Γκυ ντε Μωπασάν, Η δεσποινίς Κοκότα, εκδ. Ερατώ

 

Αν ρωτήσεις τους περισσότερους ανθρώπους ανά τον κόσμο θα θεωρήσουν δεδομένη την ανωτερότητα του ανθρώπου απέναντι στα ζώα. Αφού, υποτίθεται, πως εμείς είμαστε το μοναδικό εχέφρων και ομιλών είδος στον πλανήτη,  η ανωτερότητά μας θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένη. Κι όμως, υπάρχουν ουκ ολίγες περιπτώσεις που τα ζώα δείχνουν πολύ ανώτερη συμπεριφορά σε σχέση με τους ανθρώπους και ιδίως καλοσύνη και τρυφερότητα προς αυτούς, χωρίς ο τελευταίος, δυστυχώς, να ανταποδίδει πάντοτε.

            Τέτοιες περιπτώσεις αναλγησίας και σκληρής συμπεριφοράς απέναντι στα ζώα προσφέρει στους αναγνώστες του μέσα από δώδεκα καλοδουλεμένη διηγήματα ο μεγάλος και κλασικός, πλέον, συγγραφέας, Γκυ ντε Μωπασάν.

Ο Γκυ ντε Μωπασάν  γεννήθηκε το 1850 σε ένα χωριό κοντά στη Διέπη και πέθανε προσβεβλημένος από τη φρικτή ασθένεια της σύφιλης εν έτει 1893.Ήταν γνωστός εκπρόσωπος της νατουραλιστικής σχολής και μαθητής του Γκουστάβ Φλωμπέρ και θεωρείται μέχρι σήμερα ο μεγαλύτερος διηγηματογράφος της Γαλλίας. Πράγματι, λίγοι αναγνώστες θα μείνουν ασυγκίνητοι σήμερα από την ομορφιά της γλώσσας του, η οποία διατηρείται στο παρόν πόνημα και στη συγκεκριμένη μετάφραση των τεσσάρων συγγραφέων που μεταφράζουν στην ελληνική τα δώδεκα διηγήματα του βιβλίου: η Μαρία Βέρρου, η Νικολέττα Διαμαντάκου, η Ευαγγελία Μουχρίτσα και η Μαρτίν Σκλάβου. Την  επιμέλεια του εν λόγω τόμου έχει η Έφη Κορομηλά. Να σημειώσουμε επίσης ότι στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται ένα εξαιρετικά χρήσιμο ένθετο με τη βιογραφία του Γκυ ντε  Μωπασάν, ενώ ένα μικρό εισαγωγικό σημείωμα υπογράφει μία από τις μεταφράστριες, η Μαρία Βέρρου.

 

«Αγαπώ το νερό μ’ ένα πάθος χωρίς όρια. Τη θάλασσα, μολονότι είναι τόσο μεγάλη, αεικίνητη, που δεν μπορείς να την κατακτήσεις, τα ποτάμια, τόσο όμορφα, μα που περνούν, ξεγλιστρούν, φεύγουν, και τους βάλτους, κυρίως, όπου πάλλεται όλη η άγνωστη ζωή των υδρόβιων πλασμάτων. Ο βάλτος είναι ένας ολόκληρος κόσμος πάνω στη γη, ένας κόσμος διαφορετικός, με τη δική του ζωή, τους μόνιμους κατοίκους του και τους περαστικούς ταξιδιώτες, τις φωνές του, τους θορύβους του και το μυστήριό του, κυρίως. Τίποτε δεν είναι πιο περίεργο, ανησυχητικό, τρομακτικό κάποιες φορές, από ένα έλος. Τι είναι αυτός ο φόβος που πλανιέται πάνω από αυτές τις χαμηλές πεδιάδες, τις γεμάτες νερό; Είναι μήπως οι ακαθόριστοι ψίθυροι των καλαμιών, οι παράξενες πυγολαμπίδες, η βαθιά σιωπή που τα τυλίγει τις ήσυχες νύχτες, ή πάλι οι αλλόκοτες καταχνιές που σέρνονται πάνω στα βούρλα σαν φορέματα νεκρών γυναικών; Ή μήπως ο ανεπαίσθητος παφλασμός, τόσο ελαφρύς, τόσο σιγανός και μερικές φορές πιο τρομακτικός απ’ το κανόνι των ανθρώπων ή τον κεραυνό του ουρανού που κάνει τους βάλτους να μοιάζουν με τόπους του ονείρου, τόπους απειλητικούς, επειδή κρύβουν ένα ανεξιχνίαστο και επικίνδυνο μυστικό; Όχι. Άλλο πράγμα αναδύεται  από κει, ένα άλλο μυστήριο, πιο βαθύ, πιο ουσιαστικό κυματίζει μέσα στην πυκνή ομίχλη, το μυστήριο ίσως της ίδιας της δημιουργίας! Γιατί μέσα στη βορβορώδη λάσπη, μέσα από τη βαριά υγρασία της μουσκεμένης γης, κάτω από τη ζέστη του ήλιου, εκεί δεν είναι που σάλεψε, δονήθηκε, άνοιξε στο φως της μέρας ο πρώτος σπόρος της ζωής;»

 

Δώδεκα διηγήματα που θα κάνουν τους φιλόζωους να ανατριχιάσουν με την αναλγησία του ανθρώπου απέναντι στα ζώα. Δώδεκα διηγήματα που θα κάνουν όλους τους αναγνώστες να αγαλλιάσουν μ ε την τόσο όμορφη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, μία γλώσσα που σπανίζει δυστυχώς στις μέρες μας στη λογοτεχνία.

Γάτες, σκύλοι, άλογα, πουλιά, λύκοι, όλα τα παραπάνω πρωταγωνιστούν στα διηγήματα με κεντρικό θέμα την αχαριστία του ανθρώπου προς τα ζώα.

Anna Musewald, Τα πράσινα και κίτρινα πιόνια, εκδ.Πηγή

 

Τα πιο γνωστά δείγματα από τη λογοτεχνία της φαντασίας-ή λογοτεχνία του φανταστικού σύμφωνα με άλλους- είναι οπωσδήποτε εκείνα του Τόλκιν με τίτλο «Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών» και ο «Χάρυ Πότερ» της Ρόυλινγκ. Από εκεί κι έπειτα, από τα κλασσικά έργα του είδους, όπως τον «Μάγο του Οζ»,  και τη «Μαίρη Πόπινς» μέχρι πιο σύγχρονα έργα δημιουργών όπως ο Φίλιπ Πούλμαν, η λογοτεχνία του φανταστικού είναι ένα λογοτεχνικό είδος που ακμάζει στις μέρες μας και έχει να προσφέρει πολλές συγκινήσεις μέσα από άφθονες επιλογές σε φανατικούς αναγνώστες του είδους.

Μία τέτοια επιλογή είναι και το μυθιστόρημα με τίτλο «Τα πράσινα και κίτρινα πιόνια» της Γερμανίδας συγγραφέως Anna Musewald.Η συγγραφέας, η οποία γεννήθηκε στην Ελλάδα και ζει στο Μόναχο της Γερμανίας, βιοπορίζεται ως  οικονομικός και φορολογικός σύμβουλος, αλλά αφιερώνει πολύ από τον ελεύθερο χρόνο της στην ανάγνωση και τη συγγραφή της λογοτεχνίας του φανταστικού.

Το βιβλίο  της «Τα πράσινα και κίτρινα πιόνια» δεν είναι το πρώτο από τα μυθιστορήματά της που εκδίδεται στην Ελλάδα. Είχαν προηγηθεί αφενός το «Στην αναζήτηση της χαμένης ομορφιάς» το 2003 και το «Ο φύλακας της Ερμίν» το 2008. Σήμερα, η συγγραφέας επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από το «Παιχνίδι της Κνωσού».

Το εν λόγω παιχνίδι είναι ένα από τα αρχαιότερα παιχνίδια στον κόσμο με πεσσούς. Ανακαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς το 1897 στα ερείπια της Κνωσού και χρονολογείται από το 1600 π.Χ. Η Musewald παραλλάσσει το παιχνίδι αυτό μετονομάζοντάς το σε «Παιχνίδι της Ζωής»  στο βιβλίο της και βάζοντας σε αυτό τους ήρωές της να παίζουν ως αληθινά πιόνια σε μία διαδρομή  καλά κρυμμένη σε ένα ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον: μέσα στις όχθες του ποταμού Λόιζαχ στο Γκάρμις της Βαυαρίας. Μόνο που το παιχνίδι αυτό, στημένο σε πραγματικό σκηνικό με αληθινούς παίχτες και ομάδες, μπορεί να αποβεί επικίνδυνο για όσους συμμετέχουν σε αυτό…

Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο νεαρός Στέφαν και τρία ακόμη νεαρά άτομα τα οποία αποτελούν την παρέα του: η Κιμ, ο Αντρέας και ο Χάρι. Ο Στέφαν, μετά από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μένει σε κώμα για διάστημα ενός περίπου μηνός και, όταν ξυπνάει, συμπεριφέρεται εξαιρετικά περίεργα, σαν να μην είναι ίδιος με πριν.

Σαν να μην έφτανε αυτό, ένα παράξενο γράμμα καταφτάνει με παραλήπτη τον Στέφαν από μία άγνωστη σε όλους Υακίνθη. Το γράμμα αυτό καλεί τον Στέφαν να συμμετάσχει σε κάποιους αγώνες, σε ένα μυστηριώδες παιχνίδι, το οποίο κανένας δεν ξέρει τι είναι ακριβώς.

Οι τέσσερις νέοι θα δεχθούν να συμμετάσχουν στο μυστηριώδες αυτό παιχνίδι, χωρίς να ξέρουν περί τίνος πρόκειται ακριβώς και θα έρθουν αντιμέτωποι με πολλές εκλπήξεις. Το παιχνίδι θα είναι γεμάτο περιπέτεια, αγωνία και  ένα σωρό επικίνδυνες καταστάσεις. Θα καταφέρει η ομάδα των παιδιών να ξεπεράσει τους κινδύνους και να βγει νικήτρια; Όλα δείχνουν πάντως, ότι, μέσα από το συγκεκριμένο παιχνίδι, ο Στέφαν θα μπορέσει να ξαναβρεί τον παλιό χαμένο εαυτό του.

Περίεργοι κανόνες, ζάρια με λουλούδια, ανταγωνιστικές ομάδες, τέρατα που θυμίζουν ελληνική μυθολογία και ένας μυστηριώδης αρχηγός με το περίεργο όνομα Μέγας Υάκινθος, τέσσερις φίλοι και άλλα πολλά αποτελούν τον κόσμο του εν λόγω μυθιστορήματος.

Εν κατακλείδι πρόκειται για ένα άρτιο δείγμα της λογοτεχνίας του φανταστικού που προσφέρει στους αναγνώστες του άφθονη φαντασία και δράση.

 

«Είμαι ξύπνιος κι όμως ονειρεύομαι», μουρμούρισε ο Αντρέας με μισοσβησμένη φωνή.

«Δεν ονειρεύεσαι».

«Κι όμως. Είναι ένας εφιάλτης. Απέναντί μου στέκει ένα ανύπαρκτο, ένα εξωπραγματικό, ένα απόκοσμο αρχαίο τέρας, που παραμονεύει κάθε κίνησή μου. Είμαι σίγουρος πως αν κινηθώ, θα ξεράσει πάνω μου φωτιά και από τα δύο του κεφάλια».

«Είναι η Κηττώ. Μία από τις αρχαιότερες παγίδες της πίστας, είπε σιγανά η Υακίνθη, ρίχνοντας μία επιφυλακτική ματιά στον Αντρέα.

«Πώς βρέθηκε εδώ;» τη ρώτησε εκείνος αδύναμα, με σμιγμένα τα φρύδια.

«Εδώ μένει, εδώ είναι ο τόπος της», αποκρίθηκε η Υακίνθη. Το πρόσωπό της ήταν κάτωχρο και ιδρωμένο. «Έχει αμέτρητα χρόνια να παρουσιαστεί μπροστά σε ανθρώπους».

Συλλογικό, Κωνσταντινούπολη, Νόστος στον χώρο και τον χρόνο

 

Η Κωνσταντινούπολη είναι, μαζί με τη Σμύρνη, μία από τις πιο πολυθρύλητες «χαμένες πατρίδες» για τον ελληνισμό, μία πόλη που θα στοιχειώνει για πάντοτε τη συλλογική μνήμη των Ελλήνων. Μαζί, επομένως, με τις έτερες ανθολογίες διηγημάτων της Ελληνοεκδοτικής για τη Σμύρνη και την Κύπρο, τις οποίες επίσης επιμελείται ο συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, το εν λόγω πόνημα με τα διηγήματα για την Κωνσταντινούπολη των Ρωμιών, συμπληρώνει επάξια την «τριλογία» για τις πόλεις αυτές στις οποίες άκμασε ο ελληνισμός τον 19^ο και τον 20^ο αιώνα.

            Το κοσμοπολίτικο Πέραν, η εβραϊκή συνοικία του Μπαλάτ, ο πανέμορφος Βόσπορος, τα καταπράσινα Πριγκηπόνησα, η ιστορική συνοικία Ταταύλα, η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, η σημερινή διάσημη πλατεία Ταξίμ, το Καντίκιοϊ, δηλαδή η αλλοτινή Χαλκηδόνα, τα Θεραπειά στα Στενά του Βοσπόρου και τόσα άλλα μέρη είναι οι αληθινοί πρωταγωνιστές στα σαράντα τέσσερα διηγήματα που αποτελούν τον εν λόγω τόμο με τίτλο «Κωνσταντινούπολη, Νόστος στον χώρο και τον χρόνο». Οι συγγραφείς που τα δημιουργούν είναι όλοι τους  γέννημα-θρέμμα Κωνσταντινουπολίτες από την ολοένα και περισσότερο συρρικνούμενη σήμερα  ρωμαίικη μειονότητα της Πόλης.

            Στη συντριπτική πλειοψηφία των διηγημάτων πρωταγωνιστούν οι  αληθινές αναμνήσεις και μνήμες των συγγραφέων, ιδίως από τον εικοστό αιώνα και τη σύγχρονη ιστορία της Πόλης. Τα γεγονότα του 1955, οι απελάσεις του 1964, οι βιαιοπραγίες των Νεοτούρκων, η Πόλη την δεκαετία του 1990 αποτελούν ψηφίδες από την πολυτάραχη ιστορία της που οι συγγραφείς επιχειρούν να κολλήσουν σε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό διηγημάτων που ακροβατεί ανάμεσα στην Ιστορία και τον μύθο.

            Μέσα από τα παραπάνω διηγήματα αναδεικνύεται η ρωμαίικη κοινότητα της Πόλης και ο ρόλος που έπαιξαν οι Έλληνες στην ιστορία της, αλλά και η Κωνσταντινούπολη των χιλίων χρωμάτων και των τεσσάρων εποχών: η Κωνσταντινούπολης της θάλασσας κατά τους θερινούς μήνες, η ευωδιαστή πόλη της άνοιξης, η χιονισμένη και παγωμένη Νύμφη του Βοσπόρου τον χειμώνα, και η Πόλη των φυλλοβόλων δέντρων το φθινόπωρο.

            Τι σήμαινε άραγε να έχει κανείς Πολίτισσα γιαγιά; Τι θα μας έλεγε ο γνωστός περιηγητής Εβλιγια Τσελεμπή για την Πόλη εν έτει 1640; Ποια ήταν η εμπειρία του γνωστού μυθιστοριογράφου Πιέρ Λοτί από την Κωνσταντινούπολη το 1876; Τι παιχνίδια έπαιζαν τα ελληνόπουλα της Πόλης στις όμορφες γειτονιές της; Ποια είναι η σύγχρονη ματιά ενός Έλληνα στην σημερινή κοινότητα της Πόλης; Και, τέλος, τι θα μας έλεγε κάποιος που μεγάλωσε τον 19^ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη, όπως ο αρχηγός της επανάστασης του 1821 στη Σάμο, ο Λυκούργος Λογοθέτης;

            Τέλος, να συμπληρώσουμε ότι στην εισαγωγή του εν λόγω τόμου ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης προβαίνει σε μία πολύ χρήσιμη ανασκόπηση της ιστορίας της Πόλης κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα, όταν ο ελληνισμός της βρισκόταν στις καλύτερες μέρες του.

Τζένι Κόλγκαν, Μεσάνυχτα στο βιβλιοπωλείο των Χριστουγέννων, εκδ. Ψυχογιός

 

            Τις ημέρες των γιορτών, όταν είμαστε κάπως πιο χαλαροί-τουλάχιστον κάποιοι από εμάς τους αναγνώστες!- ευχαριστιόμαστε συχνά να διαβάζουμε μυθιστορήματα ανάλαφρα που θα μας βάλουν καλύτερα στο πνεύμα των γιορτών. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν, επομένως, τα feelgood Christmas μυθιστορήματα όπως αυτό για το οποίο γίνεται λόγος στο παρόν άρθρο, το «Μεσάνυχτα στο βιβλιοπωλείο των Χριστουγέννων» της Τζένι Κόλγκαν.

            Δεν είναι η πρώτη φορά που η Σκοτσέζα συγγραφέας γράφει για την ιδιαίτερη πατρίδα της, το Εδιμβούργο. Για την ακρίβεια, το Μεσάνυχτα στο βιβλιοπωλείο των Χριστουγέννων» αποτελεί τη συνέχεια του πολύ επιτυχημένου best seller «Το βιβλιοπωλείο των Χριστουγέννων» το οποίο εκδόθηκε τον Οκτώβρη του 2023. Σε αυτό παρακολουθήσαμε την πρωταγωνίστρια Κάρμεν που, όταν απολύεται από το πολυκατάστημα που δούλευε, πιάνει δουλειά σε μικρό και χαριτωμένο βιβλιοπωλείο στην γοητευτική και μεσαιωνική πόλη του Εδιμβούργου. Το εν λόγω βιβλιοπωλείο, όμως, είναι αντιμέτωπο με τη χρεωκοπία…

            Το ίδιο ακριβώς φαίνεται να συμβαίνει και στην πολυαναμενόμενη συνέχεια του πρώτου βιβλίου της Κόλγκαν: και εδώ όλα φαίνεται να πηγαίνουν στραβά και, ιδίως, οι εισπράξεις του βιβλιοπωλείου. Πιο συγκεκριμένα το αφεντικό της Κάρμεν συναινεί στο να γίνει το βιβλιοπωλείο το σκηνικό μιας κακόγουστης χριστουγεννιάτικης ταινίας που γυρίζεται εκεί. Σαν να μην έφτανε αυτό, ένας αντιπαθής εκατομμυριούχος προσπαθεί να αγοράσει το μικρό βιβλιοπωλείο και να το μετατρέψει σε κατάστημα που πουλά σουβενίρ. Για να αποκρούσει, όμως, η Κάρμεν την προσφορά του, πρέπει να βρει τα χρήματα. Θα τα καταφέρει άραγε;

            Συν τοις άλλοις, η ζωή της φαίνεται να πηγαίνει εντελώς στραβά. Ο αγαπημένος της Όκι βρίσκεται πολλά μίλια μακριά της, ενώ η ίδια αναγκάζεται να μετακομίσει από το σπίτι της αδελφής της στο οποίο διέμενε μέχρι πρότινος μαζί με τα αγαπημένα της ανίψια. Η λύση σε όλον αυτόν τον κυκεώνα θα έχει, ως φαίνεται, καθαρά άρωμα Χριστουγέννων…

            Το εν λόγω βιβλίο απευθύνεται σε όσους θέλουν να χαλαρώσουν αναγνωστικά στις γιορτές, αλλά και να πάρουν μία μικρή μυρωδία από Χριστούγεννα στην μακρινή και χιονισμένη Σκοτία. Αυτή ακριβώς είναι και η γοητεία του βιβλίου σε συνδυασμό με τη γρήγορη δράση και αφήγηση. Το δυνατό σημείο του, όμως, είναι οι χριστουγεννιάτικες περιγραφές της όμορφης πόλης του Εδιμβούργου…

 

«Σε μια πόλη όπως το Εδιμβούργο , όπου τα τραμ δεν κατέληγαν πουθενά, όπου οι λόφοι ήσαν υπερβολικά απότομοι για να τους ανεβοκατέβεις με ποδήλατο κι όπου οι πάντες περπατούσαν, γνωρίζοντας ποιους δρόμους έπρεπε να παρακάμψουν αν ήθελαν να αποφύγουν τις ορδές των τουριστών, όπως και τα στενοσόκακα που έτεμναν την πόλη, είχες την αίσθηση ότι ανήκες εκεί».

Κάτια Μαυρίδη, Το μυστικό του μοναστηριού, εκδ. Μιχάλη Σιδέρη

 

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τον Ελληνικό Εμφύλιο του 1945-1949  γράφει η Κάτια Μαυρίδη με τίτλο «Το μυστικό του μοναστηριού». Πρόκειται για το πρώτο από μία σειρά μυθιστορημάτων με ανάλογο περιεχόμενο, εμπνευσμένων από την Κατοχή και τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Η συγγραφέας πρωτοεμφανίζεται στον λογοτεχνικό στίβο με τη συγγραφή διηγημάτων από παιδί ακόμη, το παρόν πόνημα, όμως, αποτελεί την πρώτη επίσημη συγγραφική της προσπάθεια. Η συγγραφέας έχει πραγματοποιήσει σπουδές στην Ιστορία και την Οικονομία, ενώ σήμερα εργάζεται στον χώρο των οπτικοακουστικών μέσων και της διαφήμισης. Για τη συγγραφή του παρόντος έργου αξίζει να σημειωθεί ότι η συγγραφέας προέβη σε επιτόπια έρευνα στην περιοχή της Κορινθίας, ενώ οπωσδήποτε συμβουλεύτηκε και πληθώρα συγγραμμάτων, αφού το βιβλίο της περιέχει πολλές ιστορικές πληροφορίες.

Η αφήγηση γίνεται υπό τη μορφή αναδρομής στο παρελθόν της Χριστίνας, μιας νεαρής δασκάλας η οποία αναζητά την καταγωγή της. Η αναζήτηση λαμβάνει χώρα με αφορμή μια εκδρομή της Χριστίνας στον Φενεό Κορινθίας και στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου που υπάρχει εκεί.

Πίσω στη δεκαετία του 1930, οι πρόγονοι της Χριστίνας, δηλαδή μία άλλη Χριστίνα και ο αγαπημένος της ο Δημήτρης, θα είναι οι πρωταγωνιστές μιας ιστορίας η οποία έχει μεν ως βασικούς ήρωες μυθιστορηματικά πρόσωπα από το χωριό Μάζι της Κορινθίας, θα μπορούσε, όμως, κάλλιστα να έχει συμβεί στ’ αλήθεια… Και πραγματικά η ιστορία του Δημήτρη και της Χριστίνας, του Λάμπρου και της Διαλεκτής, του Γιάννη και των τόσων άλλων ηρώων του βιβλίου, αντικατοπτρίζει τις προσωπικές ιστορίες όλων εκείνων των ανθρώπων που η ζωή τους σαρώθηκε από την ίδια την Ιστορία.

Η Χριστίνα είναι μία φτωχή κοπέλα που μεγαλώνει μαζί με τον Δημήτρη και τον Γιάννη, τα παιδιά του τσιφλικά της περιοχής. Οι ταξικές διαφορές τους δεν είναι φυσικά, μικρές, όμως, ο έρωτας δεν κοιτά τέτοια πράγματα και τα δύο αγόρια θα καταλήξουν να ερωτευτούν την παιδική τους φίλη. Η ίδια η Χριστίνα θα επιλέξει τον Δημήτρη για αγαπημένο της, ο πατέρας του Δημήτρη , όμως, δεν θα είναι σύμφωνος με μία τέτοια ένωση.

Οι δύο νέοι θα αποφασίσουν να είναι μαζί κόντρα στις κοινωνικές συμβάσεις, αλλά ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος, η Κατοχή και ο Εμφύλιος θα ανατρέψουν και πάλι τη ζωή και τις επιλογές των δύο νέων. Πιο συγκεκριμένα, ο πόλεμος και η Αντίσταση θα χωρίσουν τους κατοίκους του χωριού και γενικότερα της ελληνικής υπαίθρου σε δύο στρατόπεδα, στους αντιστασιακούς του ΕΑΜ και στους ταγματασφαλίτες και τους συνεργάτες των κατακτητών. Δεν είναι όμως μονάχα αυτές οι δύο παρατάξεις… Κοντά τους υπάρχουν και οι μετριοπαθείς, οι ουδέτεροι, αυτοί που δεν θέλουν να συνταχθούν με κανένα από τα δύο στρατόπεδα. Καμία από τις δύο παρατάξεις, όμως, δεν θα ανεχθεί ουδέτερους σε αυτή την τόσο ολέθρια εμφύλια διαμάχη.

Η Μαυρίδη απεικονίζει έξοχα τις συγκρούσεις και την αδελφοκτόνα σύρραξη του Εμφυλίου στην ορεινή Πελοπόννησο, αλλά και την καθημερινή ζωή και τις δυσκολίες και τη φτώχεια  της ζωής των απλών ανθρώπων στην ύπαιθρο στα μέσα του  εικοστού αιώνα.

Το βιβλίο διατηρεί γρήγορο ρυθμό, ενώ αναφέρεται στις βιαιοπραγίες που διέπραξαν και οι δύο παρατάξεις κατά τον Εμφύλιο, τηρώντας αμερόληπτη στάση. Αποδεικνύεται επομένως, ότι ο φανατισμός και των δύο παρατάξεων υπήρξε καταστροφικός για τη χώρα μας σε μία εποχή που η ενότητα του λαού ήταν κάτι περισσότερο από απαραίτητη.

Καλή Δοξιάδη, Μια ιστορία μόνο, Μερικά μυστικά, εκδ. Μεταίχμιο

 

«Τα λουλούδια με ακριβώς αυτόν τον χρωματισμό η μητέρα της τα θυμόταν με νοσταλγία από τα παιδικά της χρόνια στον Μπουρνόβα. Εκεί τα μοβ κεφάλια με τα σπαθωτά φύλλα φύτρωναν και άπλωναν μόνα τους, σχεδόν άγρια, στους κήπους αλλά και στις αλάνες και στα χαντάκια. Αποκεί, φαίνεται, κάποιοι πρόσφυγες είχαν φέρει μαζί τους μερικά ριζώματα, γιατί στα χαμόσπιτα του Πολυγώνου πίσω απ’ τη Σχολή Ευελπίδων κάθε Μάρτη φούντωναν στριμωγμένα, όχι μόνο στις μικρές αυλές αλλά παντού. Αλλιώς, στην Αττική δεν έβρισκες ψηλές ίριδες σ’ αυτά τα χρώματα.

            Τη γειτονιά αυτή την αποκαλούσαν «Προσφυγικά», αλλά δεν είχε καμία σχέση με τα άλλα προσφυγικά, τα ομοιόμορφα και καλοκτισμένα πέτρινα στη λεωφόρο Αλεξάνδρας και τα άλλα στους πρόποδες του Υμηττού λίγο πιο χαμηλά απ’ το μοναστήρι της Καισαριανής. Ήταν πρόχειρα  αυτοσχέδια καλύβια και στέγαστρα φτιαγμένα από τσίγκινα κουτιά, σάπια κόντρα πλακέ, παλιοσανίδες, σκουριασμένες λαμαρίνες, σφιχτοπλεγμένες καλαμωτές, σπασμένα τούβλα και κεραμίδια κι ό,τι πέτρες μπορούσαν να ξεσκάψουν και κάπως  να πελεκήσουν μόνοι τους οι κάτοικοι, που ήσαν εκεί «προσωρινά» για πολλά χρόνια, ώσπου να φτάσει η σειρά τους στον κλήρο των καλοχτισμένων συνοικιών. Παρ’ όλη την προχειρότητα, η συνοικία ασβεστωνόταν συχνά και έμοιαζε καθαρή και οργανωμένη. Ήσαν νοικοκυραίοι οι Μικρασιάτες».

 

            Τέτοιες γλαφυρές περιγραφές χρησιμοποιεί η Καλή Δοξιάδη στο βιβλίο της προκειμένου να περιγράψει τον χώρο στον οποίο κινούνται οι ήρωές της, από τα λουλούδια των κήπων, τις μοβ όμορφες ίριδες στους κήπους, αλλά και τα ίδια τα προσφυγόσπιτα και της προσφυγικές συνοικίες της Αθήνας.

            Η συγγραφέας, αν και γέννημα θρέμμα της Αθήνας, έχει ζήσει σε πολλά μέρη του κόσμου, από τις ΗΠΑ και τη Μαδρίτη μέχρι και την Αυστραλία. Επίσης, έχει εργαστεί σε πολλούς τομείς, όπως τον εκδοτικό, τον πολιτικό και τον δημοσιογραφικό στίβο. Αυτός ο κοσμοπολιτισμός της αντανακλάται στους ήρωες της τριλογίας της με τίτλο «Μια ιστορία μόνο». Η τριλογία  αποτελείται από τα βιβλία «Το σπίτι στα βράχια», «Η κληρονομιά» και «Μικρά μυστικά», για το οποίο μιλάμε στο παρόν άρθρο, το οποίο εκδόθηκε το τρέχον έτος.

Στην τριλογία η επιτυχημένη δημοσιογράφος Ανθή Βελισσάρη, έχοντας ζήσει κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στο εξωτερικό αποφασίζει, εν τέλει, να επιστρέψει στον τόπο καταγωγής της, την Κέρκυρα- Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει, βέβαια, και με τη ζωή της συγγραφέως, επομένως, είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι δεν υπάρχει καμία συγκαλυμμένη αυτοβιογραφική αναφορά  στην τριλογία της.

Η Ανθή Βελισσάρη αποφασίζει πλέον να ζήσει μόνιμα στο σπίτι πλάι στα βράχια, τη Βίλα Άνθιμη, μία βίλα η οποία κουβαλά όμως πολλά οικογενειακά μυστικά από το παρελθόν.

Η συγγραφέας ολοκληρώνει την τριλογία της ενώνοντας όλα τα κομμάτια του παζλ και λύνοντας όλα τα ερωτήματα που είχαν μείνει αναπάντητα για τη ζωή της κοσμοπολίτικης οικογένειας της Βελισσάρη. Παράλληλα, ανατρέχει στην αφήγησή της στην ελληνική ιστορία του 19^ου και του 20^ου αιώνα και σε πόλεις από την Τεργέστη, την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα, τη Χίο, τη Βιέννη, το Λονδίνο, το Κάιρο και την Κέρκυρα.

Μέσα από την περιπλάνηση στον χώρο και στον χρόνο, μέσα από τα σπαράγματα των αναμνήσεων που θα της αφηγηθούν τα μέλη της οικογένειάς της και την αποσπασματική-και όχι γραμμική αφήγηση της συγγραφέως- η Ανθή θα συνθέσει το δικό της ψηφιδωτό των οικογενειακών της αναμνήσεων, αλλά και θα ανακαλύψει και τον βαθιά κρυμμένο εαυτό της μέσα από τις ιστορίες των άλλων…

Μαρίνα Πετράκη, Μεταξάς Βενιζέλος, Μια παράδοξη σχέση, εκδ. Πατάκη

 

            Στις μέρες μας πλέον έχουν εκδοθεί πάμπολλα βιβλία, γραμμένα τόσο από Έλληνες όσο και από ξένους συγγραφείς, τα οποία αφηγούνται τα ιστορικά γεγονότα στην πρόσφατη πολιτική ιστορία της χώρας μας. Επομένως, οποιαδήποτε μελέτη η οποία εστιάζει σε ένα επιμέρους θέμα της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας και φωτίζει κάποια παραμελημένη έως τώρα πτυχή της Ιστορίας, όπως αυτή για την οποία  θα μιλήσουμε σήμερα, είναι, φυσικά, καλοδεχούμενη.

Ο λόγος, λοιπόν, για την έξοχη μελέτη της ιστορικού και συγγραφέως Μαρίνας Πετράκη, με τίτλο «Μεταξάς Βενιζέλος, Μια παράδοξη σχέση». Το εν λόγω ιστορικό πόνημα επιχειρεί να ρίξει φως στην πολυκύμαντη σχέση δύο μεγάλων προσωπικοτήτων της πολιτικής τον καιρό του Μεσοπολέμου στη χώρα μας, του πολιτικού και στρατιωτικού Ιωάννη Μεταξά  και του Γενάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου.

Λίγοι από εμάς το γνωρίζουν, αλλά οι δύο μεγάλοι αυτοί άνδρες διατηρούσαν μία αρκετά παράδοξη σχέση σε όλα τα χρόνια μετά από την άνοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία, μέχρι και τον θάνατο του τελευταίου το 1936. Η σχέση τους πότε ήταν γόνιμη και θεμελιωμένη σε βάση εκτίμησης και πότε έφτανε στα όρια της απροκάλυπτης έχθρας και ρήξης με τις αντίστοιχες, φυσικά, ολέθριες συνέπειες για τον τόπο. Πιο συγκεκριμένα, η σχέση των δύο ανδρών φαίνεται πως πάντοτε ακροβατούσε μεταξύ των συγκρούσεων, των συμφιλιώσεων και του αλληλοθαυμασμού, αφού, αναντίρρητα, επρόκειτο για δύο χαρισματικές προσωπικότητες, τόσο στην πολιτική ο Βενιζέλος όσο και στην στρατιωτική τακτική και σκέψη ο Μεταξάς.

Η συγγραφέας ανατρέχει σε πρωτογενείς πηγές της εποχής προκειμένου να εξετάσει τη σχέση των δύο ανδρών- και, εμμέσως, την πολιτική ιστορία της Ελλάδος την περίοδο του Μεσοπολέμου. Αντλεί πληροφορίες πρωτίστως από άρθρα εφημερίδων και από επιστολές των δύο ανδρών-προς αλλήλους ή προς τρίτους-αλλά και από το ημερολόγιο του Ιωάννη Μεταξά το οποίο αποτελεί σπουδαία πηγή για τα πολιτικά γεγονότα της περιόδου 1910-1936, τα οποία εξετάζονται στο βιβλίο.

Ο Ιωάννης Μεταξάς διετέλεσε αρχικά υπασπιστής του τότε πρωθυπουργού Βενιζέλου. Στο πόνημα της Πετράκη γίνεται σαφές ότι, ενώ ο Βενιζέλος από την πρώτη στιγμή της συνεργασίας του περιέβαλε τον Μεταξά με εμπιστοσύνη, εκείνος, εντούτοις πάντοτε αμφιταλαντευόταν ως προς τις κρίσεις που επέφερε για το πρόσωπο του Γενάρχη. Παρ’ όλα αυτά, ο Μεταξάς συμπαραστάθηκε αρκετά στον Βενιζέλο κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Ωστόσο, οι δύο άνδρες βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού, αφού ο Μεταξάς τάχθηκε με το πλευρό του Βασιλέως Κωνσταντίνου σε ό,τι αφορά την περίφημη διαμάχη σχετικά με τη συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

Η ρήξη αυτή στις σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών θα λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις κατά τα χρόνια της Μικρασιατικής περιπέτειας του ελληνισμού, εναντίον της οποίας τάχθηκε ο Μεταξάς αναφανδόν από την πρώτη στιγμή.

Το βιβλίο της Πετράκη εξετάζει λεπτομερώς τις σχέσεις των δύο ανδρών μεταξύ των ετών 1910-1936 και διατηρεί έναν πολύ εύπεπτο λόγο και έναν γρήγορο ρυθμό αφήγησης για τους αναγνώστες κάθε ηλικίας και αναγνωστικής νοοτροπίας. Να σημειώσουμε εδώ, επίσης, πως το βιβλίο αυτό μπορεί να αποτελέσει και ένα έξοχο βοήθημα για όσους διδάσκουν Ιστορία στην τρίτη τάξη του Λυκείου, προκειμένου να αποσαφηνίσουν τα γεγονότα της ταραγμένης αυτής περιόδου για τον ελληνισμό και να τα γνωρίσουν και οι ίδιοι καλύτερα για να τα διδάξουν αποτελεσματικότερα.

Ανδρέας Ανδριανόπουλος, Κατερίνα Σφόρτσα, Η Λύκαινα της Ρωμανίας, εκδ. Αρμός

 

 

            Ένα πολύ ιδιαίτερο  ιστορικό μυθιστόρημα, γραμμένο μετά από ενδελεχή έρευνα εν έτει 2006  επανεκδίδουν οι εκδόσεις Αρμός. Ο λόγος για το βιβλίο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου που τιτλοφορείται «Κατερίνα Σφόρτσα, Η Λύκαινα της Ρωμανίας». Πρόκειται για ένα πόνημα που ασχολείται με θέματα άγνωστα στο ευρύ ελληνικό κοινό και διαδραματίζεται την εποχή της Ιταλικής Αναγέννησης, στα τέλη δηλαδή του 15^ου αιώνα.

Η αλήθεια είναι ότι σήμερα ελάχιστοι Έλληνες συγγραφείς τολμούν να ασχοληθούν σοβαρά με το ιστορικό μυθιστόρημα και ακόμη λιγότεροι επιλέγουν να κάνουν κάτι τέτοιο όταν ο ιστορικό χρόνος του μυθιστορήματος τοποθετείται παλαιότερα από τον 19^ο αιώνα. Και αυτό γιατί όσο πιο πίσω γυρνάμε στον χρόνο, τόσο πιο δύσκολη καθίσταται και η έρευνα για τη συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος.

Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος για τη συγγραφή αυτής της μυθιστορηματικής βιογραφίας της Κατερίνας Σφόρτσα ανέτρεξε κυρίως σε ξενόγλωσσες πηγές τις οποίες και απαριθμεί στον επίλογο του βιβλίου του.

Η Κατερίνα Σφόρτσα, (1463-1509), μια φημισμένη για την ομορφιά της γυναίκα, ήταν νόθα κόρη του Γκαλεάτσο Μαρία Σφόρτσα, του ισχυρού άρχοντα του Μιλάνου. Η Κατερίνα είχε έναν πολυτάραχο βίο και παντρεύτηκε τον έτερο δυνατό άρχοντα Τζιρόλαμο Ριάριο, καθώς και τον Τζοβάνι των Μεδίκων μετά από τον θάνατο του πρώτου. Ήταν μία γυναίκα που αναμείχθηκε ενεργά στην ταραγμένη πολιτική ζωή του τόπου της. Υπήρξε επίσης δεινή πολεμίστρια και, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ήταν το μοντέλο για έναν από τους διασημότερους πίνακες στον κόσμο: τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Τα χρόνια στα οποία έζησε η Κατερίνα Σφόρτσα, τα χρόνια της Ιταλικής Αναγέννησης, ήταν ιδιαίτερα ταραγμένα. Οι μεγάλες οικογένειες της Φλωρεντίας, του Μιλάνου, της Βενετίας και της Ρώμης συγκρούονταν συχνά μεταξύ τους για την εξουσία, ενώ Γάλλοι, Ισπανοί και άλλοι κατακτητές έριζαν διαρκώς για την κυριαρχία στα εδάφη της ιταλικής χερσονήσου. Επαγγελματίες μισθοφόροι πολεμιστές, οι αποκαλούμενοι κοντοτιέροι συμβίωναν με πρίγκιπες, δούκες, βασιλείς, αστούς αλλά και καλλιτέχνες στις πόλεις της ιταλικής χερσονήσου.

Ο Ανδριανόπουλος μας αφηγείται την ιστορία της Κατερίνας Σφόρτσα και της Ιταλικής Αναγέννησης μέσα από τα μάτια της Χαράς Λεοντσίνη, μιας γυναίκας από τα Κύθηρα η οποία σε νεαρή ηλικία βρέθηκε ακούσια στην ιταλική χερσόνησο και έδεσε τις τύχες της ζωής της με εκείνες της Σφόρτσα. Ως ηλικιωμένη πλέον, επιστρέφει στη γενέτειρά της, τα υπό βενετική εκείνη την εποχή κατοχή Κύθηρα, και αφηγείται τον πολυτάραχο βίο της σε έναν εκπρόσωπο της εκεί Εκκλησίας.

Ο Ανδριανόπουλος μας ξεναγεί τόσο στη λατινοκρατούμενη Ελλάδα της μακρινής εκείνης εποχής, όσο και στην αναγεννησιακή Ιταλία αναφέροντας όλα τα σημαντικά γεγονότα της εποχής, όπως τη συνωμοσία των Πάτσι, τον θάνατο του Μωάμεθ του Πορθητή, τον θάνατο του περίφημου Πάπα Σίξτου Δ΄, τη συνωμοσία κατά των Σφόρτσα και άλλα πολλά γεγονότα, άγνωστα τις περισσότερες φορές στους Έλληνες αναγνώστες.

Εν κατακλείδι πρόκειται για ένα αξιοπρόσεκτο πόνημα που προορίζεται για τους λάτρεις της Ιστορίας και των ιστορικών μυθιστορημάτων, αλλά και για τους εραστές της ευρωπαϊκής Νεώτερης Ιστορίας.