Μαρία Καραθανάση, Κόκκινο νήμα, εκδ. Υψικάμινος

 

            Μία διαφορετική ματιά σε μεμονωμένες όψεις της βουλγαρική κατοχής στις Σέρρες κατά τα χρόνια 1906-1918 επιχειρεί να ρίξει η φιλόλογος και ποιήτρια Μαρία Καραθανάση με την ποιητική συλλογή της στην τεχνοτροπία του δομημένου ρεαλισμού, την πρώτη που εκδίδει, με τίτλο «Κόκκινο νήμα».        Ο τίτλος της συλλογής είναι παρμένος από την ομώνυμη συνθηματική φράση που λεγόταν στις Σέρρες κατά την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής, με την οποία διαδιδόταν το μήνυμα ότι κατά τη συγκεκριμένη ημέρα τα σπίτια και τα καταστήματα της εν λόγω περιοχής θα έπρεπε να είναι έτοιμα να φιλοξενήσουν κάποιον αντάρτη.

Τέτοιου είδους εξειδικευμένες ιστορικές πληροφορίες σχετικά με τα ιστορικά γεγονότα της βουλγαρικής κατοχής περιέχονται στις υποσημειώσεις που υπομνηματίζουν τα δεκαπέντε ποιήματα της συλλογής. Πρόκειται για πληροφορίες των οποίων η ανάγνωση κρίνεται απολύτως απαραίτητη, εφόσον θέλουμε να κατανοήσουμε επακριβώς το περιεχόμενο των ποιημάτων.

Τα ποιήματα εστιάζουν, όπως συμβαίνει πάντα στην τεχνοτροπία του δομημένου ρεαλισμού, σε αυθεντικά ιστορικά στιγμιότυπα και αποτυπώνουν μία δεδομένη ιστορική στιγμή στον χρόνο. Αυτές οι στιγμές μέσα στα συγκεκριμένα ποιήματα είναι αρκετά βίαιες, καθώς επιχειρούν να αποδείξουν και να  μεταφέρουν στους αναγνώστες τη βιαιότητα και τη σκαιότητα της βουλγαρικής κατοχής στις Σέρρες, και γενικότερα στη Βόρειο Ελλάδα. Πυρπολήσεις, εκτελέσεις, βασανισμοί, ξυλοδαρμοί, βιασμοί, μάχες και εξευτελισμοί αιχμαλώτων βρίσκονταν, δυστυχώς, σε ημερήσια διάταξη.

Όσοι έζησαν από κοντά τη στυγνή  βουλγαρική κατοχή μας άφησαν τις μαρτυρίες τους και μέσα από αυτές ακριβώς τις ιστορικές καταγραφές άντλησε το υλικό της η συγγραφέας προκειμένου να δημιουργήσει ένα πόνημα που να ανήκει και στη σφαίρα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και της Ιστορίας.

Το συγκεκριμένο ιστορικό στιγμιότυπο που η συγγραφέας αποτυπώνει σε κάθε ένα από τα δεκαπέντε ποιήματα της συλλογής περιγράφεται κινηματογραφικά μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Κατόπιν, με την ανάγνωση των υποσημειώσεων, αυτός το τοποθετεί στον χωροχρόνο και, εν τέλει, το αντιλαμβάνεται και το κατανοεί πλήρως.

Τα περιγραφόμενα γεγονότα αφορούν τον μακεδονικό αγώνα, την πυρπόληση του δημαρχείου των Σερρών, τον γνωστό Καπετάνιο Μητρούση, τον εξευτελισμό και την ατίμωση αιχμάλωτων γυναικών, τη δράση της θρυλικής καπετάνισσας Σοφίας, την εκτέλεση του Βούλγαρου κομιτατζή Πέτρου Σκρέτα, τον έπαρχο του Σιδηροκάστρου Σταμάτη Σταματίου και την απαγωγή της δασκάλας Ευφροσύνης Καλλιμάρκου. Ακόμη τα ποιήματα περιγράφουν την ασιτία που ενέσκηψε στην πόλη των Σερρών μετά από την κατάληψή της από τον ελληνικό στρατό, την ηρωικής πράξης του Εβραίου Μεναχέμ Σιμαντώβ προκειμένου να σώσει συμπατριώτες του, την οργή των κατοίκων του Μελενίκου που η περιοχή τους δεν επιδικάστηκε στο ελληνικό κράτος και την πολιτική σύναξη στο στρατηγείο του «Χατζή Μπελίκ» στη σημερινή Βυρώνεια.

Η ποιητική αυτή συλλογή ρίχνει το βάρος στην εξιστόρηση της ιστορίας των απλών καθημερινών ανθρώπων, οι οποίοι έζησαν από κοντά τη βουλγαρική κατοχή και φιλοδοξεί να εμπλουτίσει τις ιστορικές γνώσεις των αναγνωστών παραθέτοντας γεγονότα και ονόματα που ίσως έχουν παραμείνει ξεχασμένα στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας και δεν είναι ευρέως γνωστά.

Να προσθέσουμε, τέλος, ότι η συγγραφέας είναι μέλος του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος, πολλά ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά, καθώς και σε συλλογικούς ποιητικούς τόμους, ενώ ασχολείται και με τη διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής στο 5^ο Γενικό Λύκειο των Σερρών όπου διδάσκει.