Κέιτ Σοπέν, Η αφύπνιση, εκδ. Καστανιώτη

 

            Το επίθετο Σοπέν παραπέμπει αναντίρρητα νοερά τους περισσότερους από εμάς στον αποκαλούμενο και ως «ποιητή του πιάνου», στον Πολωνό, δηλαδή, συνθέτη  Φρεντερίκ Σοπέν. Το επίθετο αυτό μοιάζει αναμφίβολα γαλλικό και έτσι ήταν πράγματι, αφού ο πατέρας του μεγάλου συνθέτη και πιανίστα ήταν Γάλλος στην καταγωγή, όπως ακριβώς και ο πατέρας της Αμερικανίδας συγγραφέως Κέιτ Σοπέν, η οποία γεννήθηκε στη Λουιζιάνα των ΗΠΑ το 1851 και απεβίωσε το 1904. Η συγγραφέας ανήκε στην τοπική αριστοκρατία των Γάλλων κρεολών της περιοχής και για αυτήν ακριβώς την κοινωνική τάξη γράφει και στο πιο γνωστό της πόνημα με τίτλο «Η αφύπνιση».

            Η Σοπέν συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στους κλασικούς πλέον Αμερικανούς συγγραφείς και είναι περισσότερο γνωστή για τα διηγήματά της, τα οποία χαρακτηρίζονται συνήθως ως ηθογραφικά- αν και η ίδια, αξίζει να σημειωθεί, δεν αποδεχόταν αυτόν τον όρο για τον συγγραφικό της εαυτό. Η Σοπέν δηλώνει μαθήτρια της σχολής του μεγάλου Γάλλου διηγηματογράφου Γκυ ντε Μοπασάν. Εντούτοις, το πιο δημοφιλές έργο της, αλλά και το τελευταίο της καριέρας της υπήρξε «Η αφύπνιση».

Πρόκειται για ένα έργο το οποίο προοριζόταν να ταράξει τα νερά της βικτοριανής ηθικής της εποχής. Και αυτό γιατί η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος Έντνα διαπράττει το αμάρτημα της μοιχείας, ενώ δηλώνει παντρεμένη και με δύο μάλιστα τέκνα. Αυτό ήταν απαράδεκτο για τα αυστηρά ήθη της εποχής του 19^ου αιώνα, ακόμη και στις ΗΠΑ, τόσο μακριά από τη βικτωριανή Αγγλία.

Η ίδια η συγγραφέας ανήκε και η ίδια στην τοπική αριστοκρατία της Λουιζιάνα, αρεσκόταν όμως να ζει κάπως αντισυμβατικά και ερχόμενη πολλές φορές σε σύγκρουση με το φαλλοκρατικό πνεύμα της εποχής της. Για παράδειγμα, η συγγραφέας πήγαινε συχνά στο χρηματιστήριο μαζί με τον άνδρα της, κάπνιζε και συνήθιζε να διεξάγει μεγάλους περιπάτους ασυνόδευτη, κάτι απαράδεκτο για τα ήθη της καλής κοινωνίας της εποχής.

«Η αφύπνιση» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1899 και αποδοκιμάστηκε άμεσα από τους κριτικούς για τη σεξουαλική του ειλικρίνεια. Μάλιστα, η αποδοκιμασία του μυθιστορήματος αυτού ήταν τόσο έντονη που κανένας εκδότης δεν δέχτηκε να δημοσιεύσει κανένα έργο της Σοπέν έπειτα από αυτό. Η ίδια η συγγραφέας πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο πέντε χρόνια μόλις μετά.

Όπως εύλογα υποθέτει κανείς, στο πρόσωπο της πρωταγωνίστριας του μυθιστορήματος, η Σοπέν βλέπει, πολλές φορές, τον ίδιο της τον εαυτό και δεν διστάζει να κατακρίνει, μέσω αυτού, τα αυστηρά και στείρα βικτωριανά ήθη της εποχής της. Πρόκειται, επομένως, όχι απλώς για ένα μυθιστόρημα, αλλά για μία συγκαλυμμένη κριτική στους κοινωνικούς θεσμούς της εποχής.

Η Έντνα είναι παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών και νιώθει συχνά να ασφυκτιά από τα επιβεβλημένα πρέπει της εποχής. Ο σύζυγός της δεν είναι παρά ένας τυπικός σύζυγος της τάξης της που τείνει να αγνοεί τα θέλω της και να ζει μέσα στα όρια της κοινωνικής τάξης της εποχής του. Όλα θα αλλάξουν όταν η Έντνα θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο ενός όμορφου νεαρού. Τότε θα βρεθεί εγκλωβισμένη ανάμεσα στα καθήκοντα που επιβάλλει η τάξη της και στη θυελλώδη δύναμη του έρωτα. Πώς θα επιλέξει, άραγε, να ζήσει από τούδε και στο εξής;

Να συμπληρώσουμε εδώ, τέλος, ότι το έργο αυτό έχει αναγνωριστεί, επιπλέον, ως ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής κλασικής λογοτεχνίας και ότι έχει γυριστεί ως ταινία το 1991 με τίτλο «Grand Isle» που παίχθηκε μάλιστα και στο Φεστιβάλ των Καννών.