Νίκος Δίτσιος, Βούδας-Βισνού, εκδ. Κέδρος

 

 

            Μία μελέτη για τη σχέση των δύο μεγάλων θρησκειών της ανατολής, του Βουδισμού και του Ινδουισμού καταθέτει ο συγγραφέας, αρχιτέκτονας και μελετητής των ανατολικών θρησκειών Νίκος Δίτσιος με καταγωγή από τη Δράμα της Ανατολικής Μακεδονίας.

Πόσοι από εμάς τους Έλληνες έχουν στ’ αλήθεια εντρυφήσει εις βάθος στις μυστικιστικές θρησκείες της ανατολής; Σίγουρα όχι πολλοί, επομένως τα βιβλία του Νίκου Δίτσιου αποτελούν έναν καλό τρόπο προκειμένου να έρθουμε σε επαφή με αυτές τις σχετικά άγνωστες για μας τους Έλληνες θρησκείες της Άπω Ανατολής, για τις οποίες συχνά διατηρούμε μία λανθασμένη εικόνα. Μία από αυτές είναι και η θέση ότι ο βουδισμός έχει συναφή σχέση με τον ινδουισμό και έλκει την καταγωγή του από αυτόν, υπόθεση που καταρρίπτει ο συγγραφέας στο βιβλίο του. Εν τέλει, η επίδραση που άσκησε ο βουδισμός στον ινδουισμό είναι μεγαλύτερη τελικά, κι ας πρόκειται για μεταγενέστερη θρησκεία.

«Πολλοί θεωρούν ότι ο Βουδισμός προέρχεται από τον Βραχμανισμό. Έτσι, κατά τον Βουδισμό ο Βραχμανισμός είναι μία «αίρεση», ενώ κατά τους Βραχμάνους «αίρεση» συνιστά ο Βουδισμός. Η διαμάχη ανάμεσα στον Βουδισμό και τον Βραχμανισμό, η διάδοση της Βουδιστικής κληρονομιάς στην Ινδία και η μετέπειτα εξαφάνισή της ως ζώσας πίστης από το ινδικό έδαφος κατά τη διάρκεια των μέσων μεσαιωνικών αιώνων της Ινδίας ήταν κατά μεγάλο μέρος η αιτία της αύξησης των παρεξηγήσεων ως προς τον αρχαίο ινδικό πολιτισμό, καθώς και της αναπαραγωγής των Βραχμανικών θέσεων, κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα της Ινδίας έως τη σύγχρονη εποχή», γράφει ο Δίτσιος στις εισαγωγικές παρατηρήσεις του βιβλίου του, κατατοπίζοντάς μας σχετικά με τη διαμάχη αυτή.

Η αλήθεια είναι ότι οι θρησκείες της ανατολής είναι συγχρόνως και φιλοσοφικά συστήματα. Ο Βουδισμός, όμως, δεν προέρχεται από τον Βραχμανισμό, την προ-βεδική φάση της θρησκείας που εξελίχθηκε κατόπιν στον Ινδουισμό. Οι οπαδοί της βραχμανικής θρησκείας, εντούτοις, τείνουν να θεωρούν τον Βουδισμό ως αίρεση, παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα από τα μνημεία της αρχαίας περιόδου στην Ινδία ανήκουν στη θρησκεία του Βουδισμού και όχι σε εκείνη του Βραχμανισμού.

Μετά από τις παραπάνω εισαγωγικές παρατηρήσεις, ο συγγραφέας  ασχολείται στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του με την προέλευση του Βουδισμού. Η τακτική της Yoga, πάντως, και του Διαλογισμού ανήκει και στα δύο θρησκευτικά συστήματα. Πάντως, ο Βούδας δεν βάσισε τις θεωρίες του στις Ουπανισάδες, τα ινδουιστικά ιερά κείμενα του 6^ου -5^ου προχριστιανικού αιώνα.

Το τρίτο μέρος του βιβλίου του ασχολείται με το θέμα της χρονολόγησης των περισσότερων από εκατό κειμένων με το όνομα Ουπανισάδες και καταλήγει ότι αυτές γράφτηκαν μεταξύ του έκτου προχριστιανικού αιώνα και του δέκατου έκτου μεταχριστιανικού. Ακολούθως, στο τέταρτο μέρος του πονήματός του, γράφει σχετικά με την αντιπαράθεση των πρώιμων βραχμανικών ιδεωδών με τα πρώιμα βουδιστικά ιδεώδη. Τέλος, παραθέτει την προϊστορία του σραμανισμού, πριν καταλήξει στον επίλογό του στη θέση ότι, εν τέλει, ο Βουδισμός ήταν εγγύτερα στον Σραμανισμό, παρά στον Ινδουισμό.

Ο συγγραφέας διαχωρίζει σαφώς στο βιβλίο του όρους όπως Βραχμανισμός, Βεδισμός, Σραμανισμός, Ταντρισμός, Ινδουισμός, Τζαϊνισμός και Βουδισμός και υπογραμμίζει ότι το νόημα των παραπάνω όρων διαφέρει και ότι δεν πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους.

Η εν λόγω μελέτη καταδεικνύει την πολύχρονη ενασχόληση του συγγραφέα με τη συγκριτική θρησκειολογία και τις θρησκείες της Άπω Ανατολής και απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε όσους διατηρούν μία επαφή με τον κόσμο των ανατολικών θρησκειών.

Τέλος, αξίζει να συμπληρώσουμε εδώ ότι η μελέτη με τίτλο «Βούδας-Βισνού» δεν είναι η πρώτη που εκδίδει ο συγγραφέας, αλλά έχουν προηγηθεί τα βιβλία «Ο Βούδδας στον χρόνο», «Εισαγωγή στη σκέψη της παλιάς Κίνας», και «Ινδία, Από τις Βέδες ως τον Βουδισμό».