Herman Hesse, Γερτρούδη, εκδ. Διόπτρα

 

Μπορεί το πιο διάσημο έργο του Έσσε να μην είναι η «Γερτρούδη»,- για κάποιους είναι ο

«Σιντάρτα» για κάποιους άλλους «Ο λύκος της στέπας και για κάποιους έτερους ο «Ντέμιαν». Αυτό όμως

δεν σημαίνει ότι η «Γερτρούδη» δεν είναι ένα εξαιρετικό έργο, κάτι που ισχύει εξάλλου για το σύνολο των

πονημάτων του διάσημου νομπελίστα συγγραφέα. Συν τοις άλλοις, στη «Γερτούρδη» θα παρατηρήσει ο

αναγνώστης μία μοναδική σύζευξη μεταξύ λογοτεχνίας και τέχνης. Σπάνια η λογοτεχνία μιλάει με τέτοια

όμορφα λόγια για τη φύση της τέχνης και για το χάσμα μεταξύ καλλιτέχνη και δημιουργού.

Κεντρικός ήρωας και αφηγητής είναι στο έργο αυτό ένας βιολιστής και συνθέτης, ο Κουν.

Πρόκειται για έναν μάλλον χολερικό, μελαγχολικό και αρκετά ιδιαίτερο άνθρωπο. Η ζωή του θα

σημαδευτεί από την αναπηρία που θα αποκτήσει ως νέος εξαιτίας ενός ατυχήματος. Αυτό θα του αφήσει

μία μόνιμη αναπηρία στο αριστερό του πόδι. Έτσι όταν αυτός θα ερωτευθεί την όμορφη Γερτρούδη, αυτή

εύκολα θα τον αγνοήσει για τον καλύτερό του φίλο, το ταλαντούχο αστέρι της όπερας, τον επίσης πολύ

ιδιαίτερο, εκρηκτικό και εξωστρεφή χαρακτήρα Χάινριχ Μούοτ. Η Γερτρούδη, θα παντρευτεί τελικά τον

Μούοτ, όμως, δεν θα ευτυχήσει σε αυτόν τον γάμο καθώς το ταίριασμα των εντελώς διαφορετικών

χαρακτήρων τους θα αποδειχτεί αδύνατο.

Πριν από όλα αυτά, όμως, ο Έσσε μας αφηγείται με μεγάλη μαεστρία ολόκληρη την πορεία του

Κουν, αφενός προς την ενηλικίωση, αλλά και, αφετέρου, προς την υστεροφημία από έναν μάλλον μέτριο

βιολιστή, σε έναν διάσημο και πολλά υποσχόμενο συνθέτη. Το αποκορύφωμα της καριέρας του θα

αποδειχθεί η σύνθεση μιας όπερας στην οποία θα πρωταγωνιστεί ο Μούοτ.

Η φιλία. Ο έρωτας. Η σχέση μας με τους γονείς μας. Το σοκ που επιφέρει ο θάνατος των γονέων

μας. Η έμπνευση στην τέχνη. Η διάσταση καλλιτέχνη και δημιουργού. Η ανωνυμία και η

αναγνωρισιμότητα και η διαχείριση της τελευταίας. Ο γάμος. Η γέννηση της τέχνης. Ολα τα παραπάνω

είναι θέματα που θίγει ο Έσσε με μαεστρία στο πιο καλλιτεχνικό και μουσικό από όλα τα βιβλία του.

Το φινάλε θα είναι απρόβλεπτο. Στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας συμβάλλει, επίσης,

η πρωτοπρόσωπη γραφή με την εξομολογητική διάθεση, αφού ο συγγραφέας επιμένει ιδιαιτέρως,

αφενός, στην ανάλυση των συναισθημάτων του ήρωά του, αλλά και στην έκθεση των ιδεών του περί

τέχνης και ανθρώπινων σχέσεων. «Πραγματική δημιουργία σημαίνει μοναξιά» γράφει ο Έσσε στο βιβλίο

του και φαίνεται να το εννοεί.

Έν κατακλείδι, πρόκειται για ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσουν πρωτίστως οι μουσικοί και οι

λάτρεις του Έσσε και της γερμανικής κλασικής λογοτεχνίας.

Peter Frankopan, Οι μεταμορφώσεις της γης, κλίμα, οικολογία και ιστορία, εκδ. Αλεξάνδρεια

 

Ο Peter Frankopan θεωρείται, και δικαίως, ένας από τους καλύτερους ιστορικούς παγκοσμίως. Τα έργα που έχει συγγράψει έχουν προσθέσει όλα τους ένα πολύ σημαντικό λιθαράκι στην ανάλυση της παγκόσμιας ιστορίας, αλλά, κυρίως, στην κατανόησή της από το ευρύ κοινό. Αναφέρουμε εδώ ενδεικτικά όσα πονήματά του έχουν μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια: «Η πρώτη σταυροφορία, το κάλεσμα της ανατολής», «Οι δρόμοι του μεταξιού, μια νέα ιστορία του κόσμου», «Οι νέοι δρόμοι του μεταξιού, το παρόν και το μέλλον του κόσμου», καθώς και το βιβλίο για το οποίο θα μιλήσουμε εδώ, το «Οι μεταμορφώσεις της γης, κλίμα, οικολογία και ιστορία».

            Ίσως είναι αρκετά κοινότυπο, αλλά, και πάλι, οφείλουμε να το πούμε: όταν ως αναγνώστης, παίρνεις στα χέρια στο ένα τόσο ογκώδες πόνημα-707 σελίδων, πλην των παραπομπών και των λοιπών- είναι αδύνατον  να μην θαυμάσεις την τεράστια έρευνα και μελέτη τόσων πολλών και διαφορετικών πηγών, την οποία διενήργησε ο συγγραφέας προκειμένου να καταθέσει ένα τόσο επιστημονικά εμπεριστατωμένο πόνημα. Και το γεγονός ότι οι παρατηρήσεις του στο παρόν πόνημα αφορούν το σύνολο του πλανήτη και χρονολογούνται από τις απαρχές του κόσμου-δηλαδή πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια -μέχρι και τον 21^ο   αιώνα, κάνουν ακόμα δυσκολότερη την ολοκλήρωση αυτού του τιτάνιου έργου.

Η  αλήθεια είναι πως τα περισσότερα πράγματα και γεγονότα στην Ιστορία-ό,τι μπορούμε να γνωρίζουμε τουλάχιστον-έχει ήδη ειπωθεί. Επομένως, οι σημερινοί ιστορικοί στρέφονται σήμερα περισσότερο σε συγκριτικές μελέτες και σε διαθεματικές προσεγγίσεις των θεμάτων τους, όπως αυτή του Φρανκοπάν. Ο συγγραφέας εξετάζει στο βιβλίο του το πώς ακριβώς επέδρασε το κλίμα, οι μεταβολές και οι μεταμορφώσεις της γης στην εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας. Πιο συγκεκριμένα, δηλαδή, πως η κλιματική αλλαγή συνετέλεσε δραματικά στην ανάπτυξη και την καταστροφή των πολιτισμών στο πέρασμα του χρόνου.

Αφορμή για τη συγγραφή του εν λόγω πονήματος οπωσδήποτε αποτέλεσε η σημερινή κλιματική αλλαγή για την οποία ευθύνεται η ανθρωπογενής δραστηριότητα και η οποία τεκμηριώνεται πλέον, σύμφωνα με τα λεγόμενα του συγγραφέα, από το 99% των επιστημόνων. Η αλήθεια είναι ότι είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία μας που μία κλιματική αλλαγή αφορά ολόκληρη τη γη στο σύνολό της και είναι εμφανέστατη σε όλες τις ηπείρους της. Διότι, άλλες κλιματικές περίοδοι, όπως, για παράδειγμα, η Ρωμαϊκή Θερμή Περίοδος ή η Μεσαιωνική Θερμή Περίοδος δεν αφορούσαν όλη την υφήλιο και δεν είχαν την ίδια επίδραση σε όλους του πολιτισμούς τους πλανήτη.

Ο Φρανκοπάν εξετάζει τις παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον του, ήδη από την προϊστορική εποχή, μέχρι και τη βιομηχανική εποχή και τον 20^ο αιώνα, οπότε και η επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον, παρατηρείται πλέον σε τεράστιες και μη αναστρέψιμες διαστάσεις.

Άραγε, η «εφεύρεση» της γεωργίας οφείλεται σε πιο ζεστό κλίμα; Πώς επηρέασαν εκρήξεις των ηφαιστείων ανά τους αιώνες το παγκόσμιο κλίμα; Υπήρχαν νόμοι που απαγόρευαν την υλοτομία ακόμη και στην αρχαιότητα; Η ακμή και η παρακμή της Ρώμης εξηγείται από κλιματικούς παράγοντες; Πώς επηρέασε η Μικρή Εποχή των Παγετώνων στην Ευρώπη την ανάπτυξη της ιδιωτικότητας; Η παγκοσμιοποίηση ξεκίνησε τον 15^ο αιώνα; Τι ακριβώς συνέβη στη λεγόμενη «κολομβιανή ανταλλαγή»; Τι είναι αυτό που ρυπαίνει περισσότερο τον πλανήτη μας σήμερα; Υπάρχουν βιώσιμες λύσεις; Σε τέτοιου είδους ερωτήματα και άλλα πολλά απαντά το εν λόγω πόνημα.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα βιβλίο γνώσεων που θα μας βάλει σε σκέψεις σχετικά με το πώς επηρέασε η παρουσία του ανθρώπου τη γη μας ανά τους αιώνες-αλλά και πως η ίδια η γη επηρέασε τους ανθρώπινους πολιτισμούς, αλλά και σχετικά με το αβέβαιο μέλλον του πλανήτη μας.

Αύγουστος Κορτώ, σεξ στις 30 του Φλεβάρη, εκδ. Πατάκη

 

 

Ο Αύγουστος Κορτώ, ο αγαπημένος συγγραφέας από τη Θεσσαλονίκη με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο έχει καταθέσει ως τώρα στον ελληνικό λογοτεχνικό στίβο είκοσι τρία πονήματα, μαζί με το τελευταίο του για το οποίο θα μιλήσουμε εδώ σήμερα, το μυθιστόρημά του με τίτλο «σεξ στις 30 του Φλεβάρη». Το εν λόγω πόνημά του αποτελεί την-πολυαναμενόμενη, είναι η αλήθεια, -συνέχεια του τελευταίου επιτυχημένου μυθιστορήματός του με τίτλο «το σεξ και πώς να το αποφύγετε».

Στα δύο αυτά βιβλία Αγγελική, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου που εργάζεται ως δημοσιογράφος και συντάκτρια, μας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο τις περιπέτειές της ως μάνα, σύζυγος και εργαζόμενη, ως άλλη «Μαίρη Παναγιωταρά» του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Διότι, πραγματικά, η Αγγελική, αυτή θα μας θυμίσει. Τα δίδυμα αγόρια της, ο Σταύρος και ο Νίκος, πηγαίνουν στην πρώτη τάξη, πλέον, του δημοτικού και δεν τα λες και αγγελούδια. Ο αγαπημένος της σύζυγος, από την άλλη, ο παθολογοανατόμος Κώστας, έχει διαρκώς το σεξ στο μυαλό του. Οι τρεις φίλες της είναι η παρηγοριά της και συναντιέται μαζί τους κάθε εβδομάδα, έχουν όμως και αυτές τα δικά τους προβλήματα: η Νατάσα, η επιτυχημένη και κούκλα τηλεπερσόνα, η οποία συμβαίνει να είναι συγχρόνως και νονά των διδύμων, τελευταία τη βρίσκει με άψυχα αντικείμενα, αντί για έμψυχους εραστές. Η Μανταλένα τη βρίσκει με γυναίκες, ενώ η Ελίζα είναι προσφάτως διαζευγμένη. Η Αγγελική είναι πάντα εκεί για να τις βοηθήσει, και εκείνες, όμως, αυτή.

Ο Κώστας ζητάει από την Αγγελική να κάνουν κι άλλο παιδί, και σαν να μην της έφταναν όλα αυτά, ένας άγνωστος Δον Ζουάν φαίνεται να της τα ρίχνει, αλλά και να κατασκοπεύει την ηλεκτρονική της παρουσία στα κοινωνικά μέσα.

Η άμεση πρωτοπρόσωπη αφήγηση δίνει ζωντάνια στο πόνημα, αλλά αυτό που θα κερδίσει την αναγνώστη είναι, το δίχως άλλο, το άφθονο, πηγαίο χιούμορ του συγγραφέα με την άκρως ρεαλιστική γλώσσα του, κάτι που άλλωστε αποτελεί κοινό τόπο σε όλα τα βιβλία του συγγραφέα. Οι χαρακτήρες συχνά παρουσιάζονται με κάποια δόση υπερβολής, το τέλος, όμως του βιβλίου, θα είναι αυτή τη φορά αρκετά πρωτότυπο και συνάμα συγκινητικό.

Συνηθίζεται να λέγεται ότι στα βιβλία που είναι γραμμένα ως συνέχειες, το πρώτο από τα βιβλία της σειράς είναι πάντα και το καλύτερο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, νομίζω ότι η συνέχεια των περιπετειών της Αγγελικής αποδεικνύεται πιο κατασταλαγμένη και μεστή από το πρώτο βιβλίο της σειράς. Σε κάθε περίπτωση, άφθονο γέλιο, καυστικό χιούμορ και μια πολύ καλή ανατομία της σημερινής ελληνικής οικογένειας μας περιμένουν αν  αποφασίσουμε να διαβάσουμε το ευκολοδιάβαστο αυτό μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί.

Paula Vazquez, Σπίτι από βιβλία και πηλό, εκδ. Ψυχογιός

 

Μια λάτρης των βιβλίων προσπαθεί να γίνει μάνα και να ριζώσει σε έναν τόπο

 

«Υπάρχουν φορές που αναρωτιέμαι αν μια ζωή αφιερωμένη στο γράψιμο μας οδηγεί σε ένα είδος απώλειας, βυθισμένοι καθώς είμαστε σε αυτή την εσωτερικότητα, τυφλοί σε κάθε φυσική παρόρμηση, κουλουριασμένοι γύρω από τον εαυτό μας ακουμπώντας στο δέντρο των λέξεων».

 

Τη λαχτάρα μιας γυναίκας να γίνει μάνα περιγράφει η Πάουλα Βάσκες, συγγραφέας από την Αργεντινή που ζει στην Ισπανία, στο βιβλίο της «Σπίτι από βιβλίο και πηλό». Το βιβλίο της πρέπει να περιέχει αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία, αν λάβει κανείς υπόψη τις ομοιότητες ανάμεσα στο βιογραφικό της συγγραφέως και στην υπόθεση του βιβλίου.

Η ηρωίδα του βιβλίου διατηρεί, επίσης, την ανωνυμία της, κάτι που κάνει  ακόμη ισχυρότερη την πιθανότητα αυτή να είναι η συγγραφέας. Η ηρωίδα-συγγραφέας, λοιπόν, μεγάλωσε σε ένα σπίτι δίχως βιβλία. Παρ’ όλα αυτά έμαθε να τα λατρεύει, από ένστικτο θα έλεγε κανείς, και, καθώς μεγαλώνει και σπουδάζει, ονειρεύεται να αποκτήσει τη δική της βιβλιοθήκη. Ίσως αυτό να συμβαίνει ως αντίδραση στη δική της μητέρα, η οποία εγκατέλειψε την καριέρα της προκειμένου να μείνει στο σπίτι και να μεγαλώσει τα παιδιά της. Τελικά, η ηρωίδα- συγγραφέας, θα φύγει από την Αργεντινή και θα μείνει στην Ισπανία, αρχικά στη Βαρκελώνη, όπου θα ιδρύσει, μαζί με τον άντρα της, ένα βιβλιοπωλείο αφιερωμένο στους λατινοαμερικανούς λογοτέχνες. Το βιβλιοπωλείο θα ονομαστεί Lata Peinada και σύντομα το ζευγάρι θα ιδρύσει ένα ακόμη βιβλιοπωλείο και στη Μαδρίτη.

Και ενώ όμως η ηρωίδα έχει την ονειρεμένε καριέρα που επιθυμούσε και λατρεύει πραγματικά τη δουλειά της και τη λογοτεχνία, εντούτοις η ευτυχία της σκιάζεται από τις αποτυχημένες προσπάθειές της να αποκτήσει παιδί. Θα την παρηγορήσουν προσωρινά-εκτός από τη λογοτεχνία-και τα μαθήματα γλυπτικής και χαρακτικής που θα πάρει.

Η συγγραφέας περιλαμβάνει στις σελίδες του βιβλίου της πολλές σκέψεις για τη συγγραφή, τη μητρότητα, την καλά ριζωμένη πατριαρχία, αλλά θα μας δώσει συνάμα και πάμπολλες πληροφορίες για την, πιο άγνωστη σε μας τους Ευρωπαίους, λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία.

Η αφήγησή της αποπνέει μία βαθιά εσωτερικότητα, κάτι που ενισχύεται από την παντελή απουσία πρόζας.

 

«Για αιώνες είχαν απαγάγει το σώμα μας. Υπό τις διαταγές της αναπαραγωγής και της ευχαρίστησης των άλλων, των αρσενικών, ήμαστε σιωπηλά  και δωρεάν γρανάζια αναπαραγωγής για την παραγωγή. Απομονωμένες στο σπίτι,  στην απομόνωση της ιδιωτικότητας, κανένας χώρος δεν ήταν δικό μας. Το έργο πολλών γυναικών συγγραφέων εστιάζει συχνά στο σώμα ως κεντρικό θέμα, πιθανώς για να αποκαταστήσει αυτή την ιστορική απαγωγή».

 

Jacky Fleming, Το πρόβλημα με τις γυναίκες, εκδ. Μεταίχμιο

 

 

 

Ένα ιδιαίτερο γκράφικ νόβελ για την παρουσία-ή την απουσία!-των γυναικών στην Ιστορία

 

Το δικό της κατηγορώ σχετικά με το γεγονός ότι οι γυναίκες απουσιάζουν σχεδόν παντελώς από τα βιβλία της Ιστορίας στο μεγαλύτερο μέρος της-ιδίως έως και τον 19^ο αιώνα-εξαπολύει η συγγραφέας και καρτουνίστρια Jacky Fleming με καταγωγή από τη Γηραιά Αλβιόνα, δια μέσου ενός πνευματώδους και σπιρτόζικου πονήματος με τίτλο «Το πρόβλημα με τις γυναίκες». Η εικονογράφος  γίνεται ταυτόχρονα και συγγραφέας στο συγκεκριμένο πόνημα.

Το ολιγοσέλιδο κόμικ της, μέσω των υπέροχων ασπρόμαυρων σκίτσων της λέει περισσότερα από ποτέ, περισσότερα από όλα όσα θα μπορούσε να πει κανείς μόνο δια μέσου της πένας του…

Για ποιον λόγο, άραγε, οι γυναίκες τέθηκαν ευθύς εξαρχής στο περιθώριο της ανθρώπινης ιστορίας, σε κάθε γωνία της υφηλίου; Τι πίστευαν για αυτές; Ποιοι ήταν οι πιο διάσημοι φαλλοκράτες στην Ιστορία; Και πως ακριβώς οι αντιλήψεις αυτές εμπόδιζαν εν τέλει τις γυναίκες να μορφωθούν και να μπορέσουν να γίνουν κάτι διαφορετικό από αυτό για το οποίο τις προόριζαν, δηλαδή απλώς νοικοκυρές;

Το κόμικ έχει ένα πολύ ιδιαίτερο στυλ γραφής και άφθονο «μαύρο χιούμορ». Η συγγραφέας δεν διστάζει να σατιρίσει ανελέητα παράλογες σήμερα αντιλήψεις για τις γυναίκες, όπως για παράδειγμα ότι έχουν μικρό κεφάλι, γι’  αυτό και είναι χαζές, ή  ότι έπρεπε να ιππεύουν καθισμένες πάντοτε στο πλάι προκειμένου να αποφύγουν μία καταστρεπτική –για τους άνδρες φυσικά!-σεξουαλική αφύπνιση! Και άλλα πολλά!

Η αλήθεια είναι ότι πολλοί σπουδαίοι στοχαστές, όπως ο Αριστοτέλης, ο Δαρβνίνος, ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ και άλλοι πολλοί είχαν διατυπώσει πολλές εντελώς αλλοπρόσαλλες θεωρίες για τις γυναίκες. Και διαβάζοντάς τις ο αναγνώστης ακόμη κι αν δεν είναι, οπωσδήποτε θα καταλήξει να αποδεχτεί ότι το κίνημα του φεμινισμού ήταν καθ’ όλα δίκαιο! Σήμερα οπωσδήποτε, ακόμη και αν υπάρχουν κάποιες ανισότητες,  οι άνθρωποι δεν πιστεύουν πλέον τέτοια πράγματα για τις γυναίκες. Αντιλήψεις, όμως, όπως οι παραπάνω ήταν εκείνες που καθόρισαν την παντελή, σχεδόν, απουσία των γυναικών από την Ιστορία, από τα προϊστορικά ακόμη, χρόνια.

Το έξυπνο χιούμορ της Fleming μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε τέτοιου είδους αντιλήψεις όχι με θυμό, αλλά με γέλιο και, πολλές φορές, με απορία. Μικρό, ευκολοδιάβαστο, το συγκεκριμένο πόνημα μπορεί να διαβαστεί από αναγνώστες κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης, ακόμα και από αυτούς που δεν συνηθίζουν να διαβάζουν λογοτεχνία. Να σημειώσουμε, τέλος, ότι το κόμικ «Το πρόβλημα με τις γυναίκες» έλαβε το βραβείο Artemisia Humour το 2017. Και φυσικά, αποτελεί την καλύτερη πρόταση για δώρο σε όσους θέλουν να ξεκινήσουν τη συνήθεια της ανάγνωσης με εύκολο τρόπο…