Νικολάε Νταμπίζα, Η Βεσσαραβία μου, εργασία για το σπίτι, εκδ. Βακχικόν

 

Όλοι μας γνωρίζουμε τι συνέβαινε στα φρικτά ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αρκετά λιγότερα όμως έχουν γραφτεί και είναι γνωστά σχετικά με τα εγκλήματα που διέπραξε ο αριστερός φασισμός και δη, το σταλινικό κομμουνιστικό καθεστώς στη Ρωσία. Και η πικρή αλήθεια είναι ότι τα γκουλάγκ, ως στρατόπεδα συγκέντρωσης υπήρξαν το ίδιο φρικιαστικά με τα ναζιστικά, αν όχι περισσότερο αν λάβει κανείς υπόψη του το δριμύ ψύχος της Σιβηρίας. Ελάχιστοι είχαν την κολοσσιαία τύχη να βγουν ζωντανοί από τα γκουλάγκ. Μία τέτοια περίπτωση είναι και ο καθηγητής Μιχάι Ούλμου  από τη Βεσσαραβία, την περιοχή  της Μολδαβίας. Και την περίπτωσή του την εξιστορεί ο Μολδαβός συγγραφέας Νικολάε Νταμπίζα σαν έτερος Σολζενίτσιν, τον συγγραφέα του περίφημου «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ».

 

Ο χαρακτήρας που δημιουργεί ο συγγραφέας είναι ένα φανταστικό πρόσωπο που συλλαμβάνεται το έτος 1940 ως αντιφρονούντας καθηγητής, εξορίζεται στα γκουλάγκ και τελικά απελευθερώνεται το 1953 μετά από τον θάνατο του Στάλιν. Μπορεί ο καθηγητής Ούλμου να μην υπήρξε στ’ αλήθεια,  εκατομμύρια όμως τέτοιοι άνθρωποι είχαν την ατυχία να φυλακιστούν στα γκλουλάγκ και, πολλοί από αυτούς, να μην επιστρέψουν ποτέ στα σπίτια τους. Οι περισσότεροι από αυτούς, όπως και ο καθηγητής Ούλμου στο βιβλίο, δεν είχαν διαπράξει κανένα χειροπιαστό έγκλημα κατά του σταλινικού καθεστώτος, απλά είχαν την ατυχία να πέσουν θύματα της σταλινικής θηριωδίας. Πιο συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι μεταξύ 1929 και 1953 δεκαοκτώ εκατομμύρια άνθρωποι είχαν την ατυχία να φυλακιστούν στα γκουλάγκ και από αυτούς τουλάχιστον τα τεσσερισήμισι εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους εκεί.

 

Ο Νταμπίζα περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα, άκρως ρεαλιστικά τις φρικιαστικές συνθήκες που επικρατούσαν στα στρατόπεδα αυτά. Ο ήρωάς του, ο καθηγητής Ούλμου καταφέρνει να επιβιώσει χάρη στον έρωτα. Και αυτό διότι μία μαθήτρια, η Μαρία Ραζέσου, τον ακολουθεί οικειοθελώς στην κόλαση των στρατοπέδων. Αδιαμφισβήτητα, η αγάπη είναι εκείνη που θα τους κρατήσει ζωντανούς. Οι ήρωες αποπειρώνται δύο φορές να δραπετεύσουν, αλλά και τις δύο τελικώς συλλαμβάνονται. Άραγε οι δυο τους θα μπορέσουν να βρουν ξανά το παιδί τους, που θα γεννηθεί στη φρίκη των στρατοπέδων; Και κυρίως, θα καταφέρουν να επιζήσουν από τις κακουχίες;

 

Πάνω απ’ όλα  το βιβλίο του Νταμπίζα είναι ένα βιβλίο ύμνος στην αγάπη και την ελευθερία.  Το βασικό ερώτημα που διατρέχει το μυθιστόρημα είναι το εξής: «Στη ζωή το να είσαι άνθρωπος είναι τέχνη ή πεπρωμένο;». Αυτή η συγκλονιστική ερώτηση περιμένει απάντηση από τον καθένα μας ξεχωριστά. Αυτό είναι και το ερώτημα του υποτίτλου του βιβλίου «Εργασία για το σπίτι» που θα κληθούν να απαντήσουν οι μαθητές του Ούλμου.

 

Εν κατακλείδι πρόκειται για ένα βιβλίο που μας αφορά όλους, μία κραυγή αγωνίας κατά του ολοκληρωτισμού και της φρίκης των στρατοπέδων συγκέντρωσης, ενός ειδεχθούς θεσμού που σημάδεψε τον εικοστό αιώνα.