Λέα Ούπι, Ελεύθερη, εκδ. Πατάκη

 

 Οι άνθρωποι στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ που έζησαν την εποχή όπου έπεφτε ο υπαρκτός σοσιαλισμός αισθάνονταν-και δικαίως- πως ζούσαν στο Τέλος της Ιστορίας. Τέτοια είναι και η περίπτωση της συγγραφέως Λέα Ούπι που γεννήθηκε στα Τίρανα το 1979 και τα νεανικά της χρόνια συνέπεσαν με τον θάνατο του συντρόφου Ενβέρ Χότζα το 1985 και την επάνοδο της δημοκρατίας στην Αλβανία, πριν αυτή μεταναστεύσει, σπουδάσει και εργασθεί, εν τέλει, στο εξωτερικό όπου παραμένει μέχρι σήμερα.

Η Λέα Ούπι  στο βιβλίο της με τον εντυπωσιακό τίτλο "Ελεύθερη, Μεγαλώνοντας στο τέλος της Ιστορίας"αυτοβιογραφείται, μοιράζεται με τους αναγνώστες της εμπειρίες της νιότης της από το καθεστώς του Χότζα και από τη μεταπολίτευση και αναστοχάζεται σχετικά με το περιεχόμενο του όρου "ελεύθερη".

Η Ούπι μεγάλωσε σε μία οικογένεια "ύποπτων" για το καθεστώς. Ο πατέρας της ήταν άριστος στα μαθηματικά, το καθεστώς όμως δεν του επέτρεψε να πραγματοποιήσει σπουδές στον τομέα αυτόν, εφόσον δεν απολάμβανε την πλήρη εύνοια του κόμματος. Έτσι σπούδασε δασολογία και εργάστηκε στον τομέα αυτόν. Μετά τη μεταπολίτευση η μητέρα της πολιτεύτηκε. Όπως όλοι όσοι έζησαν την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, έτσι και η Ούπι αισθανόταν μετέωρη μετά από τον θάνατο του Χότζα, αδυνατώντας να προσδιορίσει τη νέα της ταυτότητα.

Η αφήγηση της Ούπι ξεκινά από τα παιδικά-νεανικά της χρόνια τη δεκαετία του 1980 και φτάνει μέχρι και τον αλβανικό εμφύλιο του 1997 και τη συνακόλουθη φυγή της από τη χώρα για σπουδές φιλοσοφίας στο εξωτερικό.

Η Ούπι διηγείται κωμικοτραγικά περιστατικά από τη ζωή της στα Τίρανα τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 εστιάζοντας στην προπαγάνδα του καθεστώτος, η οποία στα δικά μας μάτια φαντάζει κάπως φανατική και παρανοϊκή. Σχολιάζει τα πάντα, από τη σχέση του κομμουνισμού με τη θρησκεία, τις ουρές στα καταστήματα, την αλληλεγγύη και τη σχέση με τους γείτονες, μέχρι και τις επισκέψεις των "καπιταλιστών" τουριστών στη χώρα.

Πώς βίωσαν επομένως οι κάτοικοι του ανατολικού μπλοκ το "πέρασμα" στον καπιταλισμό; Η συγγραφέας μοιράζεται με τους αναγνώστες, σκέψεις, εμπειρίες, γεγονότα, αλλά και συναισθήματα.

"Παρ' όλα αυτά, τα μόνα που θυμάμαι από εκείνη την περίοδο είναι ο φόβος, η σύγχυση και η επιφυλακτικότητα. Χρησιμοποιούμε τον όρο ελευθερία προκειμένου να μιλήσουμε για ένα ιδεώδες που επιτέλους είχε πραγματωθεί ακριβώς όπως κάναμε και στο παρελθόν. Όμως τα πράγματα άλλαξαν τόσο πολύ, ώστε ήταν αδύνατον να πούμε αργότερα αν μιλούσαν γι' αυτό οι ίδιοι άνθρωποι".

 

Αυτοβιογραφία, πολιτικό ντοκουμέντο, μυθιστόρημα, το βιβλίο της Λέα Ούπι είναι κάτι ανάμεσα σε αυτά τα τρία. Είναι η έξοχη λογοτεχνική κατάθεση ψυχής ενός ανθρώπου που έζησε από κοντά το Τέλος της Ιστορίας και την αυγή μίας νέας εποχής...