Συλλογικό, Κωνσταντινούπολη, Νόστος στον χώρο και τον χρόνο

 

Η Κωνσταντινούπολη είναι, μαζί με τη Σμύρνη, μία από τις πιο πολυθρύλητες «χαμένες πατρίδες» για τον ελληνισμό, μία πόλη που θα στοιχειώνει για πάντοτε τη συλλογική μνήμη των Ελλήνων. Μαζί, επομένως, με τις έτερες ανθολογίες διηγημάτων της Ελληνοεκδοτικής για τη Σμύρνη και την Κύπρο, τις οποίες επίσης επιμελείται ο συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, το εν λόγω πόνημα με τα διηγήματα για την Κωνσταντινούπολη των Ρωμιών, συμπληρώνει επάξια την «τριλογία» για τις πόλεις αυτές στις οποίες άκμασε ο ελληνισμός τον 19^ο και τον 20^ο αιώνα.

            Το κοσμοπολίτικο Πέραν, η εβραϊκή συνοικία του Μπαλάτ, ο πανέμορφος Βόσπορος, τα καταπράσινα Πριγκηπόνησα, η ιστορική συνοικία Ταταύλα, η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, η σημερινή διάσημη πλατεία Ταξίμ, το Καντίκιοϊ, δηλαδή η αλλοτινή Χαλκηδόνα, τα Θεραπειά στα Στενά του Βοσπόρου και τόσα άλλα μέρη είναι οι αληθινοί πρωταγωνιστές στα σαράντα τέσσερα διηγήματα που αποτελούν τον εν λόγω τόμο με τίτλο «Κωνσταντινούπολη, Νόστος στον χώρο και τον χρόνο». Οι συγγραφείς που τα δημιουργούν είναι όλοι τους  γέννημα-θρέμμα Κωνσταντινουπολίτες από την ολοένα και περισσότερο συρρικνούμενη σήμερα  ρωμαίικη μειονότητα της Πόλης.

            Στη συντριπτική πλειοψηφία των διηγημάτων πρωταγωνιστούν οι  αληθινές αναμνήσεις και μνήμες των συγγραφέων, ιδίως από τον εικοστό αιώνα και τη σύγχρονη ιστορία της Πόλης. Τα γεγονότα του 1955, οι απελάσεις του 1964, οι βιαιοπραγίες των Νεοτούρκων, η Πόλη την δεκαετία του 1990 αποτελούν ψηφίδες από την πολυτάραχη ιστορία της που οι συγγραφείς επιχειρούν να κολλήσουν σε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό διηγημάτων που ακροβατεί ανάμεσα στην Ιστορία και τον μύθο.

            Μέσα από τα παραπάνω διηγήματα αναδεικνύεται η ρωμαίικη κοινότητα της Πόλης και ο ρόλος που έπαιξαν οι Έλληνες στην ιστορία της, αλλά και η Κωνσταντινούπολη των χιλίων χρωμάτων και των τεσσάρων εποχών: η Κωνσταντινούπολης της θάλασσας κατά τους θερινούς μήνες, η ευωδιαστή πόλη της άνοιξης, η χιονισμένη και παγωμένη Νύμφη του Βοσπόρου τον χειμώνα, και η Πόλη των φυλλοβόλων δέντρων το φθινόπωρο.

            Τι σήμαινε άραγε να έχει κανείς Πολίτισσα γιαγιά; Τι θα μας έλεγε ο γνωστός περιηγητής Εβλιγια Τσελεμπή για την Πόλη εν έτει 1640; Ποια ήταν η εμπειρία του γνωστού μυθιστοριογράφου Πιέρ Λοτί από την Κωνσταντινούπολη το 1876; Τι παιχνίδια έπαιζαν τα ελληνόπουλα της Πόλης στις όμορφες γειτονιές της; Ποια είναι η σύγχρονη ματιά ενός Έλληνα στην σημερινή κοινότητα της Πόλης; Και, τέλος, τι θα μας έλεγε κάποιος που μεγάλωσε τον 19^ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη, όπως ο αρχηγός της επανάστασης του 1821 στη Σάμο, ο Λυκούργος Λογοθέτης;

            Τέλος, να συμπληρώσουμε ότι στην εισαγωγή του εν λόγω τόμου ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης προβαίνει σε μία πολύ χρήσιμη ανασκόπηση της ιστορίας της Πόλης κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα, όταν ο ελληνισμός της βρισκόταν στις καλύτερες μέρες του.