Νέλλη Σπαθάρη, Το νησί και ο Πέρα κόσμος, εκδ. Ελκυστής

 

Ένα δυστοπικό αφήγημα, αινιγματικό και μυστηριώδες, το οποίο προσφέρει άφθονη τροφή για σκέψη και φιλοσοφικό στοχασμό υπογράφει η Νέλλη Σπαθάρη, πτυχιούχος της Ελληνικής και της Γαλλικής Φιλολογίας, με σπουδές επίσης στους τομείς της Λαογραφίας, της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, καθώς και της Κοινωνικής και Οικονομικής Ιστορίας. Η Νέλλη Σπαθάρη έχει συγγράψει ως τώρα δύο μυθιστορήματα, έναν τόμο διηγημάτων και τρεις νουβέλες, στην οποία συμπεριλαμβάνεται το πιο πρόσφατο πόνημά της με τίτλο «Το Νησί και ο Πέρα κόσμος».

 

Τον δρόμο που χάραξε ο Τζορτζ Όργουελ και ο Άλντους Χάξλεϋ, τον δρόμο δηλαδή του δυστοπικού μυθιστορήματος στα όρια της επιστημονικής φαντασίας, είναι αλήθεια ότι τον ακολούθησαν πολύ συγγραφείς. Η Νέλλη Σπαθάρη μας προσκαλεί κι εμάς να μεταβούμε με το πόνημά της σε ένα φανταστικό Νησί στη μέση του πουθενά σε χρόνο απροσδιόριστο, στο οποίο οι άνθρωποι κυβερνώνται από μία Αόρατη Αρχή και υπόκεινται σε κάθε λογής απαγορεύσεις. Ο πολιτισμός είναι εντελώς απών από τις ζωές των ανθρώπων που χουν εκεί και μόνο μέλημά τους είναι η επιβίωση. Όπως και να ’χει, οι άνθρωποι που ζουν εκεί δεν φαίνεται να ζητούν και πολλά άλλα από τη ζωή τους πέρα από στέγη και τροφή, που εξασφαλίζονται με την εργασία.

 

«Τελικά, τι είχαν αυτοί οι άνθρωποι και δεν αντιδρούσαν; Είχαν ένα σπίτι; Ναι. Είχα εργασία; Ναι. Είχαν τροφή; Ναι. Είχαν ρούχα; Ναι. Αυτά τα σπίτια, τα πολύχρωμα για να δίνουν, τάχα, χαρά στην ατμόσφαιρα του υποβαθμισμένου χώρου. Αυτή την εργασία, την προκαθορισμένη από άλλους χωρίς καμία σύνδεση με όνειρα και δημιουργικότητα. Αυτή την τροφή, που δεν είχε τη διακύμανση των γευστικών επιθυμιών του ανθρώπου. Αυτά τα ρούχα, τα πανομοιότυπα που δεν διαχώριζαν τους ανθρώπους ανάλογα με τη διάθεση, το γούστο, την προσωπικότητα, ακόμα και την κοινωνική θέση, αλλά με προκαθορισμένο λογότυπο- τα γράμματα-ανάλογα με τον ρόλο του καθενός στην κοινωνία».

 

Σε αυτόν τον αλλοπρόσαλλο κόσμο φτάνει μια μέρα ένας άνθρωπος, ανώνυμος, απροσδιόριστης ηλικίας. Ο άνθρωπος αυτός απουσίαζε από τη Νησί για τριάντα ολόκληρα χρόνια και τα βρίσκει πλέον όλα αλλαγμένα εκεί. Έρχεται στο Νησί με την πρόθεση να επισκεφθεί τους τάφους των γονιών του, χωρίς να ξέρει, βέβαια, ότι κάτι τέτοιο δεν είναι πλέον επιτρεπτό. Σε αυτή την απάνθρωπη, ψυχρή και υπολογιστική κοινωνία τον περιμένουν, εξάλλου, πολλές εκπλήξεις.

 

Πώς θα αντιδρούσε ένας άνθρωπος που δεν έχει μάθει να υποτάσσεται και να υπακούει σε ένα τέτοιο ολοκληρωτικό σύστημα; Η συγγραφέας, όπως μας περιγράφει στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου της, μας συστήνει μία ιδεαλιστική οργάνωση της κοινωνίας, μια οργάνωση που κοιτάζει το σύστημα και όχι τον άνθρωπο, με αφετηρία σε όλο αυτό ένα δοκίμιο του συγγραφέα Γουίλιαμ Γκόλντινγκ για το έργο του «Ο Άρχοντας των μυγών».

Επομένως, πρόκειται για μία νουβέλα η οποία διαβάζεται μεν γρήγορα, αλλά προσφέρεται και για πολλαπλές αναγνώσεις, εφόσον θέτει πολλά αναστοχαστικά και φιλοσοφικά ζητήματα.