Πρόκειται για ένα βιβλίο που έρχεται να καλύψει ένα αρκετά μεγάλο βιβλιογραφικό κενό στην ελληνική γλώσσα σχετικά με τις γνώσεις μας για την επιδημία γρίπης του 1918, τη χειρότερη πανδημία του περασμένου αιώνα. Ταυτόχρονα είναι ένα βιβλίο το οποίο αναμφίβολα θα προκαλέσει ενδιαφέροντες συνειρμούς στους αναγνώστες σχετικά με την κατάσταση της πανδημίας που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης μας.
Την πανδημία αυτή της γρίπης την επισκίασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, τόσο από άποψη θανάτων, όσο και από άποψη σπουδαιότητας, με αποτέλεσμα αυτή να μη λάβει τη θέση που της άξιζε ως ιστορικό γεγονός στη συλλογική μνήμη. Αποτέλεσμα είναι να υπάρχει σήμερα έλλειψη στοιχείων γι' αυτήν, αλλά και αρκετά, ομολογουμένως, "σκοτεινά" σημεία τα οποία έχουν αποτύχει να διαλευκάνουν οι ειδικοί.
Η πανδημία της ισπανικής, όπως ονομάστηκε, γρίπης του 1918-20, η πιο θανατηφόρα από τον καιρό της Μαύρης Πανώλης που ενέσκηψε τον 14ο αιώνα στην Ευρώπη, διερευνάται διεξοδικά από τον καθηγητή Γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο Paul-Valery του Montpellier Freddy Vinet.
Η ασθένεια της γρίπης εξετάζεται ως προς τις θεωρίες προέλευσής της, από τις οποίες καμία δεν έχει επιβεβαιωθεί ως σήμερα απόλυτα, τα αίτια και το εύρος της γεωγραφικής της εξάπλωσης, τον απολογισμό σε ανθρώπινες ζωές και τον δείκτη θνησιμότητας και μεταδοτικότητας, καθώς και τα συμπτώματα που παρουσίαζαν όσοι νοσούσαν. Ακόμη, εξετάζονται οι τρόποι αντιμετώπισης του κακού από τις κατά τόπους αρχές και οι επιπτώσεις του στην κοινωνία από άποψη κυρίως οικονομίας και κοινωνίας.
Ο συγγραφέας εξηγεί γιατί η γρίπη αυτή ονομάστηκε ισπανική, αφού αυτή δεν γεννήθηκε τελικά στην Ισπανία ούτε μέτρησε εκεί τελικά πολύ περισσότερα θύματα απ' ότι οι υπόλοιπες περιοχές του πλανήτη. Η γρίπη αυτή ονομάστηκε έτσι επειδή η σχετικά πρόσφατη στη συλλογική μνήμη επιδημία γρίπης του 1889-1890 είχε πάρει τότε το ίδιο όνομα. Ακόμη και χωρίς τις τόσο γρήγορες μετακινήσεις σε σχέση με σήμερα, η γρίπη του 1918 δεν άργησε να φτάσει σε κάθε γωνιά του κόσμου, μέχρι και την Πολυνησία, να μολύνει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού και να χαρακτηριστεί πανδημία, με μία θνησιμότητα της τάξης του 2 με 3%.
Εκείνο που κάνει τη συγκεκριμένη γρίπη να ξεχωρίζει είναι αδιαμφισβήτητα το ξέσπασμά της κατά το τελευταίο έτος του Μεγάλου Πολέμου, γεγονός το οποίο φυσικά δυσχέραινε την αντιμετώπισή της από τις πολιτικές αρχές. Το δράμα των στρατιωτών που έκρυβαν τα συμπτώματα που ένιωθαν, όπως τον δυνατό πονοκέφαλο και πυρετό, από φόβο μήπως κατηγορηθούν για δειλία, ήταν αναντίρρητα κάτι που δεν είχε ξαναγίνει ως τότε. Οι κυβερνήσεις δήλωναν απρόθυμες να πάρουν αυστηρά περιοριστικά μέτρα, καθώς υπήρχε ήδη οικονομική κρίση λόγω του πολέμου. Καραντίνες, απαγορεύσεις ταξιδιών, περιοριστικά μέτρα στην μετακίνηση των πολιτών και κλείσιμο των συνόρων, είναι μέτρα που θα μας θυμίσουν με δραματικό τρόπο ότι αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι, τελικά, πρωτόγνωρο για την ανθρωπότητα ακόμη κι αν δεν το έχουν ζήσει οι μεταπολεμικές γενιές, τουλάχιστον σε τόσο μεγάλη έκταση. Τα δημοσιεύματα του τύπου, η δράση των ιδιωτών, οι μάσκες, η συμφόρηση των νοσοκομείων, η πίστη σε θαυματουργές, αλλά αμφιβόλου αποτελεσματικότητας θεραπείες, τα φαινόμενα της κερδοσκοπίας, όλα αυτά θα κάνουν τον αναγνώστη να πιστέψει ότι, τελικά, παρά την παγκοσμιοποίηση, δεν έχουν αλλάξει και τόσο πολλά πράγματα από τότε, όπως ίσως μας αρέσει σήμερα να πιστεύουμε.
Ο Vinet εξετάζει ακόμη τη σχέση της γρίπης με τον Πόλεμο. Άραγε θα είχε ενσκήψει η επιδημία αν δεν είχε γίνει ο Πόλεμος; Ποια ακριβώς ήταν η σχέση μεταξύ των δύο αυτών κομβικών γεγονότων των αρχών του αιώνα και πώς επηρέασε το ένα το άλλο; Τέλος, ο συγγραφέας επισημαίνει την παραδοξότητα που χαρακτήριζε τη συγκεκριμένη γρίπη, ότι δηλαδή αυτή είχε μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας σε νέους, παρά σε ηλικιωμένους, και εξετάζει τη σχέση της με τις πανδημίες του 21ου αιώνα πριν τον σημερινό COVID-19.
Ένα βιβλίο επίκαιρο που μας αφορά όλους, διότι, όπως μας λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας, μπορεί μεν οι πανδημίες να είχαν γνωρίσει υποχώρηση στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα σε σχέση με τις εκφυλιστικές νόσους, σήμερα όμως υπάρχει, δυστυχώς, αναζωπύρωση. Δεν θα πρέπει, επομένως, σε καμία περίπτωση να χαλαρώνουμε την επαγρύπνησή μας και ένας πολύ καλός τρόπος γι' αυτό είναι τα διδάγματα που αντλούμε από την ίδια την Ιστορία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.