Κώστας Εξαρχέας, Το μήλο δεν έπεσε κάτω από τη μηλιά, εκδ. Ψυχογιός

 

«Τα μήλα ήταν ανέκαθεν πηγή προβλημάτων και κακών σε όλη την ανθρώπινη ιστορία και μυθολογία. Από τους Πρωτόπλαστους ως τις μέρες μας, όλο και κάποιο μήλο κάνει τη ζημιά. Ο ήρωας Ηρακλής λαχτάρησε με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων. Για να τα κλέψει, ζήτησε βοήθεια από Άτλαντα και παραλίγο να του κοστίσει ακριβά, μια και εκείνος του φόρτωσε όλο  τον ουράνιο θόλο στην πλάτη. Ο Νεύτωνας έφερε τραύμα στο κεφάλι από την πτώση μήλου. Και εγώ διπλό ψυχικό τραύμα από ένα χωριό ονόματι Μηλιά και μια πασχαλινή μηλόπιτα».

            Στο χωριό της μεσσηνιακής Μάνης, τη Μηλιά, αναφέρεται ο αφηγητής και πρωταγωνιστής του βιβλίου, Κώστας, και μας εξιστορεί τα ευτράπελα και τις αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας από το χωριό του.

Με αφορμή μία εκκαθάριση αποθήκης και την ανακάλυψη ενός παλιού τετραδίου εκθέσεων, ο πρωταγωνιστής Κώστας, κάτοικος Αθηνών, πατέρας δύο ενήλικων κοριτσιών και με καταγωγή από τη μεσσηνιακή Μάνη, αναπολεί ένα Πάσχα του 1980 που είχε περάσει στο χωριό του.

Ήταν μια εποχή μεγάλων αλλαγών, με το ΠΑΣΟΚ να ανέρχεται στην εξουσία, το ταραγμένο κλίμα του εμφυλίου να βαίνει σταδιακά προς το τέλος του και τα ήθη στα χωριά, ιδιαίτερα των κλειστών ορεινών περιοχών, όπως η Μάνη, να παραμένουν εξαιρετικά συντηρητικά και πολύ διαφορετικά από εκείνα της πρωτεύουσας. Συν τοις άλλοις, ένα απρόσμενο φονικό έρχεται να δυναμιτίσει ακόμα περισσότερο το όλο πασχαλινό κλίμα στο χωριό.

Η εξιστόρηση του αφηγητή, πρωταγωνιστή, αλλά και συγγραφέα, Κώστα είναι γεμάτη χιούμορ, η αφήγηση σπιρτόζικη, πνευματώδης και γεμάτη λεπτή ειρωνεία και άφθονη σατυρική διάθεση για τα αυστηρά κοινωνικά και θρησκευτικά ήθη της εποχής, όπως και για τα πολύ ιδιαίτερα μανιάτικα έθιμα.

Η πολύ κλειστή μανιάτικη κοινωνία διαπνέεται από αυστηρότατα κοινωνικά ήθη που υποβιβάζουν τις γυναίκες και δίνουν ξεκάθαρη πρωτοκαθεδρία στους άνδρες. Η κυριαρχία της εκκλησίας και της θρησκείας είναι ισχυρή στις ζωές των ανθρώπων του χωριού-πόσο μάλλον την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας, κατά την οποία διαδραματίζεται η υπόθεση του μυθιστορήματος. Η ανάλαφρη ματιά που ρίχνει, όμως, ο συγγραφέας σε αυτά, τα διακωμωδεί και τα κάνει να φαίνονται λιγότερο σοβαρά. Και αυτό παρά το γεγονός ότι στο χωριό λαμβάνει χώρα ένα απροσδόκητο φονικό.

Συν τοις άλλοις, ο συγγραφέας παίζει έξυπνα με τις λέξεις και τις έννοιες «μήλο» και «Μηλιά» και μας χαρίζει ένα ολόδροσο και εξαιρετικά ευκολοδιάβαστο μυθιστόρημα που διαβάζεται κυριολεκτικά απνευστί. Τα σχόλιά στα οποία προβαίνει τόσο για τους Νεοέλληνες όσο και για τα μανιάτικα ήθη είναι έξυπνα και αιχμηρά και οι κρίσεις του διορατικές. Οι χαρακτήρες του παρουσιάζονται ακραίοι κάποιες φορές και γεμάτοι πάθη και είναι έτοιμοι να κάνουν λάθη-σε κάθε περίπτωση απέχουν παρασάγγας από την τελειότητα.