Harriet Constable, Η μαέστρος, εκδ. ελληνικά γράμματα

 

            Πόσοι από εμάς γνωρίζουν ότι ο μεγάλος και τρανός συνθέτης, Αντόνιο Βιβάλντι, είχε μία αγαπημένη μαθήτρια στο βιολί, η οποία πιθανότατα να τον βοήθησε και στη σύνθεση κάποιων από τα πιο διάσημα έργα του; Και πόσοι άραγε έχουν ακούσει για τις περίφημες Figlie di coro της Βενετίας, τις διάσημες γυναικείες ορχήστρες που λειτουργούσαν στα φιλανθρωπικά ιδρύματά της, τα Ospedali Grandi;

            Στο Ospedale della Pieta εγκαταλείφθηκε ως βρέφος η Άννα Μαρία ντελα Πιετά το 1695,  εκείνη που έμενε  να γίνει διάσημη βιρτουόζος του βιολιού, αλλά και συνθέτρια. Στο βιβλίο της με τον τίτλο «Η Μαέστρος», η βραβευμένη δημοσιογράφος Harriet Constable μας αφηγείται τη ζωή της, επικεντρωμένη σε μία άγνωστη πτυχή της ιστορίας της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αδρία, αλλά και του διάσημου συνθέτη των «Τεσσάρων εποχών».

Η μητέρα της Άννα Μαρία ήταν μία γυναίκα ελευθέρων ηθών, η οποία είχε απλώς μία άτυχη στιγμή. Φυσικά δεν μπορούσε να κρατήσει το μωρό. Η εγκατάλειψη βρεφών, όμως, έξω από κοινωφελή ιδρύματα, δεν ήταν κάτι διόλου άγνωστο στην Ευρώπη τόσο του Μεσαίωνα, όσο και σε εκείνη των Νεώτερων χρόνων, όσο κι αν μας ξενίζει η τακτική αυτή σήμερα.

Στα Ospedali της Βενετίας, πιο συγκεκριμένα, τα ιδρύματα στα οποία εγκαταλείπονταν μονάχα θηλυκά βρέφη, οι ορφανές μεγάλωναν μέσα σε ένα αυστηρό θρησκευτικό, αλλά και μουσικό περιβάλλον. Παράλληλα με τους αυστηρούς κανόνες ανατροφής που ίσχυαν για όλα τα κορίτσια, την υποχρεωτική συμμετοχή τους στις Λειτουργίες της Καθολικής Εκκλησίας, αλλά και τις απλές καθημερινές αγγαρείες, που κάποιος έπρεπε, όμως, να κάνει, όπως το πλύσιμο, το μαγείρεμα, το κουβάλημα του νερού και άλλες καθημερινές εργασίες, οι ορφανές μάθαιναν, όμως, και μουσική. Πληκτροφόρα όργανα, φλάουτο, όμποε, βιολοντσέλο, βιολί, τραγούδι… Και όποια διέθετε ταλέντο σε κάτι από όλα αυτά και δούλευε σκληρά, μπορούσε να μπει, μετά από κάποιο όριο ηλικίας, στις διάσημες figlie di coro, στην ξακουστή, δηλαδή, ορχήστρα του ιδρύματος, την οποία έρχονταν να ακούσουν ακροατές από όλη την Ευρώπη. Μονάχα σε αυτή την ορχήστρα μπορούσαν τα κορίτσια να ελπίσουν ότι θα αποκτούσαν κάποια ανεξαρτησία και κάποια χρήματα τη ζωή τους. Επομένως, ο ανταγωνισμός μεταξύ των κοριτσιών ήταν εξαιρετικά σκληρός , εφόσον το επίπεδο ήταν πολύ υψηλό και ανά πάσα στιγμή μπορούσε κάποια νέα ταλαντούχα υποψήφια να εκτοπίσει μία άλλη καταξιωμένη μουσικό από τη θέση της. Όσες δεν έπαιζαν στις figlie είχαν την «τύχη» να τις παντρέψουν με όποιον εκδήλωνε ενδιαφέρον για αυτές και να ζήσουν μία ζωή δίχως ανεξαρτησία κοντά του.

Η Άννα Μαρία δείχνει από την ηλικία των οκτώ ετών το ταλέντο της και γίνεται η αγαπημένη μαθήτρια του Βιβάλντι, που διευθύνει τις figle di coro. Η Άννα Μαρία θα κάνει τα πάντα προκειμένου να μπει στην ορχήστρα, να γίνει το πρώτο βιολί, αλλά και να γίνει διάσημη συνθέτρια. Θα τα καταφέρει άραγε; Θα πρέπει στην πορεία αυτή προς την κορυφή να θυσιάσει πολλά, και ιδίως τη φιλία…

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου η οκτάχρονη Άννα Μαρία κάνει τα πρώτα της βήματα στο βιολί. Οι φίλες της εδώ παίζουν πρωταρχικό ρόλο στη ζωή της. Στο δεύτερο μέρος, η Άννα Μαρία πετυχαίνει τον στόχο της να μπει στις figlie di coro. Στο τρίτο μέρος του βιβλίου τη συναντάμε πλέον ως συνθέτρια που έχει πληρώσει, πλέον, το τίμημα της μοναξιάς. Και στο τέταρτο και τελευταίο μέρος, η Άννα Μαρία έχει γίνει η μαέστρος, η αρχιμουσικός, η οποία, όμως, δεν παύει να αναζητά τις ρίζες της.

            Ένα βιβλίο γεμάτο με χρώματα, νότες και με τους ήχους των μουσικών οργάνων, το οποίο δεν απευθύνεται μεν, μόνο σε μουσικούς, αλλά είναι βέβαιο ότι θα λατρέψουν οι μουσικοί!