Γιάννης Νικολούδης, Άδειος τόπος, εκδ. Πατάκη

 

Ο "άδειος τόπος" είναι το Ηράκλειο της Κρήτης στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Γιάννη Νικολούδη, αλλά και ο ψυχισμός του ήρωα, ενός πρόσφατα αποφυλακισθέντος μετανάστη που ζει στη Μεγαλόνησο και εργάζεται στα χωράφια, όπως οι πάμπολλοι Αλβανοί και Πακιστανοί της περιοχής.

Ένας αντρικός κόσμος, ο κόσμος της εργατιάς και της αγροτιάς, ο κόσμος των μεταναστών, αλλά και του υποκόσμου, των νταήδων και των καταδίκων, αποτελούν τους κόσμους του μυθιστορήματος του Νικολούδη.

Η καχυποψία και η δυσπιστία της κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες, αλλά και στους  πρώην φυλακισμένους αποτυπώνεται ανάγλυφα στις σελίδες του μυθιστορήματος. Όπως μας λέει ο συγγραφέας-αφηγητής στην αρχή του βιβλίου του, όταν δεν περιμένει κανένας έξω από τη φυλακή τον πρώην κατάδικο, αυτό σημαίνει πως σύντομα αυτός θα ξαναβρεθεί ανάμεσα στα τείχη της φυλακής. Θα καταφέρει άραγε ο ήρωας του Νικολούδη να απαγκιστρωθεί από τον εφιάλτη της φυλακής και να αρχίσει μία νέα ζωή;

"Είδα αίμα στα μάτια του γέρου και μετά, δεν ξέρω πως, βρέθηκα μέσα στο κόκκινο χώμα και, αν με ρώταγες, ούτε που θα ήξερα να σου πω πόση ώρα έμεινα εγώ μέσα στο κόκκινο εκείνο πράμα που έτρεμε στον αέρα. Τα χέρια μου είχανε σπασμούς και κοντεύανε να λυγίσουνε το τιμόνι. Όσο ήμουνα  μέσα στο κόκκινο χώμα, ήτανε σαν να το ξαναζούσα αυτό που... και αυτό με έκανε να πατάω το γκάζι όλο και πιο πολύ, και το αγροτικό έσκιζε τον αέρα".

Η γλώσσα του μυθιστορήματος, κύριο μέλημα του συγγραφέα μαζί με την αφηγηματικό ροή του μυθιστορήματος, είναι ιδιαίτερα προσεγμένη και αναδεικνύεται μέσα από την αυθόρμητη και χειμαρρώδη πρωτοπρόσωπη αφήγηση  του πρωταγωνιστή-συγγραφέα που παλεύει με τη συνείδησή του. Οι ευχάριστες αναμνήσεις του ήρωα από την παιδική του ηλικία μπλέκονται με το οδυνηρό παρόν σε ένα γοητευτικό και ατμοσφαιρικό γαϊτανάκι εξομολόγησης και εκ βαθέων κατάθεσης ψυχής μέσω της αφήγησης.

Ο τόπος στον οποίο ο ήρωας κάνει κάθε φορά τις εν λόγω σκέψεις υποδηλώνεται ρητά στην αρχή κάθε κεφαλαίου-συνήθως πρόκειται ή για την ύπαιθρο χώρα έξω από το Ηράκλειο της Κρήτης, τη Νέα Αλικαρνασσό και τα περί την πρωτεύουσα χωριά, ή και την ίδια την πόλη του Ηρακλείου, τη Σητεία ή και τον κάμπο της Μεσσαράς.

«Τον τόπο τον θυμόμουνα, όλα τα θυμόμουνα, σαν την παλάμη μου τον ήξερα, και ήθελα να τον σκεφτώ τον τόπο, γιατί αυτό με βοηθούσε να μη σκέφτομαι άλλα. Και είπα μέσα μου, πάνε χρόνια που τον γύριζα τον τόπο με τον πατέρα και τ’ αστέρια αυτού του βουνού τα είχα μετρήσει και ξαναμετρήσει κι ας έλεγε ο πατέρας ότι όποιος τα μετράει βγάζει μυρμηγκιές στα χέρια».

Πέρα από το ζήτημα της μετανάστευσης και της κοινωνικής ένταξης ενός πρώην αποφυλακισμένου, βασικό θέμα του βιβλίου είναι η βία που ταλανίζει τις σημερινές ανθρώπινες κοινωνίες, τόσο η λεκτική, όσο και η σωματική, αλλά και η ψυχική.