Το νέο πόνημα του Κώστα Ακρίβου "Πότε διάβολος πότε άγγελος" δύσκολα μπορεί να το κατατάξει κάποιος σε ένα συγκεκριμένο είδος της λογοτεχνίας. Το μόνο σίγουρο είναι, όμως, πως αυτό αποτελεί κάτι πολύ παραπάνω από ένα απλό μυθιστόρημα...
Είτε το δει, επομένως, κάποιος ως μυθιστορηματική βιογραφία του μεγάλου Αγωνιστή του '21, Γεωργίου Καραϊσκάκη, είτε ως ιστορικό μυθιστόρημα για τον Αγώνα της ελληνικής Παλιγγενεσίας, είτε απλά ως μυθιστόρημα εποχής με ιστορικά στοιχεία, είναι απολύτως βέβαιο ότι πρόκειται για ένα αξιομνημόνευτο πόνημα, στο οποίο η Λογοτεχνία και η Ιστορία συνυπάρχουν αγαστά και αρμονικά.
Με κεντρικό θέμα τη ζωή του Γεωργίου Καραϊσκάκη και του έμπιστου ταμία του, του Μήτρου Αγραφιώτη και της αινιγματικής μεταξύ τους σχέσης, ο συγγραφέας δράττεται της ευκαιρίας να μας ταξιδέψει σε τρεις φάσεις της νεοελληνικής Ιστορίας. Πρώτα απ' όλα, στην προεπαναστατική Ελλάδα, ήτοι στην Ελλάδα του πανίσχυρου Αλή πασά από τα Γιάννενα, στα θεσσαλικά βουνά των Αγράφων και στα "καπάκια", τις συμφωνίες δηλαδή στις οποίες προέβαιναν οι Τούρκοι με ορισμένους αρματολούς, όπως ο Καραϊσκάκης.
Δεύτερον και κατά κύριο λόγο στην επαναστατημένη Ελλάδα του λόρδου Βύρωνα, του Μεσολογγίου, της κλεφτουριάς, της Άλωσης της Τριπολιτσάς, του Κολοκοτρώνη και του επονείδιστου ελληνικού εμφυλίου με όσα δεινά επέφερε αυτός στην ίδια την Επανάσταση και στη ζωή πολλών πρωταγωνιστών της.
Τρίτον, στην μετεπαναστατική Ελλάδα των πρώτων χρόνων της Ανεξαρτησίας και των μνημών του Αγώνα και του Εμφυλίου, κυρίως μέσα από την αφήγηση της ζωής του Αγραφιώτη και των απογόνων του.
Επομένως, το αποτέλεσμα από τη συγγραφική προσπάθεια του Κ.Α. δεν είναι να διηγηθεί αυτός απλώς τη ζωή του Γ. Καραϊσκάκη και του Μ. Αγραφιώτη, αλλά να προσφέρει μία ολοκληρωμένη τοιχογραφία της Ελλάδας του 19ου αιώνα.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η προσωπικότητα του Αγραφιώτη και του Καραϊσκάκη, δεν σκιαγραφούνται επαρκώς στο εν λόγω πόνημα. Αντίθετα, ο συγγραφέας εκμεταλλεύεται στο έπακρο όλες τις μαρτυρίες για τον μεγάλο ήρωα και όλη τη λογοτεχνική του δεινότητα προκειμένου να περιγράψει επαρκώς αυτόν τον "βρωμερό τσιγγάνο", όπως τον αποκαλούσαν εξαιτίας του χρώματος που είχε το δέρμα του, ή τον αγνώστου πατρός καταφρονεμένο "μούλο".
Από τα δύσκολα παιδικά χρόνια του, λοιπόν, στην υπηρεσία του στον Αλή πασά των Ιωαννίνων, στις έξυπνες στρατηγικές του στον Αγώνα και στη γενναιότητά του στη μάχη, μέχρι την επονείδιστη συμμετοχή του στον Εμφύλιο και τον μυστηριώδη και αινιγματικό θάνατό του - ή τη δολοφονία του-, ο Κ.Α. συνθέτει αριστοτεχνικά το προφίλ ενός από τους γνωστότερους ήρωες του '21, διαβόητου για την αθυροστομία του.
Η μαγεία του βιβλίου έγκειται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας χειρίζεται την ελληνική γλώσσα, αλλά και την πληθώρα των ιστορικών πληροφοριών, τις οποίες αξιοποιεί προκειμένου να μας αφηγηθεί όχι μόνο τη ζωή του μεγάλου ήρωα, αλλά και ψήγματα Ιστορίας χρονολογημένα από την Ελλάδα της Επανάστασης και τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας.
Η γλώσσα είναι καλοδουλεμένη και στρωτή, με πολλές τουρκικές λέξεις, οι οποίες μας μεταφέρουν νοερά καταμεσής στην Ελλάδα της Επανάστασης. Δεν υπάρχει, όμως, επιτήδευση ούτε στο ελάχιστο. Αντίθετα, ο λόγος, πότε μικροπερίοδος και πότε μακροπερίοδος, δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο φυσικός και πηγαίος.
Έτερο αξιοπρόσεκτο στοιχείο είναι η δομή του βιβλίου και της αφήγησης, η οποία είναι περισσότερο αποσπασματική, παρά γραμμική χρονικά, με μία αφήγηση που εναλλάσσει με μεγάλη ευκολία το πρώτο με το τρίτο ενικό πρόσωπο. Ο συγγραφέας παραθέτει αυτούσιες ή ελαφρώς παραλλαγμένες λογοτεχνικά αρκετές πρωτογενείς μαρτυρίες προσωπικοτήτων της εποχής, όπως του Κόχραν, του λόρδου Βύρωνα, του Γιουσούφ μπέη, του Φωτάκου, του εικονογράφου Κραζάιτσεν κ.α.τόσο για τον ίδιο τον Καραϊσκάκη, όσο και για αξιοσημείωτα γεγονότα της εποχής, όπως πχ την Άλωση της Τριπολιτσάς.
Οι μαρτυρίες αυτές, πάντως, δεν διαταράσσουν τη λογοτεχνική συνέχεια του κειμένου, αλλά εντάσσονται αποσπασματικά, πλην όμως ομαλά, στη διήγηση. Ο συγγραφέας φαίνεται ότι έχει μελετήσει ενδελεχώς την Ιστορία της εποχής και των προσώπων για τα οποία συγγράφει, ποτέ όμως δεν θυσιάζει τις λογοτεχνικές αρετές του κειμένου στον βωμό της πληροφόρησης, ούτε ρέπει με το κείμενό του προς τον διδακτισμό.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Κ.Α. δούλεψε πολύ για να κάνει ό,τι έκανε, αλλά και ότι απόλαυσε, παράλληλα, την όλη διαδικασία. Η αγάπη του γι' αυτό που αφηγείται είναι ολοφάνερη σε κάθε σελίδα του βιβλίου του και δεν κρύβεται εύκολα. Άραγε αυτή οφείλεται στον ενθουσιασμό που τρέφει για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο ή στην οικογενειακή του σύνδεσή με τον Μήτρο Αγραφιώτη και, ίσως, και τον μεγάλο ήρωα του '21;
Όπως και να 'χει, πάντως, εφόσον ισχύει το γεγονός ότι ένα μυθιστόρημα εποχής με ιστορική έρευνα αφηγείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την Ιστορία της καθημερινότητας και των απλών ανθρώπων,- εκείνη δηλαδή που απουσιάζει από τις επίσημες καταγραφές της πολιτικής Ιστορίας- τότε το βιβλίο του Κώστα Ακρίβου "Πότε διάβολος πότε άγγελος" είναι μία πολύ καλή αναγνωστική πρόταση για να θυμηθούμε τον Αγώνα της ελληνικής Ανεξαρτησίας, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την έναρξή του, και για να μάθουμε γι' αυτόν, συνδυάζοντας την μάθηση με την απόλαυση της ανάγνωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.