Ένα βιβλίο για τον εφιάλτη της δουλείας και του δουλεμπορίου υπογράφει η γνωστή συγγραφέας Άννα Γρίβα. Με αφορμή την περίπτωση της Γαρυφαλλιάς Μιχάλβεη, της μικρής Ελληνίδας σκλάβας που έγινε γλυπτό, η συγγραφέας επιλέγει να παρουσιάσει μία πλήρη τοιχογραφία του φαινομένου της δουλείας σε Ελλάδα και σε Αμερική κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα.
Η περίπτωση της μικρής Γαρυφαλιάς Μιχάλβεη, που επιβίωσε από την καταστροφή των Ψαρών το 1824 και έζησε ως σκλάβα για τρία ολόκληρα χρόνια της παιδικής της ηλικίας πριν την αγοράσει και την απελευθερώσει ο Αμερικανός Τζόζεφ Λάνγκτον, είναι γνωστή. Η μικρή Γαρυφαλλιά έζησε στη Βοστώνη ελεύθερη για τρία χρόνια στην οικογένεια του Αμερικανού διπλωμάτη, προτού ο ταλαιπωρημένος οργανισμός της υποκύψει σε μία ασθένεια σε ηλικία μόλις δεκατριών ετών.
Η τραγική περίπτωσή της μικρής Ελληνίδας που δεν πρόλαβε να χαρεί τη ζωή ενέπνευσε κάποια χρόνια μετά, το 1843, ένας Αμερικανό γλύπτη τον Χάιραμ Πάουερς να φτιάξει ένα γλυπτό, μια αλυσοδεμένη Αφροδίτη ουσιαστικά με τον τίτλο «Η Ελληνίδα σκλάβα». Και η ζωγράφος Αν Χολ όμως φιλοτέχνησε το πορτρέτο της μικρής Ελληνίδας σκλάβας, ενώνοντας τη δική της φωνή με όσους διαμαρτύρονταν εκείνη την περίοδο για τον επονείδιστο θεσμό της δουλείας. Έτσι η μικρή Γαρυφαλλιά από τα Ψαρά κατέληξε να γίνει σύμβολο όλων των μαύρων σκλάβων της Αμερικής που εκείνη την εποχή πάλευαν για την ελευθερία της.
Η Γρίβα, με αφορμή το ιστορικό αυτό γεγονός, δημιουργεί μία μυθιστορία πλέκοντας τα αληθινά ιστορικά γεγονότα με τον δικό της μύθο, που μας αφηγείται τη σύντομη ζωή της Γαρυφαλλιάς. Έτσι, παραλλάσσει το όνομα και την ιδιότητα του Αμερικανού σωτήρα της, αλλά και τον τόπο διαμονής της στην Αμερική, βάζοντας την οικογένεια του διπλωμάτη Φίλιπ Κέρτις να κατοικεί στην Ουάσινγκτον. Μέσω των επιστολών που ανταλλάσσουν ο Φίλιπ με τη σύζυγο και τον πατέρα του, αλλά και μέσω της πρωτοπρόσωπης μαρτυρίας της ίδιας της Γαρυφαλλιάς, η συγγραφέας μας αφηγείται τα γεγονότα της ζωής, αλλά και του δέκατου ένατου αιώνα από τη σκοπιά όλων των ηρώων της ιστορίας της.
Το ενδιαφέρον όμως στο συγκεκριμένο πόνημα είναι ότι η Γρίβα δεν μένει απλά στην αφήγηση της γνωστής αυτής ιστορίας, αλλά προχωρά ένα βήμα παραπέρα, ανατέμνοντας με τέχνη τα βαθύτερα συναισθήματα ενός ανθρώπου που έχει την ατυχία να πουληθεί ως δούλος. Επιπλέον, δημιουργώντας κι άλλες ηρωίδες-τη Ζοζεφίν, μία μαύρη σκλάβα, αλλά και την Τιτούμπα από την επίσης πολύ γνωστή υπόθεση της Αμερικής με τις δίκες του Σάλεμ το 1692, δημιουργεί μία ευθεία αναλογία μεταξύ των σκλάβων της Ελληνικής Επανάστασης και τον μαύρων της Αμερικής, επιμένοντας κυρίως στη γυναικεία υπόσταση της σκλαβιάς. Διότι οι γυναίκες είναι αυτές που, λόγω της φύσης τους, καθίστανται υποχείρια στις ορέξεις των αντρών και γεννούν κι άλλους δούλους, παρά τη θέλησή τους.
«Όλα στη σκλαβιά τα έχω συνηθίσει, εκτός από ένα: τον ύπνο. Γιατί ο ύπνος των σκλάβων φέρνει μαζί του παράξενα όνειρα. Βλέπεις πάντοτε αυτά που έχασες, λες και οι σκέψεις σου ανήκουν οριστικά πια σε όσα έχεις χάσει. {…} Τα πρόσωπα του παρελθόντος στον ύπνο έρχονται ολοζώντανα, δεν σε αφήνουν να ησυχάσεις».
Πλην όμως των παραπάνω, η Γρίβα δεν διστάζει να δώσει ακόμη πιο οικουμενική διάσταση στο πόνημά της, μην παραλείποντας να αναφέρει και τους αυτόχθονες Ινδιάνους της Αμερικής που εξοντώθηκαν και αυτοί κατά εκατομμύρια κατά τη «λευκή» επέλαση του δέκατου ένατου αιώνα.
Πρόκειται, επομένως, για ένα βιβλίο που είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη αφήγηση μιας απλής ιστορίας από την Ελληνική Επανάσταση. «Η Ελληνίδα σκλάβα» είναι, θα λέγαμε, ένα βιβλίο που δεν γνωρίζει έθνη και σύνορα, ένα βιβλίο οικουμενικό που διατρανώνει μία κραυγή αγωνίας ενάντια σε όλες τις φυλετικές και κάθε είδους ρατσιστικές προκαταλήψεις, οι οποίες, δυστυχώς, δεν έχουν εκλείψει μέχρι σήμερα. Διότι μπορεί το δουλεμπόριο των μαύρων της Αμερικής και σκλαβοπάζαρα της Ανατολής να έχουν πλέον εκλείψει, η ανθρώπινη κακομεταχείριση όμως, η μισαλλοδοξία και ο ρατσισμός υπάρχουν ακόμη σε πολλά μέρη του πλανήτης μας και απειλούν την ύπαρξη όλων αδυνάτων.
«Η Ελληνίδα σκλάβα» περιλαμβάνει πολλές τραγικές ιστορίες γυναικών: της μικρής Γαρυφαλλιάς που χάνει την οικογένειά της σε τρυφερή ηλικία και ζει το δράμα τα σκλαβιάς και της προσφυγιάς, της Ινδιάνας Τιτούμπα, που θεωρήθηκε μάγισσα και θανατώθηκε άδικα, της Ζοζεφίν, της μαύρης σκλάβας στην Αμερική, αλλά και της Λουίζ, μιας λευκής που έκανε το λάθος να αγαπήσει έναν μαύρο και τιμωρήθηκε για αυτό.
Οι τραγικές ιστορίες των γυναικών αυτών δεν ανήκουν μόνο σε εκείνες, αλλά, αντίθετα, αντιπροσωπεύουν τις τραγικές ιστορίες όλων των γυναικών της ανθρωπότητας, σε κάθε εποχή, παλιά και σημερινή. Η Άννα Γρίβα γράφει με λεπτότητα, ευαισθησία και εξαιρετικά καλοδουλεμένο λόγο ένα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί από ανθρώπους σε όλα τα έθνη της γης, αφού αφηγείται την οικουμενική ιστορία όλων των αδυνάτων του πλανήτη που έπεσαν θύματα εκμετάλλευσης από τους δυνατούς. Και, δυστυχώς, καταλήγει όπως και ο εκάστοτε τραγουδιστής στο τραγούδι «Κεμάλ» του Μάνου Χατζηδάκη ότι «αυτός ο κόσμος δεν θ’ αλλάξει ποτέ. Καληνύχτα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.