Η περίοδος της Ύστερης Αρχαιότητας και του Πρώιμου Μεσαίωνα είναι για την Ευρώπη περίοδος μεγάλων αναταραχών. Η άλλοτε πανίσχυρη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπνεε τα λοίσθια, ο χριστιανισμός κέρδιζε σταδιακά έδαφος εναντίον του παγανισμού και ένα πλήθος γερμανικών λαών- οι αποκαλούμενοι «βάρβαροι»- κατέκλυζε τα σύνορα της αυτοκρατορίας. Η εποχή αυτή, η χρονική περίοδος δηλαδή από τον τρίτο ως τον έβδομο μεταχριστιανικό αιώνα, είναι γνωστή ως η εποχή της Μεγάλης Μετανάστευσης των λαών, αφού οδήγησε στην εγκατάσταση αλλοεθνών και ξέων προς τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πληθυσμών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

 

Για αυτούς τους αλλοεθνείς λαούς, οι οποίοι αποτυπώθηκαν στη συλλογική μνήμη μας με το όνομα «βάρβαροι», κάνει λόγο στο βιβλίο του με τίτλο «Οι βάρβαρο της Ευρώπης, 200-600 μ.Χ.», ο επίτιμος καθηγητής Μεσαιωνικής Ιστορίας στο University College του Δουβλίνου, Έντουαρντ  Τζέιμς. Πρόκειται για μία ενδελεχή μελέτη, ίσως η καλύτερη που έχει μεταφραστεί ποτέ στη γλώσσα μας- από  την Ειρήνη Μητούση-, που έχει σκοπό να μας διαφωτίσει σχετικά με την τόσο παραμελημένη αυτή περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας, αλλά και να καταρρίψει πολλούς μύθους που συνδέονται με το εν λόγω θέμα και τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

 

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη λέξη «βάρβαροι» για τον τίτλο του βιβλίου του όχι για να υποτιμήσει τους λαούς αυτούς, αλλά αντίθετα για να τον αποκαθάρει από τις όποιες υποτιμητικές συνδηλώσεις του. Γνωρίζει πολύ καλά ότι οι λαοί αυτοί με το συγκεκριμένο όνομα έχουν ταυτιστεί στη συλλογική μας μνήμη, οπότε κρίνει πως κανένας άλλος όρος που να περιλαμβάνει ολόκληρη αυτή την πανσπερμία των λαών που εισέβαλαν στα ευρωπαϊκά εδάφη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια. Πολλούς από αυτούς τους λαούς, όπως του Γότθους, τους Αλαμανούς, τους Βησιγότθους, τους Ούννους και άλλους θα τους έχουμε ξανακούσει πολλές φορές. Άλλοι όπως οι Χαττουάριοι, οι Βένεδοι και οι Αρμελαύσιοι θα είναι η πρώτη φορά που οι περισσότεροι από εμάς θα τους ακούσουν.

 

Το ενδιαφέρον στην εν λόγω μελέτη είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας δεν αρκείται μόνο στην εξιστόρηση της παρουσίας των λαών αυτών στην Ευρώπη μονάχα σε ό,τι αφορά τις χρονολογίες της άφιξής τους, τους τόπους εγκατάστασής τους και την  πολιτική τους οργάνωση, αλλά και στην επέκταση της θεματικής του βιβλίου και σε ένα σωρό άλλα θέματα που σχετίζονται με τους βαρβάρους: την κοινωνική τους οργάνωση, τις μάχες που έδωσαν με την αυτοκρατορία των Ρωμαίων και τη σχέση τους μαζί τους, τα ταφικά τους έθιμα, τους νόμους τους, τα συστήματα γραφής τους και τον εκχριστιανισμό τους. Λίγες, αλλά κατατοπιστικές φωτογραφίες συνοδεύουν επίσης το βιβλίο, όπως και χάρτες που απεικονίζουν τις μετακινήσεις των λαών αυτών. Ο συγγραφέας παραθέτει επίσης μαρτυρίες λογίων της εποχής, οι οποίες μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε καλύτερα τους λαούς αυτούς και τα τόσο διαφορετικά από τα ρωμαϊκά ήθη έθιμά τους.

 

Το θέμα του βιβλίου, εκτός από εξαιρετικά ενδιαφέρον, είναι συγχρόνως και αρκετά επίκαιρο, αν σκεφτεί κανείς την άνοδο που γνωρίζει ο εθνικισμός στην Ευρώπη στις μέρες μας και τον τρόπο με τον οποίο η ιστορία των βαρβάρων παρερμηνεύτηκε προκειμένου να εξυπηρετήσει τους στόχους του σύγχρονου εθνικισμού. Ο Έντουαρντ Τζέιμς, επομένως, καλείται να θέσει τα δικά του όρια ανάμεσα στον «πολιτισμό» και τη «βαρβαρότητα» με το εν λόγω βιβλίο,να καταρρίψει τους μύθους που συνδέονται εμ τις δύο αυτές έννοιες, και να προσδώσει νέο περιεχόμενο σε αυτές.