Ιωάννα Παπασιδέρη, Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί, εκδ. Βακχικόν

 

Με έναν τίτλο –«Η Αλεξάνδρεια δεν είναι πια εκεί»- που μας θυμίζει έντονα το γεγονός ότι η άλλοτε ακμάζουσα ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας δεν υπάρχει πλέον,  τιτλοφορείται η συλλογή διηγημάτων της πρωτοεμφανιζόμενης στον ελληνικό λογοτεχνικό στίβο συγγραφέως Ιωάννας Παπασιδέρη.

 

 Η Παπασιδέρη γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ειδικεύεται στις ξένες γλώσσες. Ως παιδί της ομογένειας, επομένως,  είναι λογικό και αυτονόητο πολλά από τα διηγήματα του βιβλίου της να διαδραματίζονται στην Αλεξάνδρεια και να έχουν παραστάσεις από τη ζωή των Ελλήνων ομογενών εκεί. Το βιβλίο περιέχει τριάντα τέσσερα διηγήματα μικρής έκτασης, τα οποία παρουσιάζουν αρκετά μεγάλη ποικιλία τόσο ως προς τη θεματολογία τους, όσο και προς τον τρόπο και το πρόσωπο γραφής. Τα διηγήματά της αιχμαλωτίζουν στιγμιότυπα από τις ζωές των ανθρώπων και προσπαθούν να προσφέρουν στους αναγνώστες έναν τρόπο κατανόησης του κόσμου που μας περιβάλλει. Η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών πολιτισμών, η ορφάνια, η προσφυγιά, η μετανάστευση, η διασπορά, οι κοινωνικοί συμβιβασμοί, η απώλεια, η σχέση γονιού-παιδιού, οι οικογενειακές μνήμες και τα καλά κρυμμένα οικογενειακά μυστικά είναι ορισμένα μόνο από τα θέματα που θίγονται με πρωτότυπο και διαφορετικό σε κάθε διήγημα τρόπο.

 

Σε ένα διήγημα για την κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια η συγγραφέας ξεδιπλώνει όλη την περιγραφική της ικανότητα και παρέχει συγχρόνως και ιστορικές  πληροφορίες:

 

«Ωστόσο, υπήρχε μία αρμονική συνύπαρξη των ιθαγενών όπως τους λέγαμε, με μάς, τους ξένους. Ίσως γιατί ήμασταν Έλληνες και με τους Έλληνες οι Αιγύπτιοι είχαν ανέκαθεν μια οικειότητα. Δεν ξέρω. γεγονός όμως είναι πως ο Νάσερ, διώχνοντας σταδιακά άμεσα ή έμμεσα τους ξένους, έλεγε: «Το ρωμαίικο τυρί θα μείνει για το τέλος», υπονοώντας πως οι Έλληνες θα έφευγαν τελευταίοι. Πολλοί Αιγύπτιοι στην Αλεξάνδρεια μιλούσαν ελληνικά, πράγμα που στο Κάιρο δεν συνέβαινε τόσο, ίσως γιατί εκεί ο ελληνικός πληθυσμός διαχέοταν στον υπεράριθμο αιγυπτιακό».

 

Ξεχωρίζουν επίσης τα διηγήματα που διατηρούν μία επιστολική-εξομολογητική μορφή σε δεύτερο ενικό και πληθυντικό πρόσωπο. Αυτά αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία και μόνα τους, στα οποία συνήθως γονείς απευθύνονται στα παιδιά τους ή και το αντίθετο. Τα οικογενειακά προβλήματα, οι αρρώστιες και, γενικά, οι δύσκολες καταστάσεις αποτελούν επίσης το κεντρικό θέμα πολλών διηγημάτων. Κάποια αφορούν απλώς αντικείμενα, ένα  πετσετάκι ή άσπρα παντοφλάκια, τα οποία γίνονται αφορμή για ένα διήγημα. Όπως και να χει, το συναίσθημα δίνει παντού έντονα το παρόν. Κάποια διηγήματα, τέλος, διατηρούν μία κάπως χιουμοριστική χροιά, ενώ ο έρωτας, παραδόξως, αν και φαίνεται να απασχολεί τη συγγραφέα, δεν πρωταγωνιστεί σε πολλά από τα διηγήματα.