Κατερίνα Λιασή, Καλοκαίρια βαθιά χωμένα μέσα στην άμμο, εκδ. Βακχικόν

 

Κύπρος, 1974

 

            Πολλά έχουμε διαβάσει, αλλά και γνωρίζουμε για τον «Αττίλα» του 1974, την τουρκική, δηλαδή, εισβολή στην Κύπρο, καθώς έχουν γραφτεί πάμπολλα ιστορικά έργα, αλλά και ιστορικά μυθιστορήματα που αφορούν και αφηγούνται τα τραγικά γεγονότα εκείνων των ημερών. Μπορώ να πω, όμως, με σιγουριά ότι κανένα βιβλίο που διάβασα ως τώρα δεν αποτυπώνει τα συμβάντα του καλοκαιριού με τον τρόπο που το κάνει το μυθιστόρημα της Κατερίνας Λιασή, γεννημένης στην Κύπρο, όπου ζει, εργάζεται- και γράφει- ως φαρμακοποιός.

            Το βιβλίο τιτλοφορείται ως «Καλοκαίρια βαθιά χωμένα μέσα στην άμμο» και δεν αποτελεί μία γραμμική εξιστόρηση των γεγονότων του θέρους του 1974, αλλά αποτυπώνει περισσότερο το φορτισμένο κλίμα εκείνων των ημερών. Εξάλλου δεν πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά για μυθιστόρημα εποχής. Η αναφορά στην εισβολή του Αττίλα και στις ανθρώπινες απώλειες στο νησί χρησιμοποιείται ως το τραγικό φινάλε της ιστορίας της Αντριάννας, της πρωταγωνίστριας του βιβλίου.

Η Αντριάννα ήταν αρραβωνιασμένη προτού να φύγει για τις σπουδές της στη Θεσσαλονίκη με τον Δήμο, έναν αινιγματικό κομμουνιστή, ο οποίος δεν της ήταν, εν τέλει, ιδιαίτερα πιστός κατά την απουσία της. Και η ίδια η Αντριάννα, όμως, θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο κάποιου άλλου, επομένως το μέλλον της σχέσης τους θα παραμείνει αβέβαιο, όπως και το μέλλον του νησιού, εξάλλου, όταν αυτή επιστρέψει οριστικά στο νησί.

Οπωσδήποτε το καλοκαίρι του 1974 πολλοί Έλληνες και πολλοί Κύπριοι θα ήθελαν να χωθεί βαθιά μέσα στην άμμο και να μην ξαναβγεί, αφού οι περισσότεροι θα ήθελαν να ξεχάσουν και να ξορκίσουν από τη μνήμη τους τα αιματοβαμμένα γεγονότα εκείνου του καλοκαιριού. Η Αντριάννα, ωστόσο, εξακολουθεί να κρατά τα δικά της καλοκαίρια, πριν το 1974, βαθιά χωμένα στη δική της άμμο, στην άμμο της ψυχή της, κουβαλώντας τις μνήμες της από τη Λεμεσό, τη Λευκωσία, την πατρογονική, δηλαδή, γη της, αλλά και από την αγαπημένη της Θεσσαλονίκη, την πόλη όπου σπούδαζε νομική προτού επιστρέψει στο νησί της το μοιραίο καλοκαίρι του 1974.

Η αφήγηση στο βιβλίο κινείται διαρκώς ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν και η Κατερίνα Λιασή διαθέτει το δικό της, ιδιαίτερο και ξεχωριστό, αφηγηματικό ύφος με τις συνεχείς αναδρομές που πραγματοποιεί. Οι αναφορές της συγγραφέως στον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και στην κατάσταση του νησιού πριν από το 1974, όπως για παράδειγμα στα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963, αλλά και στις σχέσεις των Τουρκοκύπριων με τους Έλληνες του νησιού δίνουν το ιστορικό στίγμα στο κείμενο, δίχως όμως η Ιστορία να παίρνει ποτέ το προβάδισμα από τη μυθοπλασία. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τη συγγραφέα είναι η αποτύπωση του ταραγμένου κλίματος της εποχής, η οποία ευθυγραμμίζεται με την ταραγμένη ψυχική διάθεση των πρωταγωνιστών.

 

«Η Αντριάννα δεν μπορούσε να καταλάβει τον Δήμο και όλο αυτό το πάθος και τον ζήλο για έναν αγώνα που βαθιά μέσα της πίστευε πως ήταν αναίτιος. Ζώντας στον προστατευμένο κόσμο που δημιούργησαν οι γονείς της, στη φούσκα του οικογενειακού της περίγυρου αρχικά, και αργότερα στη Θεσσαλονίκη σε μια άλλη φούσκα απομόνωσης που δημιούργησε η ίδια, γλιστρούσε, θαρρείς, παράλληλα με τα τρομακτικά γεγονότα που εκτυλίσσονταν σε Ελλάδα και Κύπρο. Άλλωστε τρομακτικά πράγματα γίνονταν παντού, σε όλον τον κόσμο, και θα συνέχιζαν να συμβαίνουν, ό,τι κι αν έκαναν οι άνθρωποι».