι ολοφάνερη σε κάθε σελίδα τους. Αυτά απεικονίζουν με έξοχο, πραγματικά, τρόπο, την καθημερινή ζωή, τα ήθη, τα έθιμα και τις συνήθειες των Ελλήνων της εποχής, αλλά και τα μνημεία και την τοπογραφία των Αθηνών κατά τα χρόνια της Βαυαροκρατίας, του Όθωνα, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Βασιλέως Γεωργίου Α’.

Η υπόθεση στο βιβλίο «Η Κάθαρση»  διαδραματίζεται εν έτει 1882 και φτάνει ως τα τέλη του αιώνα. Εδώ θα συναντήσουμε ξανά ονόματα ηρώων που συναντήσαμε και στα προηγούμενα βιβλία της τριλογίας, όπως εκείνα της Λέγκως Βαρβαρέσου, του Όμηρου Ασλάνογλου και της Κοραλίας Βογιατζόγλου. Μόνο που αυτή τη φορά, η κάθαρση επιζητείται για ένα άλλο πρόσωπο, την Οδύσσεια Ασλάνογλου. Και πρωταγωνιστές μιας έτερης ερωτικής ιστορίας θα είναι ετούτη τη φορά ο αξιωματικός της αστυνομίας Φοίβος Νεγρεπόντης και η Σκαρλάτη Βογιατζόγλου.

Η επιστροφή μιας Ελληνίδος της Διασποράς στην ελληνική πρωτεύουσα. Ένας δυνατός έρωτας. Μια γυναίκα που επιζητεί την κάθαρση. Ένα μυστικό που καλύπτει μία παλιά υπόθεση φόνου.  Ένα μεγάλο σκάνδαλο για την «καθώς πρέπει» κοινωνία της εποχής. Τα ψυχικά πάθη των ηρώων, ο θυμός τους, η αγωνία τους, η οργή,  η έκπληξη, η μετάνοια και, πάνω απ’ όλα ο έρωτας. Και όλα αυτά με φόντο μία Αθήνα εντελώς αλλιώτικη από τη σημερινή, μια Αθήνα που μεταλλάσσεται διαρκώς και αναζητά τη νέα της ταυτότητα σε αυτή τη μετα-οθωμανική εποχή. Η έντονα περιγραφική πένα της Λαπατά δεν αφήνει τίποτε στην τύχη, τίποτε που να μην το σχολιάσει και να μην ασχοληθεί μαζί του, από τον ψυχισμό των ηρώων της μέχρι την πλήρη τοπογραφία της περιοχής και των εκάστοτε καταστάσεων και ενεργειών των ηρώων της.

Να σημειώσουμε, τέλος, πως κάθε ένα από τα βιβλία της τριλογίας που θα μας ταξιδέψει στην Αθήνα του 19^ου αιώνα, είναι αυτοτελές και διαβάζεται ξεχωριστά από τα υπόλοιπα.

Πάνος Δημάκης, Ποσειδών, εκδ. Διόπτρα

 

 

 

            Ο Πάνος Δημάκης, συγγραφέας και μεταφραστής έχει χαρίσει ως τώρα στο αναγνωστικό κοινό δύο μυθιστορήματα, το «Δεκαεπτά κλωστές» και  «Το ποτάμι των χιλίων τυφλών», στο οποίο βασίστηκε και η ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Στο τρίτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Ποσειδών» ταξιδεύει τους αναγνώστες του στο πανέμορφο νησί της Ιθάκης και, με αφορμή έναν καταστρεπτικό σεισμό, δημιουργεί ένα αναλυτικό ψυχογράφημα, το οποίο αποτελεί, όμως, συγχρόνως και ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα με πολλές ανατροπές στην υπόθεσή του.

            Όλη η ιστορία εξελίσσεται καταιγιστικά μέσα στον συμπυκνωμένο χρόνο των είκοσι ενός, μόλις, ωρών. Πιο συγκεκριμένα, ο καταστροφικός σεισμός λαμβάνει χώρα κατά τις απογευματινές ώρες της 4ης Οκτωβρίου του 2024 και ολόκληρη η εξιστόρηση των γεγονότων έχει ολοκληρωθεί πριν από το τέλος της επόμενης ημέρας. Ουσιαστικά πρόκειται για την ιστορία του εγκλεισμού εννέα ανθρώπων μέσα στην εκκλησία του μοναστηριού που βρίσκεται πάνω σε έναν βράχο κοντά στο Βαθύ της Ιθάκης, το οποίο φιλοξενεί την περίφημη και θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς των Μηκώνων. Οι εννέα αυτοί άνθρωποι βρίσκονται ξαφνικά εγκλωβισμένοι μέσα στην εκκλησία όταν, μετά από την καταστροφική δόνηση καταρρέουν οι τοίχοι του μοναστηριού και δημιουργούν μία ακούσια «φυλακή» για τους επτά επισκέπτες του, μία μοναχή και την ηγουμένη. Αυτό το ετερόκλητο πλήθος, το οποίο θα προβεί σε απρόσμενες εξομολογήσεις υπό το καθεστώς της απειλής του θανάτου, θα αποτελέσει τον πυρήνα γύρω από τον οποίο θα επικεντρωθεί η εξιστόρηση του Δημάκη.

Η Ηγουμένη ονόματι Πελαγία, μία σεβάσμια γυναίκα με ακλόνητη πίστη. Μία νεαρή και όμορφη μοναχή, η Νόρα. Ένας ηλικιωμένος που τραυματίζεται σοβαρά στη σπονδυλική του στήλη από πτώση βράχου, ο Ματθαίος.  Ένας αινιγματικός και ειρωνικός άνδρας, ο Άγης. Ένας αρχαιολόγος, ο Κομνηνός και ένας νεαρός, ο Δημήτρης. Μία μητέρα με το παιδί της, η Ζωή με τον Αλέξανδρο και η άπιστη Ισμήνη. Αυτοί οι εννέα χαρακτήρες θα αποτελέσουν τη μαγιά για τα καίρια φιλοσοφικά, κοινωνικά και ψυχολογικά ζητήματα γύρω από τους ανθρώπους, τις ανθρώπινες σχέσεις, το Θείο ως έννοια, τη ζωή, τις αμαρτίες και τον θάνατο, που θα ζυμώσει ο Δημάκης προκειμένου να δημιουργήσει ένα συγκλονιστικό ταξίδι αυτογνωσίας και να αποκαλύψει μεγάλες αλήθειες, όχι μονάχα για τους εννέα τόσο διαφορετικούς χαρακτήρες που δημιουργεί και που όλοι τους κάτι έχουν να κρύψουν, αλλά και για τον κάθε ένα από εμάς ξεχωριστά.

Είναι αλήθεια ότι όταν ο άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με το φάσμα του θανάτου, τότε ακριβώς φέρνει στην επιφάνεια τον αληθινό του εαυτό. Διότι όλοι μας γινόμαστε διαφορετικοί σε ακραίες συνθήκες, τόσο διαφορετικοί που δεν το πιστεύουμε ούτε οι ίδιοι, αν το δούμε να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας. Οι εννέα του Δημάκη έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με τον θάνατο κάθε μία από τις είκοσι μία ώρες του εγκλεισμού τους. Προβαίνουν, λοιπόν, σε μία ανασκόπηση της ζωής τους, κάποιοι μάλιστα συνομιλούν με τον ίδιο τον Θεό καθώς νιώθουν το τέλος τους να πλησιάζει. Εξομολογούνται, λοιπόν, τα κρίματά τους και παραδέχονται αλήθειες που κρατούσαν καλά κρυμμένες, ως τώρα, μέσα τους.

Ο πάπα-Κρυστάλλης, ο αγαθός παπάς που νοιάζεται για τη σωτηρία των άλλων θα γίνει, τελικά, ο αμνός του Θεού που θα θυσιαστεί. Αντιθέτως, ένας άλλος χαρακτήρας θα αποδειχτεί ο πυρήνας του κακού.

Παράλληλα, έξω από το μοναστήρι, κοντά στην παραλία, τρεις άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με το φονικό παλιρροϊκό κύμα που θα ξεσπάσει μετά από τον σεισμό. Συν τοις άλλοις, ο Δημάκης δεν αγνοεί και τις συνέπειες του σεισμού για τους υπόλοιπους κατοίκους του νησιού, αλλά επιλέγει αν αφηγηθεί παράλληλα τι συμβαίνει και στο υπόλοιπο νησί. Επιπροσθέτως, αφηγείται και τις συνέπειες ενός άλλου σεισμού που είχε συμβεί παλαιότερα.

Μπορούν πράγματι να είναι θαυματουργές οι εικόνες; Είναι άραγε οι σεισμοί αποτέλεσμα της θεϊκής οργής και τιμωρία για τις αμαρτίες μας ή ένα καθ’ όλα τυχαίο φαινόμενο; Πώς ορίζουμε την αμαρτία και, κυρίως, ποιος είναι αυτός που θα την ορίσει; Ο σκοπός αγιάζει πάντοτε τα μέσα; Φέρεται ο Θεός προς όλους με την ίδια καλοσύνη; Κάποιος που αγνοεί και υβρίζει τα θεία μπορεί να είναι καλός άνθρωπος; Και, αντιθέτως, αυτός που φαίνεται πιστός είναι τελικά αγνός; Συγχωρούνται άραγε όλες μας οι αμαρτίες, αν τις εξομολογηθούμε πριν από τον θάνατό μας; Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανένας δεν θα είναι ίδιος μετά από αυτόν τον σεισμό που θα αλλάξει οριστικά και αμετάκλητα τη μοίρα των ανθρώπων που θα βιώσουν από κοντά τις δραματικές επιπτώσεις του…

Εν κατακλείδι, ο Πάνος Δημάκης δημιουργεί ένα έξοχο μυθιστορηματικό πόνημα, αξιοθαύμαστο από κάθε άποψη-από την άποψη της δημιουργίας και της αναπαράστασης των ηρώων του, της πρόζας, της αφήγησης, της φιλοσοφικής διάστασης, αλλά και της πλοκής της υπόθεσης- το οποίο διαβάζεται απνευστί και θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη μας.

Γιάννης και Μαρίνα Αλεξάνδρου, Στις όχθες του Νείλου, εκδ Μίνωας

 

Τα βιβλία των Γιάννη και Μαρίνα  Αλεξάνδρου τα διάβαζα όταν ήμουν στο λύκειο και στο πανεπιστήμιο. Επρόκειτο για ευχάριστες μυθοπλασίες που διαδραματίζονταν συνήθως στα τέλη του 19^ου ή στις αρχές του 20^ου αιώνα και κυλούσαν σαν το νερό όταν τις διάβαζες,  ήταν πάντοτε δε χρωματισμένες με μικρές ιστορικές παρενθέσεις με πλάγια γράμματα. Από εκείνα τα παλιά τους πονήματα είχα ξεχωρίσει, θυμάμαι, τα «Παλάτια του Βοσπόρου», τον  «Άξενο Πόντο» και το «Από την ανατολή στη Δύση», όλα όσα δηλαδή είχαν άμεση σχέση με την Ιστορία. Οι συγγραφείς όμως, εκτός από τα παραπάνω έχουν συγγράψει ως τις μέρες είκοσι τέσσερα μυθιστορήματα, πολλά από τα οποία έχουν κοινωνικό περιεχόμενο.

            Το τελευταίο τους πόνημα, με το οποίο επανεμφανίζονται στα ελληνικά γράμματα μετά από χρόνια απουσίας, ακούει στον τίτλο «Στις όχθες του Νείλου» και αποτελεί μία μυθιστορηματική και ιστορική περιήγηση στη φημισμένη πόλη της Αλεξάνδρειας.

Η κυρίως υπόθεση εξελίσσεται μεταξύ των αρχών του 20^ου αιώνα και της σημερινής εποχή και διαδραματίζεται στην Αλεξάνδρεια, την Αθήνα, τη Μύκονο, τη Νέα Υόρκη, αλλά και τη Λοζάνη της Ελβετίας. Οι συγγραφείς παρακολουθούν τη ζωή δύο γυναικών, της Νόρας και της εγγονής της, της Βάλης. Η γιαγιά Νόρα ήταν μία δυναμική γυναίκα, η οποία έζησε τα δύσκολα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τον μετέπειτα αναγκαστικό ξεριζωμό των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας μετά από την εθνικοποίηση των περιουσιών τους από τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ και τη μετοικεσία της οικογένειας στην Αθήνα.

Κατόπιν, πρωταγωνίστρια γίνεται η εγγονή της Βάλη, η οποία μεγαλώνει με εντελώς διαφορετικό τρόπο όπως είναι φυσικό και σπουδάζει, τελικά, τουριστικά επαγγέλματα στην Ελβετία. Η Βάλη αναζητά τον έρωτα και την ευτυχία στο πρόσωπο διαφορετικών ανδρών. Παράλληλα προσπαθεί να ισορροπήσει  τα προσωπικά της θέματα με τη δουλειά της.

Εκτός από το κυρίως αυτό θέμα του μυθιστορήματος, οι δύο συγγραφείς εγκιβωτίζουν μέσα στη διήγησή τους, εκτός από πάμπολλες ιστορικές αναφορές, και την αφήγηση για τη Βαΐας, της θεραπαινίδας της Κλεοπάτρας και τον έρωτά της με τον πιστό στρατιώτη του Οκταβιανού. Έτσι, μεταφερόμαστε νοερά και στη ρωμαϊκή εποχή, εποχή ακμής της όμορφης πόλης του Νείλου.

Η υπόθεση, όπως σε όλα τα βιβλία του ζευγαριού, κρατάει εξημμένη την περιέργεια του αναγνώστη, καθιστώντας το πόνημα ιδιαίτερα ευκολοδιάβαστο. Πέρα από αυτό, όμως, ο αναγνώστης θα πληροφορηθεί και πράγματα ιστορικής φύσεως  τα οποία ενδεχομένως δεν θα γνώριζε σχετικά με τον τόσο σπουδαία αυτή πόλη που υπήρξε Μέκκα του ελληνισμού στις αρχές και τα μέσα του περασμένου αιώνα.

Μάνος Κοντολέων, Τα δώρα, εκδ. Πατάκη

 

 

Όλα τα μικρά παιδιά, μα  ιδιαίτερα τα μοναχοπαίδια, έχουν πολλά να μάθουν και να κερδίσουν από τη συμβίωση με ένα μικρό ζωάκι. Ένα ζωάκι θα προσφέρει, πάνω απ’ όλα, συντροφιά, χαρά και φιλία στον ιδιοκτήτη του. Θα τον κάνει να σχεδιάζει το μέλλον μαζί του και να αναπολεί το παρελθόν, τις ωραίες στιγμές που έζησαν παρέα. Θα τον εφοδιάσει με ισχυρή θέληση για να πετύχει ορισμένα πράγματα και με διάθεση για νέες ανακαλύψεις στις μεταξύ τους περιπέτειες. Θα τον κάνει να ονειρεύεται όμορφα πράγματα, ιδιαίτερα αν μοιράζονται το ίδιο κρεβάτι τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Θα του μάθει όμως και τι θα πει απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, πόνος και θλίψη, όταν, δυστυχώς, όπως συμβαίνει με όλα τα ζωάκια σε σχέση με τους ανθρώπους, αυτό θα φύγει νωρίτερα για το μεγάλο ταξίδι… Προτού όμως γίνει αυτό, ένα παιδί θα έχει βιώσει και άλλα συναισθήματα, όπως προσμονή, ελπίδα και φόβο για τη ζωή του φίλου του,  πριν τον τελικό αποχαιρετισμό, ο οποίος θα συνοδεύεται αναπόφευκτα από την αίσθηση της απώλειας. Οι μνήμες όμως όσων έζησαν μαζί και οι ευχάριστες αναμνήσεις θα συντροφεύουν για πάντα αυτόν που μένει πίσω…

Στην περίπτωση του μικρού Μάρκου, του ήρωα του βιβλίου με τίτλο «Τα δώρα», ανάμεσα στα δώρα που ένα μικρό ζωάκι προσφέρει στον Μάρκο-ένα γατάκι ονόματι Νεφερτίτη στην εν λόγω περίπτωση, συγκαταλέγεται και η δημιουργία, αφού ο Μάρκος, ως ανταπόδοση για τις όμορφες στιγμές που έζησε με τη μικρή Νεφερτίτη, πριν αυτή αρρωστήσει και πεθάνει τελικά, θα πάρει την απόφαση να καταγράψει τις αναμνήσεις του στο χαρτί, δημιουργώντας έτσι το πρώτο του μυθιστόρημα…

Κάπως έτσι γεννιέται ένας συγγραφέας… Μόνο που ο μικρός Μάρκος, το μικρό, θλιμμένο μοναχοπαίδι που βρήκε τη φιλία στο πρόσωπο της Νεφερτίτης δεν είναι άλλος από τον μεγάλο και γνωστό συγγραφέα Μάνο Κοντολέων, που αποφασίζει να μοιραστεί με τους αναγνώστες του μία πολύ προσωπική του ιστορία φερμένη από τα παλιά, η οποία αποκαλύπτει τον αναπάντεχο τρόπο με τον οποίο έγινε τελικά ο ίδιος συγγραφέας…  Διότι πολλές φορές μία ασήμαντη, εν τέλει, αφορμή μπορεί να έχει συνέπειες τις οποίες ποτέ δεν είχαμε φανταστεί. Και η ίδια η ζωή, επομένως, προσφέρει άφθονες ιστορίες για συγγραφή.

Η προσωπική αυτή εξομολόγηση και ιστορία του συγγραφέα πήρε σάρκα και οστά υπό το πινέλο της Ιφιγένειας Καμπέρη, η οποία αναπαρήγαγε με πολύ κέφι και χρώμα την ιστορία του συγγραφέα στο χαρτί. Και το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο τρυφερό και συγκινητικό που θα αγγίξει ιδιαίτερα τους ζωόφιλους, αλλά και όσαους αισθάνονται μοναξιά στη ζωή τους.

Ο Μάνος Κοντολέων με εξομολογητική διάθεση θα μας αποκαλύψει στο τέλος του βιβλίου ακόμη και το πρώτο του λογοτεχνικό ψευδώνυμο με το οποίο υπέγραφε από τότε, από όταν δηλαδή έχασε τον καλύτερο του φίλο, τη Νεφερτίτη, τις πρώτες συγγραφικές του προσπάθειες. Το ερώτημα βέβαια, παραμένει: αν η Νεφερτίτη δεν είχε υπάρξει ποτέ, ο Μάνος Κοντολέων θα είχε γίνει συγγραφέας; Οπωσδήποτε, όμως, οφείλουμε να παραδεχτούμε, κρίνοντας από τον αριθμό των βιβλίων που έχει συγγράψει ο Κοντολέων σήμερα, ότι η Νέα Ελληνική Λογοτεχνία θα ήταν κατά πολύ φτωχότερη, αν δεν είχε υπάρξει η μικρή γατούλα με το όνομα Νεφερτίτη…

Χαρούκι Μουρακάμι, Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου, εκδ. Ψυχογιός

 

            Ο Ιάπωνας συγγραφέας Χαρούκι Μουρακάμι θεωρείται, και δικαίως, ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους λογοτέχνες παγκοσμίως. Μάλιστα, ο συγκεκριμένος συγγραφέας πολλές φορές υπήρξε υποψήφιος για το βιβλίο Νόμπελ της Λογοτεχνίας.

Ο Μουρακάμι έχει γράψει πολλά μυθιστορήματα, αλλά και δοκίμια. Κάθε νέο του μυθιστόρημα αποτελεί ένα γοητευτικό ταξίδι στην τόσο μακρινή και ενδιαφέρουσα για τους Έλληνες αναγνώστες, χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, την Ιαπωνία. Το νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» δεν ξεφεύγει από τον γενικό κανόνα.

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που έχει ως κύριο θέμα τον ανεκπλήρωτο ερωτικό πόθο, αυτό που στην καθομιλουμένη αποκαλούμε συνήθως  «ερωτικό απωθημένο».  Διότι, η αλήθεια είναι ότι ο ι εφηβικοί και οι παιδικοί έρωτες δεν ξεχνιούνται ποτέ, στις περισσότερες περιπτώσεις.

Έτσι και εδώ ο Χατζίμε, ένα ιδιαίτερο και κλειστό , θα λέγαμε, παιδί, που μεγαλώνει σε ένα προάστιο του Τόκιο στα μέσα του εικοστού αιώνα, δεν θα μπορέσει να ξεπεράσει την εφηβική του συμπάθεια που έτρεφε για την Σιμαμότο, μία πολύ επίσης ιδιαίτερη περίπτωση παιδιού.

Η Σιμαμότο έχει μία ελαφριά αναπηρία στο πόδι της που την κάνει να κουτσαίνει. Αυτό, βέβαια, δεν την κάνει λιγότερο χαριτωμένη, τουλάχιστον στα μάτια του Χατζίμε. Τα δύο παιδιά είναι μοναχοπαίδια σε έναν κόσμο όπου αυτά σπανίζουν και αντιμετωπίζονται με προκατάληψη. Η δισκοθήκη και το πικάπ του πατέρα της Σιμαμότο θα φέρουν κοντά τα δύο παιδιά, που θα περνούν ώρες ατέλειωτες συζητώντας και ακούγοντας μουσική. Και, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, αυτές τις στιγμές δεν θα τις ξεχάσουν ποτέ. Και είναι φυσικό, αφού φαίνεται πως τα δύο παιδιά έχουν μεταξύ τους μία πολύ ιδιαίτερη χημεία.

Μεγαλώνοντας, οι δύο νέοι θα φοιτήσουν σε διαφορετικά γυμνάσια και θα χαθούν καθώς περνούν τα χρόνια για αδιευκρίνιστη αιτία. Εμείς παρακολουθούμε τη ζωή του Χατζίμε μέσα από τη δική του πρωτοπρόσωπη αφήγηση, μία αφήγηση που προσιδιάζει σε πολλά σημεία με χαρτογράφημα της ψυχής του Χατζίμε.

Ο Χατζίμε είναι ένας άνδρας που αναζητά την ευτυχία και που όλο νιώθει ότι κάτι του λείπει, στην ουσία ένας ανικανοποίητος άνθρωπος. Η Ιζούμη, η κοπέλα με την οποία θα γνωρίσει τον έρωτα, ως έφηβος, δεν θα καταφέρει να τον κάνει να βρει τον πραγματικό του εαυτό. Αντιθέτως, ο Χατζίμε αισθάνεται διαρκώς ότι πληγώνει, άθελά του, τους συνανθρώπους του. Επιπροσθέτως, ούτε η δουλειά του τον ικανοποιεί.  Όταν θα γνωρίσει την Γιούκικο, την οποία τελικά θα παντρευτεί κάνοντας και δύο κόρες, θα τολμήσει να πιστέψει ότι επιτέλους έγινε ευτυχισμένος. Θα ανοίξει δύο πολύ επιτυχημένα τζαζ κλαμπ και θα γίνει ο ορισμός του επιτυχημένου «γιάπη». Όταν, όμως, η Σιμαμότο κάνει την επανεμφάνισή της, ως ένα φάντασμα του παρελθόντος, όλα θα ανατραπούν και ο Χατζίμε θα αναγκαστεί να θέσει εκ νέου μεγάλα και βασικά ερωτήματα στον εαυτό του.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα όμορφο και ευκολοδιάβαστο βιβλίο, τρυφερό και ευαίσθητο,  για τις υπαρξιακές ανησυχίες και της σχέσεις, για την ανακάλυψη του πραγματικού εαυτού μας, μέσα από τα μάτια και την υπέροχη γραφή ενός μεγάλου λογοτέχνη.

Ανδρέας Ανδριανόπουλος, Λουτρό αίματος στο Νότο, εκδ. Αρμός

 

Ένα ασυνήθιστο ιστορικό μυθιστόρημα τόσο για το θέμα του και τη εποχή  κατά την οποία εκτυλίσσεται, όσο και για το ιδιαίτερο βάρος που δίνει στην Ιστορία σε σχέση με τη  μυθοπλαστική αφήγηση είναι το βιβλίο του πρώην πολιτευόμενου Ανδρέα Ανδριανόπουλου με τίτλο «Λουτρό αίματος στο Νότο». Το βιβλίο εξετάζει όλες τις πλευρές της Σταυροφορίας κατά των Αλβιγηνών, η οποία έλαβε χώρα στη νότια Γαλλία μεταξύ των ετών 1209-1229.

Η εν λόγω σταυροφορία κηρύχθηκε από την Καθολική Εκκλησία εναντίον των αιρετικών καθαρών του γαλλικού Νότου. Οι Καθαροί ήταν μία ιδιάζουσα αίρεση με μανιχαϊστικές και δυϊστικές καταβολές και  ρίζες στις αιρέσεις των Βογόμιλων και τους Παυλικιανών της Ανατολής και του Βυζαντίου. Οι Καθαροί πίστευαν ότι ο κόσμος όπως τον αντιλαμβανόμαστε ανήκει εξολοκλήρου στη σφαίρα της δικαιοδοσίας του Κακού. Κατ’ επέκταση, λοιπόν, οι αληθινοί πιστοί θα πρέπει να απαρνούνται εντελώς τα εγκόσμια, προκειμένου να κερδίσουν μετά θάνατον την αληθινή βασιλεία των Ουρανών. ‘Έτσι οι Καθαροί απέρριπταν εντελώς τα μυστήρια της Εκκλησίας, μεταξύ των οποίων και τον γάμο, και οι «Τέλειοι» από αυτούς, όσοι είχαν, δηλαδή, φτάσει στο ανώτατο επίπεδο μύησης, διήγαγαν έναν βίο όπως οι ασκητές  στα μοναστήρια.

Όπως ήταν φυσικό, μία τέτοια αίρεση με τόσο «απόλυτες» θέσεις, η οποία έθετε σε κίνδυνο τα θεμέλια της κοινωνίας μέσω της άρνησης του γάμου, της τήρησης της παρθενίας ως ύψιστου ιδανικού  και της τεκνοποίησης κατ’ επέκταση, ήταν επόμενο να κινήσει την μήνιν της Καθολικής Εκκλησίας. Στους λόγους, όμως, για τους οποίους οι Καθολικοί του γαλλικού Βορρά εκστράτευσαν ενάντια στον αιρετικό Νότο, πρέπει να συγκαταλεγούν και λόγοι επιβολής του αυταρχικού και πιο φεουδαρχικού Βορρά κατά του πιο φιλελεύθερου και ακμάζοντα εμπορικά και αστικά Νότου.

Ο Ανδριανόπουλος συνθέτει το μυθιστόρημά του σε δύο επίπεδα. Πρώτον στο καθαρά ιστορικό, το οποίο εκτυλίσσεται κατά τον 13^ο αιώνα, στη διάρκεια της σταυροφορίας και, με ήρωες αληθινούς ανθρώπους της εποχής, τόσο ιππότες και ευγενείς, όσο  και σταυροφόρους και αιρετικούς, παρουσιάζει ολόκληρη την ιστορία της εν λόγω Σταυροφορίας, μέσω κάποιων όψεών της. Δεύτερον σε ένα επίπεδο περισσότερο γεωγραφικό και ταξιδιωτικό το οποίο συμβαίνει σε ενεστώτα χρόνο. Σε αυτό ήρωας πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο συγγραφέας ο οποίος εκτελεί ένα οδοιπορικό στη σημερινή εποχή στη νότια Γαλλία και βλέπει από κοντά όλα τα κάστρα τω αιρετικών Καθαρών και  αντικρίζει όλες τις τοποθεσίες όπου διεξήχθησαν όλες εκείνες οι φονικές μάζες που συνετέλεσαν στο να ονομάσει ο συγγραφέας το βιβλίο του «Λουτρό αίματος στο Νότο». Η βιαιότητα της σταυροφορίας και οι φρικτές σφαγές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το ειρηνικό οδοιπορικό που εκτελεί σήμερα ο συγγραφέας στα ίδια εκείνα μέρη. Η σφαγή της Μπεζιέ, η σφαγή του Μοντσεγκούρ και άλλα γεγονότα της Σταυροφορίας της οποίας ηγήθηκε ο Σίμων ντε Μονφόρ,  αποτυπώνονται στις σελίδες του βιβλίου με τα πιο μελανά χρώματα.

Ο συγγραφέας προέβει σε μεγάλη επιτόπια έρευνα και σε πάμπολλες ξενόγλωσσες πηγές προκειμένου να βρει υλικό για ένα θέμα για το οποίο ελάχιστοι Έλληνες έχουν ακούσει ποτέ. Να  σημειώσουμε, τέλος, ότι στο βιβλίο συμπεριλαμβάνεται και η αφήγηση για τα γεγονότα της αποκαλούμενης Σταυροφορίας των παιδιών, η οποία έλαβε χώρα εν έτει 1212στη  Γαλλία, παράλληλα με  την εξελισσόμενη κατά του Νότου Σταυροφορία των Αλβιγηνών.

Κατερίνα Μουρίκη, Πιστεύω σε έναν Θεό..., εκδ. Πορφύρα

 

 

Αν κάποιος άκουγε ότι την ιδέα ότι το Σύμβολο της Πίστεώς μας θα μπορούσε ποτέ να γίνει ένα ελκυστικό γκράφικ νόβελ που να προκαλεί τα παιδιά να το διαβάσουν, σίγουρα θα την απέρριπτε την ιδέα ως μη υλοποιήσιμη. Να, όμως, που η κάπως παράδοξη αυτή ιδέα για ένα γκράφικ νόβελ που να μιλάει και να ερμηνεύει το Σύμβολο της Ορθόδοξης Πίστεως αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός για όσους ενδιαφέρονται να το διαβάσουν κι αυτό χάρη στις εκδόσεις Πορφύρα, τη συγγραφέα Κατερίνα Μουρίκη και την εικονογράφο Έφη Κοκκινάκη.

Η αλήθεια είναι ότι τα γκράφικ νόβελ γνωρίζουν άνοδο στις μέρες μας και αποτελούν την καλύτερη λύση προκειμένου να διαβάσει οτιδήποτε όχι μόνο ένα παιδί ή ένας νέος, αλλά και έως ενήλικας ο οποίος δεν έχει καλή σχέση μ το διάβασμα ή έχει χρόνια να πιάσει βιβλίο στα χέρια του. Έτσι και το εν λόγω πόνημα δεν απευθύνεται μονάχα σε άτομα που διαβάζουν, απεναντίας μάλιστα. Η όμορφη και πολύχρωμη εικονογράφηση της Έφης Κοκκινάκη καθιστά το «Πιστεύω σε έναν Θεό…» ιδιαίτερα ελκυστικό στα παιδιά,  ενώ η επιλογή από  πλευράς της συγγραφέως δύο παιδιών ως πρωταγωνιστές, της Ελένης και του Κωνσταντίνου, φέρνει και το κείμενο εγγύτερα στα παιδιά.

Ο Κωνσταντίνος και η Ελένη, λοιπόν, έχουν να μάθουν απέξω το Σύμβολο της Πίστεως αφού πρόκειται να γίνουν νονοί. Οι γιαγιάδες και οι γονείς τους, επομένως, αναλαμβάνουν να τους βοηθήσουν σε αυτή την εκμάθηση, ιδιαίτερα τον Κωνσταντίνο ως τον μικρότερο από τα δύο παιδιά, δια μέσου ενός διασκεδαστικού επιτραπέζιου παιχνιδιού με θέμα το Σύμβολο της Πίστεως.

Το ενδιαφέρον στην όλη υπόθεση είναι το γεγονός ότι το βιβλίο συμπεριλαμβάνει στην πραγματικότητα το εν λόγω επιτραπέζιο παιχνίδι- κατασκευασμένο από χαρτόνι και καρτέλες που κόβονται πολύ εύκολα. Έτσι οι μικροί αναγνώστες μπορούν να παίξουν και οι ίδιοι το παιχνίδι αυτό και, κατ’ επέκταση, να  αποστηθίσουν ευκολότερα το Σύμβολο της Πίστεώς μας. Η ιδέα εξάλλου που υπάρχει στο βιβλίο,-εφεύρημα της συγγραφέως προφανώς- είναι ότι το παιχνίδι αυτό το έπαιζαν  τα χριστιανόπουλα στην ελληνική επικράτεια από την εποχή των παππούδων του Κωνσταντίνου και της Ελένης και ήταν, μάλιστα, και εξαιρετικά δημοφιλές ως παιχνίδι.

Το βιβλίο απευθύνεται σε μικρά παιδιά και νεαρούς αναγνώστες στο πλαίσιο της πυρηνικής οικογένειας, αλλά  και σε πάσης φύσεως  κατηχητικά ανά την ελληνική επικράτεια και στις ορθόδοξες κοινότητες της Ελληνικής Ομογένειας. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να το διαβάσουν μόνα τους, ενώ τα μικρότερα και όσα δεν κατέχουν ακόμη τη δεξιότητα της ανάγνωσης, μπορούν να χαζεύουν τις εικόνες ενώσω τους το διαβάζουν οι ενήλικες.