Το βιβλίο αυτό σε επιμέλεια του Δημήτρη Σταματόπουλου, καθηγητή Βαλκανικής και Ύστερης Οθωμανικής ιστορίας, περιέχει άρθρα ξένων και Ελλήνων καθηγητών στα πανεπιστήμια της χώρας μας και του εξωτερικού. Η θεματική αφορά τον επονομαζόμενο και "μακρύ", τον 19ο δηλαδή αιώνα, τον αιώνα των αλλαγών και των εθνικισμών, σε ό,τι όμως αυτός σχετίζεται με τη ιστορία των βαλκανικών χωρών.
Οι παλαιότερες θεωρητικές προσεγγίσεις έβλεπαν την ιστορία των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης σαν ένα κομμάτι της ιστορίας του δυτικού ιμπεριαλισμού και του Ανατολικού Ζητήματος. Οι νεότερες όμως προσεγγίσεις είδαν και την άλλη όψη του νομίσματος, εκείνη του αναδυόμενου βαλκανικού εθνικισμού ως αποτέλεσμα της παρακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της επίδρασης στους βαλκανικούς λαούς των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού. Οι επαναστάσεις αυτές υπήρξαν σχεδόν πάντοτε επιτυχημένες πολιτικά, αλλά όχι στρατιωτικά.
Η πράξη της ίδρυσης εθνικών κρατών στα Βαλκάνια σχετίζεται με τους ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων. Κατά πόσον όμως οι επαναστάσεις στα Βαλκάνια έχουν ομοιότητες με τις αντίστοιχες επαναστάσεις της Ευρώπης την ίδια εποχή; Σαφέστατα και οι βαλκανικές μπορούν να θεωρηθούν επίσης επαναστάσεις κοινωνικές, εφόσον συμμετείχαν σε αυτές αγρότες και άνθρωποι χαμηλών κοινωνικών τάξεων, ακριβώς δηλαδή όπως και στην Ευρώπη. Έτσι οι ομοιότητες μεταξύ τους είναι εμφανείς.
Επομένως, οι βαλκανικές επαναστάσεις μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις κατηγορίες: πρώτον, η σερβική και η ελληνική επανάσταση, οι οποίες εκδηλώθηκαν ως αποτέλεσμα της Γαλλικής Επανάστασης και των Ναπολεόντειων Πολέμων. Δεύτερον, το βουλγαρικό, το κροατικό και το ρουμανικό εθνικό κίνημα αναπτύσσονται κυρίως μεταξύ των δύο "επαναστατικών" ετών του 1830 και του 1848. Και, τέλος, με το τρίτο και τελευταίο κύμα μετά το 1871, ολοκληρώνονται τα παραπάνω κινήματα και εκδηλώνεται το σλαβομακεδονικό και το αλβανικό εθνικό κίνημα.
Το βιβλίο δεν προτίθεται να προσφέρει μία ολοκληρωμένη ιστορία των επαναστάσεων στα Βαλκάνια κατά τους τελευταίους αιώνες της τουρκοκρατίας, αλλά επιχειρεί να φωτίσει ορισμένες παραμελημένες και πιο άγνωστες πτυχές της βαλκανικής ιστορίας. Έτσι ο αναγνώστης θα πληροφορηθεί περί των-σχετικά λησμονημένων- ρωσικών σχεδίων το 1915 που αφορούσαν την Κωνσταντινούπολη, θα μελετήσει όψεις του βουλγαρικού εθνικισμού, θα πληροφορηθεί την άποψη την οποία έτρεφαν οι Φαναριώτες και το Πατριαρχείο για τη Γαλλική Επανάσταση και θα γνωρίσει από πρώτο χέρι τις αντιλήψεις του Ελευθερίου Βενιζέλου σχετικά με το θέμα των επαναστάσεων και του πολέμου στα Βαλκάνια. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι η μνεία των συγγραφέων σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο συγκεκριμένα ιστορικά θέματα επέδρασαν στη συλλογική μνήμη, όπως για παράδειγμα οι μνήμες του Μεγάλου Πολέμου στη δημόσιο ελληνικό βίο του Μεσοπολέμου και η βία στην Ελληνική Επανάσταση ως μέρος της λαϊκής μνήμης μέσα από τις μαρτυρίες των δημοτικών τραγουδιών.
Η συμβολή της παρούσας μελέτης στην ελληνική ιστοριογραφία που αφορά την ιστορία των νεώτερων χρόνων στα Βαλκάνια είναι αναμφισβήτητη, κυρίως επειδή συγκεντρώνει μελέτες έγκριτων ιστορικών και επεκτείνεται σε μη τετριμμένες θεματικές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.