"Πολίτισσα Ούμνιτσερ! Στο βιογραφικό που υποβάλατε στην αίτηση και την εγγραφή σας στο ΚΚΣΕ γράψατε ανακρίβειες. Στη δήλωση που κάνατε αναφορικά με την υπόθεση Έμελ είπατε σοβαρά ψέματα στο Κόμμα. Ψεύδεστε, ωραιοποιείτε, αρνείστε. Δεν είναι ώρα για την αλήθεια;
Πολίτισσα Ούμνιτσερ, ομολογείτε πώς είστε κι εσείς εχθρός του λαού;"
Λίγα βιβλία της παγκόσμιας, αλλά και της ίδιας της ρωσικής λογοτεχνίας, απεικονίζουν τόσο γλαφυρά τον σταλινικό τρόμο, που στοίχισε χιλιάδες θύματα στη Σοβιετική Ρωσία, αθώα τα περισσότερα, όσο το "Ξενοδοχείο Metropol" του Ρώσου συγγραφέα με τη γερμανική καταγωγή Όιγκεν Ρούγκε.
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-αφήγημα που περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία σε μεγάλο βαθμό. Ο συγγραφέας επιλέγει να μας αφηγηθεί την ιστορία της οικογένειάς του, μια ιστορία με πρόσωπα αληθινά, ενδεδυμένα όμως με τη μυθιστορηματική τους μορφή και, ενίοτε, ένα λογοτεχνικό ψευδώνυμο.
Η Γερμανίδα κομμουνίστρια Σαρλότε είναι η πρωταγωνίστρια της ιστορίας και πηγαίνει εν έτει 1936, ακριβώς στην περίοδο των Μεγάλων Εκκαθαρίσεων του Στάλιν, από τη Γερμανία στη Ρωσία που θα γίνει η νέα της πατρίδα. Μαζί της βρίσκεται ο σύζυγός της Βίλχελμ και η Βρετανή νεαρή Τζίλντε. Το ζευγάρι εργάζεται στην Κομιντέρν, αλλά δεν κατορθώνει να μείνει αλώβητο από την καχυποψία και την παράνοια που επικρατεί στη Ρωσία εκείνη την εποχή: τελικά τίθεται σε διαθεσιμότητα και μεταφέρεται στο Ξενοδοχείο Metropol της Μόσχας, μία φυλακή πολυτελείας γι' αυτούς στην οποία μένουν εγκλωβισμένοι τετρακόσιες επτά ολόκληρες μέρες.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια-μαρτυρίες για κάθε έναν από τους πρωταγωνιστές, γραμμένα όμως από τη σκοπιά του παντογνώστη αφηγητή και όχι σε πρώτο ενικό πρόσωπο. Οι περισσότερες μαρτυρίες-αφηγήσεις ανήκουν στη Σαρλότε, αλλά περιλαμβάνονται και οι αφηγήσεις της Χίλντε, πρώην γυναίκας του Βίλχελμ, καθώς και του εισαγγελέα Βασίλι Βασίλιεβιτς, ενός ανθρώπου που πρωταγωνιστεί στις στημένες δίκες της εποχής. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι οι αφηγήσεις αυτές διακόπτονται από την παράθεση ολόκληρων γραμμάτων και εγγράφων με διαταγές από υπηρεσίες της εποχής, τα οποία ο συγγραφέας ανακάλυψε μετά από ενδελεχή έρευνα.
Το αποτέλεσμα είναι μία πλήρης ιστορική τοιχογραφία της σταλινικής εποχής, καθώς και η ιστορία της καθημερινότητας των ανθρώπων που έζησαν από κοντά όλην αυτή την παράνοια. Απεικονίζονται γλαφυρότατα οι στημένες δίκες, ο φόβος που επικρατούσε, οι ατέλειωτες ουρές στα καταστήματα και οι σχέσεις των ανθρώπων, ανεπανόρθωτα τραυματισμένες από την καχυποψία που επικρατούσε και το κλίμα της ανασφάλειας της εποχής, όπου κάποιος μπορούσε να καρφώσει τον διπλανό του για το παραμικρό ατόπημα-έφτανε η προσωπική του έχθρα γι' αυτό.
Οι εγκλωβισμένοι στο Ξενοδοχείο Metropol πρωταγωνιστές ζουν μία ζωή μεγάλης νωθρότητας που διακόπτεται από τις μεγάλες γιορτές του σταλινικού καθεστώτος, όπως την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης, της Εργατικής Πρωτομαγιάς, αλλά και της μέρας της Γυναίκας. Τα εργατικά εμβατήρια, οι γιορτές, τα θεάματα, ακόμη και η όπερα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Πρόκειται για μία μεταβατική εποχή για τη Μόσχα, στην οποία το μετρό βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή, αλλά και για ολόκληρη της Ρωσία.
Οπωσδήποτε, αυτό που θα μείνει στον νου του αναγνώστη από την αφήγηση του Ρούγκε είναι η καλή γνώση της ατμόσφαιρας της δύσκολης αυτής εποχής, αλλά και των δυσκολιών με τις οποίες έρχονταν αντιμέτωποι καθημερινά οι απλοί άνθρωποι, ακόμη και αυτοί που είχαν ταχτεί ανοιχτά με το μέρος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Σε κάποιους αναγνώστες το όλο κλίμα θα θυμίσει ίσως Σολζενίτσιν, το "Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ" και το " Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίζοβιτς", βιβλία τα οποία διαδραματίζονται στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, τα περίφημα γκουλάγκ. Στο "Ξενοδοχείο Metropol" βέβαια, η υπόθεση δεν διαδραματίζεται στα γκλουλάγκ, αλλά η όλη ατμόσφαιρα, ο τρόμος που αποπνέουν οι σελίδες του βιβλίου και η επικείμενη διαρκής απειλή των στρατοπέδων για τους αντιφρονούντες θα φέρουν έντονα στον νου όσων αναγνωστών τα γνωρίζουν τα δύο αυτά βιβλία.
Φαίνεται πως ο Μεγάλος Τρόμος της εποχής του Στάλιν και οι μαρτυρίες των επιζώντων της εποχής πάντοτε θα εμπνέουν, τόσο τους παλιούς, όσο και τους σημερινούς συγγραφείς, ωθώντας τους να συνδυάσουν τον μύθο με την ίδια την Ιστορία έτσι ώστε να πετύχουν ένα άρτιο λογοτεχνικό αποτέλεσμα με αληθινές ιστορικές αναφορές.
"Το κρύο είχε υποχωρήσει, μπήκε ο Απρίλιος. Στη Μόσχα, οι ιτιές δεν έχουν ανθίσει ακόμα, αλλά νιώθεις παντού τη σφιχτή μέγγενη του χειμώνα να χαλαρώνει. Οι οδοκαθαριστές απομακρύνουν τους βρόμικους σωρούς από το χιόνι που άφησε πίσω του ο Μάρτιος στις άκρες των δρόμων. Καθαρίζουν τα πεζοδρόμια από τα απομεινάρια του χειμώνα, που κολλάνε στα παπούτσια. Στο ξενοδοχείο, καθαρίζουν εδώ και μέρες συνέχεια τους διαδρόμους. Οι υπάλληλοι βλαστημούν σιγανά, αλλά με καλή διάθεση. Κατά βάθος, είναι κι αυτοί χαρούμενοι για το επικείμενο τέλος του χειμώνα.
Όμω,ς το πιο σημαντικό είναι ότι μπορεί να ξαναβγεί από τη φυλακή πολυτελείας, όπως την αποκαλεί μέσα της η Σαρλότε".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.