Πρίμο Λέβι, Η ανακωχή, εκδ. Πατάκη

 

 

Η δημοφιλής συνέχεια του γνωστού έργου του Πρίμο Λέβι «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» που περιγράφει την οδύσσεια της επιστροφής του από το Άουσβιτς στο Τορίνο

 

            Αν το έργο του Πρίμο Λέβι «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» είναι ένα έργο το οποίο, ακόμη κι αν δεν το έχουν διαβάσει, το γνωρίζουν, τουλάχιστον, όλοι οι βιβλιόφιλοι ανά την υφήλιο, δε συμβαίνει το ίδιο με τα υπόλοιπα έργα του γνωστού Ιταλοεβραίου συγγραφέα. Για την ακρίβεια, οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι ο Πρίμο Λέβι δεν έγραψε απλώς ένα και μόνο βιβλίο στο οποίο κατέγραψε τις φρικαλεότητες που έζησε στο Άουσβιτς, αλλά, αντιθέτως, υπήρξε επαγγελματίας συγγραφέας, εκτός από χημικός.

            Έτσι λοιπόν, εκτός από το βιβλίο του «Η ανακωχή» για το οποίο θα μιλήσουμε εδώ, ο Λέβι έγραψε επίσης ποιήματα, νουβέλες, διηγήματα και μία συλλογή από φιλοσοφικούς στοχασμούς με τίτλο «Το περιοδικό σύστημα».  Το όλο έργο του Λέβι  αποπνέει μία μελαγχολία, αφού ο συγγραφέας έπασχε από κατάθλιψη, κάτι διόλου περίεργο, βέβαια, αν αναλογιστούμε τα όσα έζησε στο Άουσβιτς.       

Το βιβλίο του με τίτλο «Η ανακωχή» είναι ένα οδοιπορικό της επιστροφής του από το Άουσβιτς στην Ιταλία. Πρόκειται, επομένως, για βιβλίο αυτοβιογραφικό. Ουσιαστικά το βιβλίο αυτό αποτελεί τη συνέχεια του «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος», γράφτηκε, όμως, αρκετά χρόνια μετά από αυτό. Ενώ, δηλαδή, το «Εάν αυτός είναι ο άνθρωπος» ο Λέβι το έγραψε το 1947, «Η ανακωχή» γράφτηκε το 1961-1962 και εκδόθηκε έναν χρόνο μόλις μετά.

«Από τα πράγματα που είχα μάθει στο Άουσβιτς, ένα από τα πιο σημαντικά ήταν ότι πρέπει πάντα να αποφεύγεις να είσαι «οποιοσδήποτε». Όλοι οι δρόμοι είναι κλειστοί σε όποιον φαίνεται άχρηστος, όλοι είναι ανοιχτοί σε όποιον κάνει μία δουλειά, ακόμα και την πιο ανούσια. Γι’ αυτό, αφού συνεννοήθηκα με τον Λεονάρντο, παρουσιάστηκα στη Μαρία και της πρότεινα τις υπηρεσίες μου ως πολύγλωσσος φαρμακοποιός».

Το παραπάνω απόσπασμα αποδεικνύει όχι μόνο τις απίστευτες δυσκολίες και κακουχίες που υπέστη ο συγγραφέας στο Άουσβιτς, αλλά και το γεγονός ότι όλες αυτές οι δυσκολίες δεν τελείωσαν, δυστυχώς, με την απελευθέρωση των κρατουμένων του στρατοπέδου από τους Ρώσους στις 27 Ιανουαρίου του 1945, αλλά αυτές συνεχίστηκαν με την οδύσσεια που έμελλε να ζήσει όχι μόνο ο Λέβι, αλλά όλοι οι επιζώντες, ώσπου να επιστρέψει στο σπίτι του στο Τορίνο.  Μέσα σε εμπορικά τρένα, ο Λέβι ξεκίνησε από την Πολωνία και διέσχισε άλλες πέντε χώρες προτού να φτάσει στην Ιταλία, τη Ρωσία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Αυστρία.

Σε όλη αυτή τη μακρά πορεία ο συγγραφέας είχε συνοδοιπόρους τους συγκρατούμενούς του, πολλοί από τους οποίους είναι αξιομνημόνευτες μορφές, όπως ο γελαστός Έλληνας έμπορος, ο Τσέζαρε, ο αποκαλούμενος και ως «Μαυριτανός της Βερόνα» και άλλοι πολλοί.  Στο πολύμηνο αυτό ταξίδι άλλοι βοήθησαν τον συγγραφέα να φτάσει στον προορισμό του κι άλλοι τον εμπόδισαν. Άλλοι κατανόησαν τα δεινά που είχε ζήσει και τον συμπόνεσαν και άλλοι τον περιφρόνησαν. Κι η πορεία αυτή σίγουρα δυσκόλευε ακόμη περισσότερο αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο Λέβι έφυγε από το Άουσβιτς όντας άρρωστος με οστρακιά.

Η αλήθεια όμως είναι ότι τα δεινά του συγγραφέα δεν τελείωσαν ούτε μετά από την επιστροφή του στο Τορίνο. Μπορεί να παντρεύτηκε, να έκανε παιδιά, να ξαναβρήκε δουλειά, αλλά δεν μπόρεσε να ξεχάσει όλα τα φρικτά που είχε ζήσει, κάτι που δεν κατόρθωσε και κανένας από τους επιζώντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Υπέφερε μια ζωή από κατάθλιψη ως τον θάνατό του το 1987 σε ηλικία 68 ετών, ο οποίος θεωρήθηκε από κάποιους ως αυτοκτονία.

Η παρούσα έκδοση της «Ανακωχής» σε μετάφραση της Άννας Παπασταύρου συνοδεύεται από επίμετρο του Ερνέστο Φερρέρο, καθώς και με ένα εκτενές χρονολόγιο της ζωής του Πρίμο Λέβι.