Μαριλένα Παπαϊωάννου, Δέκα εκατοστά, εκδ. Καστανιώτη

 

Οικογενειακές ιστορίες και ανθρώπινα στιγμιότυπα από τη Μαριλένα Παπαϊωάννου σε έντεκα διηγήματα γραμμένα στο πνεύμα του ρεαλισμού

 

            Η Μαριλένα Παπαϊωάννου γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα και σπούδασε Μοριακή Βιολογία και Γενετική στην ακριτική Αλεξανδρούπολη. Έχει εκπονήσει το ντοκτορά της στη Γενεύη και ένα μετά-διδακτορικό τίτλο στη Νέα Υόρκη. Σήμερα απασχολείται δημιουργικά στον χώρο των βιοεπιστημονικών εκδόσεων. Έχει γράψει ως τώρα τέσσερα βιβλία, το μυθιστόρημα «Νικήτας Δέλτα» το 2013, τη νουβέλα «Κατεβαίνει ο Καμουζάς στους φούρνους» το 2016, έγινε, όμως περισσότερο γνωστή στο ευρύ ελληνικό βιβλιοφιλικό κοινό με το μυθιστόρημά της «Ένα πιάτο λιγότερο» που κυκλοφόρησε το 2020. Έχει τιμηθεί επίσης με το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη του περιοδικού Κλεψύδρα το 2014. Το πιο πρόσφατο πόνημά της τιτλοφορείται ως «Δέκα εκατοστά» και αποτελεί την πρώτη συλλογή διηγημάτων που εκδίδει.

Πρόκειται για έντεκα διηγήματα γραμμένα στο πνεύμα του ρεαλισμού που έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο, σαφή υπόθεση, βαθιά ανθρώπινους και εντελώς ρεαλιστικούς χαρακτήρες και πάντοτε κάτι να μας πουν για τα προβλήματα και τα θέματα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Και, όπως όλοι, άλλωστε, οι άνθρωποι στη ζωή, έτσι και οι ήρωες που δημιουργεί η Παπαϊωάννου όλοι τους κάτι ψάχνουν, κάτι τους λείπει. Η ευτυχία, η όσφρηση, η ελευθερία, η αγάπη, το όμορφο πρόσωπό τους, οι γονείς τους, μια καλύτερη ζωή ή και η ίδια η αληθινή ζωή, οι αναμνήσεις και το παρελθόν τους, το έτερόν τους ήμισυ ή ακόμη και  τα πορίσματα των ερευνών τους. Όλοι κάτι θέλουν, όλοι κάτι ζητούν. Η ζωή, όμως, δεν τους ανταμείβει όλους με τον ίδιο τρόπο…

Η γραφή είναι λιτή-χωρίς να είναι απλοϊκή- και η αφήγηση ρέει, ενώ-κάτι πολύ σημαντικό στα διηγήματα-ο αναγνώστης θέλει να δει τι γίνεται παρακάτω σαν να διαβάζει μυθιστόρημα. Αμφισημίες και αμφιλεγόμενα νοήματα δεν ανιχνεύονται στα διηγήματα της Παπαϊωάννου, ούτε υπερρεαλιστικές πινελιές. Αντιθέτως, φαίνεται πως η συγγραφέας ξέρει ακριβώς αυτό που θέλει να πει στους αναγνώστες της και καταφέρνει να το περάσει με ακρίβεια σε αυτούς, ενώ χρησιμοποιεί παράλληλα διάφορα εκφραστικά μέσα και διαφορετικά αφηγηματικά στυλ. Τι υπόθεση, όμως, έχουν τα διηγήματα και τι θα νιώσουμε διαβάζοντάς τα;

Το πρώτο διήγημα, μέσα από μία ιδιόρρυθμη αφήγηση δίχως τελείες, μόνο με κόμματα, θα μας προβληματίσει. Μιλάει για το πώς το πέρασμα του χρόνου διαβρώνει τις σχέσεις. «…η ζωή μοιάζει με απλή διεκπεραίωση, μια σειρά καθηκόντων και υποχρεώσεων», «δεν φροντίζουμε ο ένας τον άλλο, αφού δεν φροντίζουμε ούτε τον εαυτό μας, φροντίζουμε μόνο τις υποχρεώσεις μας». Κατ’ αυτόν τον τρόπο αλλοιώνονται οι σχέσεις με το πέρασμα του χρόνου…

Το δεύτερο διήγημα θα μας συγκινήσει και θα μας κάνει να νιώσουμε θαυμασμό για τη θεία Δόμνα, μια γυναίκα που δεν κουράστηκε ποτέ να παλεύει και να δημιουργεί, παρά την αναπηρία της. Μας μιλάει για τη ζωή μιας γυναίκας δυνατής και αξιοθαύμαστης που αποδείχθηκε πανάξια παρά το γεγονός ότι η ζωή δεν της φέρθηκε γενναιόδωρα.

Το επόμενο διήγημα θα κινήσει τη συμπόνια μας, για τον όμορφο νέο που αναγκάστηκε να αναθεωρήσει όλα του τα όνειρα εξαιτίας της κακίας του κόσμου… Ακολούθως, θα ξαφνιαστούμε με αυτό που κρύβει το δωμάτιο στον κήπο στο επόμενο διήγημα. Το διήγημα με τίτλο «Δέκα εκατοστά», αυτό που δίνει το όνομά του στη συλλογή είναι αυτό που θα μας συγκλονίσει με τη δύναμη ψυχής όλων αυτών των γυναικών που πέφτουν θύματα απαγωγής και αναγκάζονται να εκδίδονται…

Η τέχνη Κιντσούγκι στην Ιαπωνία θα μας είναι άγνωστη, όπως και στην πρωταγωνίστρια του επόμενου διηγήματος, μιας γυναίκας οικογενειάρχισσας με εξάρτηση από το ποτό. Το καλογραμμένο αυτό διήγημα θα μας τέρψει αναγνωστικά. Στο διήγημα «Πεπόνι και Βιξ» θα αναπολήσουμε παιδικές οσφρητικές  αναμνήσεις και θα θαυμάσουμε τον εγγονό που φροντίζει τον παππού του.

Το επόμενο διήγημα είναι από τα δυνατότερα του βιβλίου και θα μας εξοργίσει, αφού παρουσιάζει την οδύσσεια των μεταναστών που διέρχονται από τη χώρα μας. Στη συνέχεια θα εκπλαγούμε ευχάριστα με την έρευνα ενός βιολόγου και θα νιώσουμε την απόγνωσή του όταν καταστρέφονται τα πορίσματα των από χρόνια ερευνών του. Το τελευταίο διήγημα του βιβλίου θα μας συγκινήσει βαθιά, αφού πρόκειται για τον λόγο που απευθύνει ένας συνταξιούχος ναυτικός στην πεθαμένη του γυναίκα.

Ήρωες στις καίριες στιγμές της ζωής τους που αγωνίζονται, πονούν, αγαπούν και έρχονται αντιμέτωποι με τις κακοτοπιές της ζωής. Για όλους αυτούς μιλάει η Παπαϊωάννου στα εξαίρετα διηγήματά της.