John Keane, Σύντομη ιστορία της δημοκρατίας, εκδ. Μεταίχμιο

 

Διαβάζουμε πολύ συχνά τελευταία σύντομες ιστορίες για συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή  για συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους, λιγότερο συχνά όμως οι σύντομες αυτές ιστορίες αφορούν μία έννοια, όπως την έννοια της δημοκρατίας. Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ καθώς και στο Wissenschaftszentrum Berlin. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε τριάντα πέντε γλώσσες, ενώ  θεωρείται από τους κορυφαίους πολιτικούς στοχαστές της εποχής μας. Επομένως, ήταν και ο κατάλληλος άνθρωπος για να συγγράψει το εν λόγω πόνημα και να συνεχίσει τη σειρά σύντομων ιστοριών των εκδόσεων Μεταίχμιο- κυκλοφορούν επίσης η Σύντομη Ιστορία της Ευρώπης του John Hirst και η Σύντομα ιστορία της Κίνας της Linda Javin , ενώ ετοιμάζονται ακόμη η σύντομη ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης και η σύντομη ιστορία του κόσμου.

 

Στην εποχή που διανύουμε φαίνεται πως η δημοκρατία απανταχού στον κόσμο περνάει κρίση, κάτι το οποίο παραδέχεται ο συγγραφέας, πιστεύει όμως πως η κρίση από την οποία διέρχεται σήμερα η δημοκρατία δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο σοβαρή όσο ήταν η κρίση της δεκαετίας του 1930, κράση που οδήγησε  πάμπολλες ευρωπαϊκές χώρες στο να διολισθήσουν στον απολυταρχισμό και τη δικτατορία.

 

Ο συγγραφέας χωρίζει ιστορικά τις περιόδους της δημοκρατίας σε τρεις: η ύπαρξη της δημοκρατίας των συνελεύσεων κατά την αρχαιότητα, η ύπαρξη της δημοκρατίας των εκλογών, από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1930, και η ύπαρξη της δημοκρατίας του ελέγχου από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και τις μέρες μας.

 

Ο Keane καταρρίπτει τον γνωστό μύθο ότι  η δημοκρατία γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα και αποδεικνύει ότι συνελεύσεις αστών και πολιτών υπήρχαν ήδη στη Μεσοποταμία από το 3200-1200 π.Χ.

 Εν συνεχεία αναλύει διεξοδικά τον χαρακτήρα της περίφημης αθηναϊκής δημοκρατίας του πέμπτου προχριστιανικού αιώνα- δημοκρατία βέβαια που απέκλειε την ύπαρξη γυναικών και δούλων στους κόλπους της- και εξηγεί τον επακριβή τρόπο της λειτουργίας της.

 

Κατόπιν μας μεταφέρει στις ΗΠΑ των τελών του δέκατου ένατου αιώνα, εκεί όπου ο Τόμας Τζέφερσον έθεσε τα θεμέλια  για τη γέννηση της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Προχωρώντας στον εικοστό αιώνα, αναλύει τα αίτια της κρίσης της δημοκρατία στον πόλεμο, έως ότου καταλήξει στη σημερινή εποχή της ακμής της δημοκρατίας του ελέγχου στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του, της δημοκρατίας που αποκαλείται στα αγγλικά με τον όρο «monitory». Δεν παραλείπει να αναφερθεί στο γεγονός ότι πάντοτε η δημοκρατία ήταν γένους θηλυκού και ότι πάντοτε η πρόοδος των ανθρώπινων κοινωνιών προς αυτή την κατεύθυνση γνώρισε πάμπολλα πισωγυρίσματα. Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ιστορία της  δημοκρατίας γράφεται συχνά από τους εχθρούς της, τον Θουκυδίδη, τον Πλάτων και τον Μακιαβέλι.