Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Εκατό χρόνια μοναξιά, εκδ. Ψυχογιός

 

Ίσως δεν είναι καλή ιδέα να μιλήσει κανείς για ένα βιβλίο τόσο διάσημο, ένα βιβλίο-σταθμό στην ιστορία της λογοτεχνίας. Κι όμως, εγώ αποφάσισα να το κάνω, αποτίοντας έτσι τον δικό μου φόρο τιμής στον πασίγνωστο νομπελίστα συγγραφέα με το τόσο ιδιαίτερο στυλ γραφής. Ο λόγος, φυσικά, για ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα γραμμένα στο στυλ του μαγικού ρεαλισμού, το «Εκατό χρόνια μοναξιά» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

            Ακόμα κι αν δεν το έχουμε διαβάσει, όλοι μας θα έχουμε σίγουρα ακούσει για το περίφημο Μακόντο της Κολομβίας και την οικογένεια Μπουενδία (Καλημέρα δηλαδή, ελληνιστί). Τίποτε από τα δύο δεν υπάρχει στην πραγματικότητα-ούτε η οικογένεια Μπουενδία, ούτε η πόλη Μακόντο-επειδή όμως το συγκεκριμένο αυτό βιβλίο είχε πραγματικά πελώρια επιρροή ανά τον κόσμο και επειδή τόσο το Μακόντο όσο και οι Μπουενδία έχουν στοιχεία από την αληθινή ζωή μέσα, είναι σαν να υπήρξαν στα αλήθεια όλα αυτά…

            Πολλά δεν είναι μύθος στο αφήγημα αυτό. Κάθε συγγραφέας αυτοβιογραφείται ως έναν βαθμό και επηρεάζεται από τις εικόνες του περίγυρού του. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τον Μάρκες, ο οποίος βασίζεται σε αληθινές εικόνες από τη γενέτειρά του, την Αρακατάκα, προκειμένου να πλάσει το μυθιστορηματικό Μακόντο στο πρότυπό της. Εξάλλου, και ο Συνταγματάχης Αουερελιάνο Μπουενδία, ένας από τους πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος, είναι κι αυτός εμπνευσμένος από έναν θείο του Μάρκες που ήταν συνταγματάρχης.

Το μυθιστόρημα αυτό, αναντίρρητα, είναι κάτι πολύ περισσότερο από την απλή παράθεση της ιστορίας μιας οικογένειας τεσσάρων γενεών στον 19^ο και στον 20^ο αιώνα. Είναι, πάνω απ’ όλα η μαγική και τόσο ιδιαίτερη γραφή του Μάρκες-μια γραφή όχι τόσο εύκολη, φυσικά, στο διάβασμα, μιας και απαιτεί συγκέντρωση, αλλά μία γραφή υπέροχη. Η γραφή αυτή και όχι τόσο τα λεγόμενα του συγγραφέα είναι εκείνη που δημιουργεί αυτή την τόσο υποβλητική ατμόσφαιρα του βιβλίου, που σε εμένα θύμισε έντονα το «Σπίτι των πνευμάτων» της Ιζαμπέλ Αλιέντε, άλλη μία οικογενειακή σάγκα για τη Λατινική Αμερική γραμμένη επίσης στο ύφος του μαγικού ρεαλισμού.

Ίσως είμαι η μόνη που αναφέρω την Αλιέντε ως παρόμοια στο ύφος. Οι περισσότεροι παρομοιάζουν το στυλ του Μάρκες με Μπόρχες και Φώκνερ. Δεν διαφωνώ, πιστεύω όμως ότι η ατμόσφαιρα που καταφέρνει να δημιουργήσει θυμίζει περισσότερο το «Σπίτι των πνευμάτων». Η διαφορά του είναι ότι ο Μάρκες επιμένει ακόμη περισσότερο στον περιβάλλοντα χώρα, στις συνήθειες, τον τρόπο ζωής και τα ήθη της Λατινικής Αμερικής σε μια εποχή που έχει παρέλθει πια ανεπιστρεπτί. Ίσως για αυτόν τον λόγο να είναι τόσο γοητευτικό για τους Έλληνες αναγνώστες το «Εκατό χρόνια μοναξιά». Διότι περιγράφει κάτι εντελώς ξένο και άγνωστο προς εμάς με έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο.

Παρ’ όλη τη γοητεία του, τείνω να συμφωνήσω με απόψεις άλλων κριτικών που θεωρούν τον «Έρωτα στα χρόνια της χολέρας» ακόμη καλύτερο και πιο μεστό βιβλίο. Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα «Εκατό χρόνια μοναξιά» γράφτηκαν είκοσι χρόνια νωρίτερα. Όπως και να ’χει, όταν έχετε χρόνο και διάθεση για πιο δύσβατα, αλλά μαγευτικά αναγνωστικά μονοπάτια, αν δεν έχετε διαβάσει Μάρκες, ήρθε η ώρα να το κάνετε, επιλέγοντας όποιο από τα δύο βιβλία επιθυμείτε.