Αν αυτό που πετυχαίνει καλύτερα απ' όλα ένα ιστορικό μυθιστόρημα είναι η απεικόνιση της ιστορίας της καθημερινής ζωής στην εποχή κατά την οποία αυτό διαδραματίζεται, τότε "Ο μαθητευόμενος αρχιτέκτονας" της Ελίφ Σαφάκ εκπληρώνει απόλυτα τον στόχο του.
Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα του οποίου η υπόθεση εκτυλίσσεται στην εποχή της πιο μεγάλης ακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: στα χρόνια του πιο ένδοξου σουλτάνου όλων των εποχών, του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή ή Κανουνί –Νομοθέτη, όπως τον αποκάλεσαν οι ίδιοι οι Οθωμανοί. Για την ακρίβεια, η υπόθεση διαδραματίζεται στα ύστερα χρόνια της βασιλείας του Σουλεϊμάν, μετά το 1550, φτάνοντας ως τις πρώτες δεκαετίες του επόμενου αιώνα και καλύπτοντας χρονικά και τις βασιλείες των διαδόχων του, του Σελίμ Β΄ του Μέθυσου και του Μουράτ Γ΄.
Η διήγηση όμως δεν εστιάζει σε χρονολογίες και σκοπός της συγγραφέως δεν είναι να μας αφηγηθεί όλα τα σημαντικά γεγονότα της εποχής. Αντιθέτως, στοχεύει στο να αναδείξει την καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη του 16ου αιώνα, εστιάζει λοιπόν μόνο σε όσα θεωρεί απαραίτητα για τον σκοπό αυτό. Μέσα από την αφήγηση της ζωής ενός νεαρού αγοριού τολμηρού, εργατικού, δίκαιου και φιλόδοξου, του Τζαχάν, και του νεαρού ελέφαντά του, του οποίου καθίσταται δαμαστής, αλλά και φύλακας άγγελος, χάρη σε ένα εντελώς απρόσμενο γύρισμα της μοίρας, η Ελίφ φιλοτεχνεί μία εκπληκτική τοιχογραφία της Κωνσταντινούπολης.
Αυτή είναι και η πρώτη θεματική μεταξύ των πέντε, πάνω στην οποία στηρίζεται ο ιστός του πονήματος: η Ιστορία. Ιστορία απαλλαγμένη από περιττά γεγονότα και χρονολογίες, Ιστορία πιστή στις αρχές της σχολής των Αnnales, που εστιάζει δηλαδή πάνω απ' όλα στη ζωή των απλών καθημερινών ανθρώπων, Ιστορία αψεγάδιαστα υφασμένη και αδιαχώριστη μαζί με τον λογοτεχνικό ιστό του βιβλίου. Η πανούκλα της εποχής του Σουλεϊμάν, τα χαμάμ, τα μπουντρούμια του Γεντί Κουλέ, οι τσιγγάνοι της πόλης, η σουλτάνα Χιουρέμ και η κόρη της Μιχριμάχ, για την οποία ο Τζαχάν θα τρέφει έναν έρωτα πλατωνικό και ανεκπλήρωτο ως το τέλος της ζωής του, όλα αυτά η συγγραφέας τα περιγράφει γλαφυρά αποδεικνύοντας τις γνώσεις της για τη συγκεκριμένη εποχή.
Η δεύτερη θεματική του πονήματος δεν απαντάται συχνά σε βιβλίο: λόγω της παρουσίας του σπάνιου λευκού ελέφαντα στις σελίδες του, η Ελίφ εστιάζει στη σχέση ανθρώπου και ζώου, στο πόσο βαθιά και αγνή μπορεί να είναι αυτή σε όλες τις εποχές, τα μήκη και τα πλάτη της γης και στο πως οι περισσότεροι από τους ανθρώπους επιλέγουν να βασανίζουν τελικά απάνθρωπα, αντί να περιβάλλουν με αγάπη, τις τετράποδες υπάρξεις του πλανήτη μας. Η σχέση όμως μεταξύ του Τζαχάν και του Τσότα- το όνομα του ελέφαντα το οποίο σημαίνει μικρός-, θα βοηθήσει το αγόρι να οδηγηθεί στην αυτογνωσία και θα του διδάξει πράγματα που δεν θα γνώριζε σε άλλη περίπτωση. Αυτό μας φέρνει αλυσιδωτά στην τρίτη και ταυτοχρόνως τέταρτη θεματική του βιβλίου: την ανακάλυψη του εαυτού του που επιχειρεί ο Τζαχάν και το επώδυνο ξεδιάλυμα του μπερδεμένου κουβαριού της ύπαρξής του. Σε όλο το βιβλίο ο νεαρός, προικισμένος με το χάρισμα να αγαπά και να δένεται με τα υπόλοιπα όντα τριγύρω του, καλείται να ανακαλύψει τα βαθύτερα θέλω και τις πιο κρυφές επιθυμίες του.
Σε αυτό θα τον βοηθήσει, εκτός από τον Τσότα, και η τέταρτη θεματική του βιβλίου, στην οποία η συγγραφέας αφιερώνει πολλές σελίδες μελέτης και γνώσης: η αρχιτεκτονική. Πιο συγκεκριμένα, όταν ο νεαρός θα καταστεί από καθαρή τύχη μαθητευόμενος του μεγαλύτερου αρχιτέκτονα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του διαβόητου Σινάν, θα ανακαλύψει άγνωστες πτυχές του εαυτού του, τις οποίες μέχρι τότε αγνοούσε ολότελα, αφού ποτέ του δεν φανταζόταν ότι ένας τέτοιος τομέας θα μπορούσε να τραβήξει το ενδιαφέρον του. Θα μπλεχτεί άθελά του στις συνωμοσίες του παλατιού, θα αφοσιωθεί ολόψυχα στην τέχνη και τον δάσκαλό του και θα μάθει να ελίσσεται σε έναν χώρο τόσο επικίνδυνο όσο και οι ζούγκλες στις οποίες γεννήθηκε ο Τότσα, στη μακρινή Ινδία. Βλέπουμε επομένως πως η ίδια η διαδικασία της μαθητείας καθίσταται ικανή να οδηγήσει κάποιον στην αυτογνωσία. "Οι πέτρες μένουν ακίνητες. Αυτός που μαθαίνει ποτέ", καταλήγει ο ίδιος ο Σινάν. Έτσι, η συγγραφέας αρπάζει την ευκαιρία να μας αφηγηθεί τη διαδικασία της οικοδόμησης μεγάλων αρχιτεκτονικών έργων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας του 16ου αιώνα, όπως του τεμένους Σουλεϊμάνιγιε και του Σελιμιγιέ της Ανδριανούπολης.
ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟ: η πλοκή του, η μεταφορά στο παρελθόν που θα νιώσει ο αναγνώστης διαβάζοντάς το και η καλή πένα της συγγραφέως.
ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ: οι λάτρεις της ιστορίας οπωσδήποτε και σε όσους αρέσουν μυθιστορήματα που διαδραματίζονται σε άλλες εποχές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.