https://www.klidarithmos.gr/trikymies-pathon
Τις "Τρικυμίες παθών" στην καρδιά του νεαρού Αδαμάντιου Κοραή αναλαμβάνει να αφηγηθεί η Αργυρώ Μαντόγλου, με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο στο νέο της πόνημα, εστιάζοντας στην άγνωστη περίοδο του βίου του διάσημου λογίου στο Άμστερνταμ κατά τα έτη 1772-1774.
Όπως και η ίδια μας εξηγεί στον επίλογο του βιβλίου της, όλοι μας έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε τον Κοραή ως ένα σοφό λόγιο με άσπρα μαλλιά, εξολοκλήρου ταγμένο στο πνεύμα του διαφωτισμού στο Παρίσι και στην αποστολή του να βοηθήσει το υπόδουλο Γένος, δημοσιεύοντας τα έργα του, όπως την περίφημη "Αδελφική Διδασκαλία".
Κι όμως, ο τρανός αυτός λόγιος υπήρξε κάποτε ένας μποέμ νέος με μία πολύπλευρη και ιδιαίτερη προσωπικότητα που φλέρταρε επίμονα τόσο με τον έρωτα στο πρόσωπο γοητευτικών νεαρών κοριτσιών, όσο και με την ίδια την ιδέα της ελευθερίας.
Αυτήν ακριβώς την παραμελημένη πτυχή της προσωπικότητάς του θέλει να αναδείξει μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο η συγγραφέας. Γι' αυτό και εξάλλου η "μυθιστορηματική βιογραφία" της όπως την αποκαλεί, δεν αφορά ολόκληρο τον βίο του Κοραή, αλλά μονάχα τα τρία αυτά έτη της ζωής του, κατά τα οποία παρέμενε στο Άμστερνταμ.
Δεν επιχειρεί όμως μονάχα να ρίξει φως σε αυτή την άγνωστη περίοδο της ζωής του Κοραή, αλλά και να φωτίσει και να κατανοήσει τον ψυχισμό του, να αναλύσει τις σκέψεις του και να περιγράψει διεξοδικά τα συναισθήματά του.
Ο εικοσιτριάχρονος Κοραής ασφυκτιούσε στη Σμύρνη υπό τον τουρκικό ζυγό. Η μετοικεσία του στην ολλανδική πρωτεύουσα, όπου προτίθεται να αναλάβει τη διεύθυνση ενός εμπορικού συνεταιρισμού στην επιχείρηση του πατέρα του γίνεται δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό, αφού ο Κοραής, ως μέγας θιασώτης των βιβλίων, της ευρωπαϊκής σκέψης και του πνεύματος του διαφωτισμού, λαχταρά να εντρυφήσει στα γράμματα στο πλευρό του καλβινιστή λογίου Αδριανού Βύρτου, παράλληλα με τς εμπορικές του υποχρεώσεις.
Τότε βέβαια, δεν μπορούσε να προβλέψει πως οι δύο αυτοί αντιφατικοί στόχοι θα αποδεικνύονταν τελικά ασυμβίβαστοι και ότι το "λόγιο" πνεύμα του θα επικρατούσε εν τέλει πανηγυρικά έναντι του "εμπορικού".
Έτερη τροχοπέδη στη ζωή του εκεί θα αποδειχτεί η παρουσία του υποτακτικού του, Σταμάτη Πέτρου, ενός αγύρτη και σαρδανάπαλου, σύμφωνα με τους χαρακτηρισμούς του λογίου, βοηθού, ο οποίος με την μικροαστική νοοτροπία του συμφεροντολόγου Γραικού, θα δημιουργεί διαρκώς προβλήματα στον κύρη του αντί να τον βοηθήσει.
Η αντίθεση αυτή μεταξύ του Αδαμάντιου και του Σταμάτη θέλει να υποδηλώσει τις αντίθετες νοοτροπίες των Ελλήνων που θα φανούν ολοκάθαρα αργότερα, τόσο στην επανάσταση, όσο και στην πρώτη περίοδο ζωής του νεοελληνικού κράτους. Από τη μια, επομένως, είναι η Ελλάδα του ρουσφετιού και των ιδιοτελών συμφερόντων, η οποία εκπροσωπείται με τον Σταμάτη, και από την άλλη η κοσμοπολίτικη νοοτροπία του Διαφωτισμού και της Ευρώπης του Κοραή.
Η Α.Μ. αξιοποίησε, πάντως, τις πολυάριθμες επιστολές που ο δυσαρεστημένος Σταμάτης απηύθυνε στον πατέρα του Κοραή από την ολλανδική πρωτεύουσα, όσο και τις επιστολές και τα γραπτά του ίδιου του Κοραή σε συνδυασμό με δευτερογενείς πηγές που έχουν γραφτεί για τον Δάσκαλο του Γένους και την εποχή του.
Η τριτοπρόσωπη γραφή της Α.Μ. είναι μεστή και ζεστή, συχνά με περιγραφική και ποιητική διάθεση. Ενίοτε διακόπτεται από πρωτοπρόσωπες διαφωτιστικές εξομολογήσεις του ίδιου του Κοραή, οι οποίες αποκαλύπτουν πολλά για τον ψυχισμό του, όπως τον αναπλάθει η συγγραφέας ισορροπώντας στο πάντοτε επικίνδυνα τεντωμένο σκοινί μεταξύ Λογοτεχνίας και Ιστορίας.
Ο "Διαμαντής" παρουσιάζεται ως ένας ευαίσθητος και ονειροπόλος νέος που θέλει να βοηθήσει τους συνανθρώπους του, αλλά και να κατακτήσει τον κόσμο της γνώσης και της λογιοσύνης. Εύκολα ενθουσιάζεται, αλλά και απογοητεύεται. Η ήρεμη ιδιοσυγκρασία του και ο πόθος του για σπουδές, δεν θα αποκλείσει την παρουσία του έρωτα στη ζωή του, που θα τον βρει στο πρόσωπο της Μαρί. Ό,τι αρχίζει όμορφα, όμως, συνήθως τελειώνει με πόνο και τίποτε δεν είναι για πάντα.
Το βιβλίο, λοιπόν, τελειώνει με τον θάνατο του "νέου μποέμ Κοραή" και με την ανάδυση αυτού που πρόκειται να μεταμορφωθεί σε έναν σοφό και λόγιο άνδρα.
Πλάι σε όλα αυτά, φωτίζεται και το Άμστερνταμ των τελών του 18ου αιώνα, σε μία εν πολλοίς, δηλαδή, παραμελημένη περίοδο της κοσμοπολίτισσας πόλης που είχε γνωρίσει τη μέγιστη ακμή της κατά τον 17ο αιώνα. Η όπερα, το Χρηματιστήριο, τα βρώμικα κανάλια του, ο πονηροί έμποροι, οι παρηκμασμένοι ευγενείς και οι φιλόδοξοι αστοί, όλα αυτά συνθέτουν ένα πολύχρωμο πορτρέτο στις "Τρικυμίες παθών", ενός βιβλίου το οποίο δικαίως αξίζει να συγκαταλεγεί ανάμεσα στις καλύτερες αναγνωστικές επιλογές του έτους μας, τόσο εξαιτίας του πρωτότυπου θέματός του, όσο και εξαιτίας της καλογραμμένης πένας της Α.Μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.